کودکان را در ساخت برنامه‌های خودشان شریک کنید

خواسته قلبی هر انسانی است که کودک بماند و وظیفه هر انسانی است که عطوفت کودکی را منتشر کند.
کار من بازی است و بازیگری. من هرگز نمی‌توانم نقش کودکی را بازی کنم چرا که مدت‌هاست از دنیای کودکان بیرون آمده‌ام اما می‌خواهم دوباره وارد بازی آنها شوم. بسیارند کودکانی که تشنه مهرند و عطوفت کودکی از آنها دریغ شده. بازی سختی است، امیدوارم که آنها مرا به این بازی راه دهند.» سال پیش مهتاب کرامتی، با این سخنان در مقر سازمان ملل متحد در تهران به عنوان سفیر حسن‌نیت صندوق کودکان ملل متحد «یونیسف» در ایران معرفی شد.
یونیسف معتقد است که کودکان و نوجوانان حق مشارکت در ساخت و تهیه برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی را دارند. بنابراین روز جهانی رسانه در دست کودک، در سال ۱۹۹۱ پایه‌گذاری شد تا رسانه‌های دنیا در این روز به کودکان اختصاص یابد. هر سال هزاران تهیه‌کننده و کارگردان در بیش از صد کشور دنیا این مناسبت را به شیوه‌ای بی‌نظیر و خاص، مانند خود کودکان جشن می‌گیرند.
به این بهانه با مهتاب کرامتی، سفیر حسن‌نیت یونیسف گفت‌وگویی داشته‌ایم که در پی می‌خوانید.
▪ در ابتدا از تعامل رسانه و یونیسف برایمان بگویید. میزان این تعامل در کشورمان چقدر است؟
ـ قطعاً یکی از ارگان‌هایی که یونیسف می‌تواند با آن همکاری کند رسانه است. به این دلیل که رسانه‌ها می‌توانند با قشر زیادی از کودکان و نوجوانان در ارتباط باشند و در کنار آن نباید از تاثیر مثبت آموزش و پرورش غافل شد اما در این میان نقش رسانه‌ها (چه رادیو و چه تلویزیون) به علت سرعت و گسترش پیام‌رسانی در میان خانواده‌ها پررنگ‌تر است.
بنابراین هر ساله دومین یکشنبه از ماه دسامبر به نام روز «رسانه در دست کودکان» نامگذاری می‌شود که قطعا بخش قابل توجهی از کنداکتور پخش برنامه‌های رادیو و تلویزیون به برنامه‌هایی درباره کودکان و یا برای کودکان اختصاص می‌یابد. امسال نیز روز «رسانه در دست کودکان» یکشنبه ۱۸ آذر برابر با ۹ دسامبر سال ۲۰۰۷ و با شعار «جهانی که ما می‌خواهیم» برگزار می‌شود که در کشورمان این جشن روز ۱۶ آذر (جمعه هفته جاری) برگزار خواهد شد.
براساس این طرح که یک طرح مشترک بین یونیسف و آکادمی بین‌المللی هنر و علوم تلویزیونی است به دست‌اندرکاران برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی در سرتاسر جهان توصیه شده است که با تهیه برنامه‌های ویژه کودک متناسب با شعار امسال و دعوت از آنها به استودیو برای مشارکت در تهیه و پخش برنامه‌ها، این مناسبت را به بهترین نحو برگزار کنند.
مهم‌ترین اصل این است که خود کودکان در ساخت این برنامه‌ها شرکت کنند و از امیدها و آرزوهایشان با همسن و سال‌هایشان صحبت کنند و با هم تبادل اطلاعات کنند. یک کودک راحت‌تر و کودکانه‌تر این پیام را می‌رساند و کودک دیگر آن را راحت می‌پذیرد.
▪ آثار تلویزیونی و سینمایی حوزه کودک کشورمان پاسخگوی نیاز این قشر از جامعه نیست آیا نظارت بر این آثار شامل حوزه فعالیت شما می‌شود؟
ـ تعامل دوجانبه میان رسانه‌ شامل حوزه رادیو و تلویزیون و یونیسف وجود دارد اما نظارت خیر. در ارتباط با این روز جهانی در گفت‌وگو با سازندگان آثار کودک رسانه درخواست ساخت برنامه‌هایی مختص این روز شده است، اما نظارت بر این آثار شامل حوزه فعالیت ما نمی‌شود. ترویج زندگی سالم، ایجاد آموزش با کیفیت، حمایت از کودکان در برابر آزار، بهره‌کشی و خشونت، مبارزه با اچ‌آی‌وی (ایدز) ۴ اولویت اصلی بیانیه «جهانی شایسته کودکان» است. یونیسف و آکادمی بین‌المللی هنر و علوم تلویزیونی جایزه ویژه روز را به کسی خواهد داد که به بهترین نحو شعار امسال این روز را در برنامه ارائه کند. امسال برای اولین‌بار این جایزه به برنامه رادیویی برتر نیز اهدا می‌شود.
▪ صحنه‌های خشونت‌آمیز برنامه‌های تلویزیونی و شبیه‌سازی همین اعمال در بازی‌های ویدئویی تاثیر مستقیم در میزان فزاینده ارتکاب جرم و خشونت گذاشته است که خوشبختانه کشورمان از این امر مستثنی است. در سطح جهانی یونیسف تا چه میزان قدرت اعمال نظر و اعتراض به این معضل را دارد؟
ـ یکی از اهداف یونیسف حمایت از کودکان در برابر آزار ، بهره‌کشی و خشونت است که معطوف به حقوق کودکان می‌شود. بدین منظور نیاز به فرهنگ‌سازی در جامعه داریم. مسلما در کشورهایی که به بهانه سودجویی مبادرت به چنین اعمال غیراخلاقی می‌نمایند، مخاطبان اصلی آنها کودکان نیستند، اما کودکان آسیب می‌بینند، با برنامه‌ریزی کارشناسانه جهت ساعت پخش مناسب و فرهنگ‌سازی با این معضل می‌توان مبارزه کرد.
در برخی کشورها بنابر نیاز و توافق دولت کشور و یونیسف نظارت بر ساخت اینگونه برنامه‌های تلویزیونی در راستای ترویج فرهنگ‌سازی در برنامه کار قرار می‌گیرد اما فعلا در دستور کار یونیسف ایران نیست.
▪ برخی رسانه‌های جهانی نمادهایی برای ممنوعیت نمایش سنی ابداع کرده‌اند اما این امر در زمان پخش فیلم‌های اکشن و پر زد و خورد در شبکه‌های تلویزیونی کشورمان مورد غفلت واقع می‌شود. توجه به چنین راهکارهایی را می‌توان در حوزه فعالیت یونیسف قلمداد کرد؟
ـ این مقوله به وظایف یونیسف ایران مرتبط نمی‌شود اما امیدوارم چنین راهکارهایی در زمان پخش برنامه‌هایی با تاثیر مخرب بر کودکان لحاظ شود.
همان‌طور که در جواب سوال قبل گفتم، در برخی کشورها در راستای حمایت کودکان در برابر خشونت چنین نظارت‌هایی توسط یونیسف کشورها انجام می‌شود که البته منوط به توافق کشور مربوطه و یونیسف است.
▪ در راستای فرهنگ‌سازی آیا کتابنامه یا مقاله‌ای مبتنی بر ارتباط کودک و رسانه از سوی دفتر یونیسف در ایران به چاپ رسیده است؟
ـ به صورت کتاب خیر اما مقاله و بروشورهایی که به‌طور مستمر توسط یونیسف چاپ می‌شود در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. این مقاله‌ها و بروشورها در اختیار صدا و سیما و دست‌اندرکاران رسانه ایران هم قرار گرفته است. برگزاری کارگاه آموزشی جهت آموزش و انتقال پیام‌های یونیسف براساس فرهنگ بومی کشورمان از دیگر فعالیت‌های این سازمان جهانی است.
▪ یک بخش از سوالات ما هم مرتبط با فرهنگ بومی می‌شود چرا که از وظایف حوزه رسانه تشویق کودک به مشارکت در شئونات اجتماعی است و لازمه این امر توجه به فرهنگ کشورمان و ملموس بودن هنر ایرانی در ساخت برنامه‌های تلویزیونی است. دفتر یونیسف در ایران تا چه میزان امکان ارائه پیشنهاد برای ساخت برنامه‌های اینچنینی را دارد؟
ـ موضوع اشاعه فرهنگ کشورمان مختص کودکان نمی‌شود و این کمبود در تمام برنامه‌های روزانه تلویزیون به چشم می‌خورد. البته جامه‌عمل پوشاندن به این امر مهم نیازمند یک برنامه‌ریزی بلندمدت است و با برنامه‌های کوتاه‌مدت نمی‌توان به این هدف نائل شد. این امر هم مستلزم فرهنگ‌سازی است و اینکه تهیه‌کنندگان و کارگردانان این نیاز را درک کرده و با ارائه برنامه‌های مطلوب سطح توقع و تفکر تماشاگر را ارتقا دهند.
سعی کرده‌اید از هنرمندان محبوب بچه‌ها برای رساندن پیام‌های یونیسف در برنامه تلویزیونی بهره ببرید؟
با توجه به پشت‌سر گذاشتن روز جهانی مقابله با ایدز، آخرین کاری که یونیسف انجام داده تهیه ۴ تیزر با حضور بنده، امین تارخ، زیبا بروفه و ورزشکار محبوب کشورمان آقای میران است که در آینده از تلویزیون پخش خواهد شد.
همچنین در مستند «سرخ» ساخته مشترک امید بنکدار و کیوان علی‌محمدی هم حضور داشتم که موضوع استیگما یا انگ‌زدایی از بیماران را مورد توجه قرار داده بود و اطلاعات خوبی در زمینه نوع رفتار و زندگی مسالمت‌آمیز با این افراد ارائه می‌داد. درخصوص کودکان نیز برنامه‌سازی می‌شود به عنوان مثال می‌توان به فیلم کوتاه «می‌ترسم، پس دروغ می‌گویم» ساخته سرکار خانم تهمینه میلانی اشاره کرد. فعالیت در این زمینه باید دغدغه فکری هنرمندان کشورمان شود که قطعا حمایت و پشتیبانی یونیسف را به همراه خواهد داشت. امروز در پله‌ای بالاتر از جایگاه سال گذشته ایستاده‌‌ایم. تمامی هنرمندان با توجه به مهارت و تخصصی که دارند می‌توانند در کسب آگاهی افکار عمومی موثر واقع شوند.
▪ چقدر مشوق حضور هنرمندان کشورمان در این عرصه بوده‌اید؟
ـ در مدت زمان ۸ روزه‌ای که با همکاری مرکز فرهنگی هنری کارنامه به برگزاری هفته کودک در خانه هنرمندان پرداختیم بدون اغراق تمامی هنرمندانی که از آنها دعوت به عمل آمد، حضور یافتند. حضور جناب آقای انتظامی، رامبد جوان، خانم زیبا بروفه و پانته‌آ بهرام سبب شد این جشن باشکوه و جذابیت کامل برگزار شود. نیاز به ترغیب نیست. هنرمندان ما از میان مردم برخاسته‌اند و مخاطبان اصلی‌شان هم مردم است و همه علاقه‌مند هستند که برای کودکان کار کنند اما برای کسب نتیجه مطلوب باید راهی برای همگام و همراه شدن آنها پیدا کرد.
▪ امیدواریم تلویزیون به عنوان موثرترین و فراگیرترین رسانه جمعی از موهبت برنامه‌های اینچنینی بی‌بهره نماند. به عنوان سفیر حسن‌نیت چقدر علاقه‌مند به همکاری با سازمان صدا و سیما هستید؟
ـ توفیق شبکه‌های تلویزیونی در پخش آثار آموزشی و مفید برای کودکان سرزمین‌مان آرزوی همه ماست. ما برای این همکاری اعلام آمادگی کرده‌ایم اما ساخت چنین برنامه‌هایی جزو حوزه وظایف برنامه‌ریزان سازمان صدا و سیماست.
▪ مجری صرف استراتژی ها و اولویت‌های سازمان یونیسف هستید یا اینکه فرصت و امکان ارائه طرح برنامه پیشنهادی وجود دارد؟
ـ در جلساتی که به صورت هفتگی برگزار می‌شود، با همفکری و مشورت به بررسی برنامه‌های آینده می‌پردازیم. از هم‌اکنون اهداف و فعالیت‌های سال ۲۰۰۸ را مورد توجه قرار داده‌ایم و به‌زودی فعالیت سال ۲۰۰۷ را در قالب نشریه و بروشور به چاپ خواهیم رساند.
▪ به‌عنوان آخرین سوال، به اعتقاد شما تلویزیون ما در تحریک خلاقیت و ابتکار کودکان، ارتقای سطح آگاهی آنها و تشویق به مشارکت در شئون اجتماعی تا چه میزان موفق عمل کرده است؟
ـ اگر این ۳ مولفه جزو اهداف اصلی مورد توجه قرار گیرد، شاید در آینده نه‌چندان دور شاهد موفقیت‌های سازمان صدا و سیما در حوزه کودکان باشیم اما در حال حاضر به اعتقاد من نیاز به کار بیشتری داریم.

نرگس عاشوری

منبع : روزنامه تهران امروز