بازی تازه آغاز شده است

بازی تکراری مذاکره ایران و امریکا چندی است که به موضوع مهم و در عین حال مبهم محافل خبری و سیاسی مبدل شده است. به نظر می رسد که این بازی نه چندان جدید به لحاظ تاثیری که بر ماهیت گفتمان دو طرف خواهد داشت از چند جهت حائز اهمیت است؛ نخست آن که طی چند ماه اخیر صحبت های متعددی درباره امکان گفت وگو میان طرفین در سطوح مختلف مطرح شده که بازتاب آنها، واکنش ها و اظهارنظرهای کارشناسی برخی تحلیلگران داخل را به همراه داشته است.
نکته جالب آن که موضوع عراق در حال تبدیل شدن به مستمسکی است که ایالات متحده از طریق توسل به آن در حال انجام یک بازی دیپلماسی با شگردی کاملاً ناشناخته است، به این معنی که ابتدا با اعلام آمادگی برای گفت وگو بدون تعیین زمان و چندوچون بیشتر از همه یک سلسله حساسیت ها را در داخل تحریک کرده و سپس به ارزیابی واکنش های داخلی در ایران مبادرت می کند.
شناخت ماهیت و ابعاد دیپلماسی امریکا قبل از هر چیز این ضرورت انکارناپذیر را آشکار می کند که امریکایی ها نیاز دارند در چارچوب یک ترفند دیپلماتیک میزان علاقه تهران را به گشوده شدن باب مناسبات مورد ارزیابی قرار دهند. از دیگر سو آنها با طراحی این بازی قصد دارند که به فعالان عرصه بین الملل القا کنند امریکا خواستار حل مشکل عراق است ولی ایرانی ها با تغییر موضوع و مطرح کردن برخی پیش شرط ها مانع از انجام این مهم می شوند.
نکته دوم آن که مذاکره می تواند یک عمل تاکتیکی برای تمایل سنجی از میزان علاقه ایران به گفت وگو با امریکا محسوب شود. مراکز مطالعاتی وابسته به پنتاگون و سازمان اطلاعات امریکا و از آن جمله میز ایران پس از مطرح شدن هر پیشنهاد گفت وگو، به دقت به ارزیابی و تجزیه و تحلیل واکنش فعالان سیاسی ایران پرداخته و جمع بندی نتایج را به دفتر چنی که تاثیر به مراتب بیشتری در اتخاذ تصمیمات دارد، ارسال می کند.
در این راستا تلاش آنها بر این موضوع متمرکز است که باید بلافاصله پس از هر تهدید تند پیشنهاد مذاکره برای حل مشکلات با محوریت عراق را مطرح کنند تا از این طریق تهران را در یک موقعیت گمراه کننده قرار دهند. آن گونه که پیداست این تاکتیک آنها مدل جدیدی از تعامل در سایه و تقابل در بیرون است، به این معنی که امریکایی ها امروز بیش از هر زمان دیگری به این نتیجه رسیده اند خطاب کردن ایران با زبان تهدید صرف، هشدارهای متعدد کشورها و سازمان ها نسبت به هرگونه درگیری با ایران را دربردارد که این امر ذهن فعالان جهان را متوجه ماجراجویی بعدی امریکایی ها خواهد کرد.
آنها برای برون رفت از این اشکال به استراتژی تناوب پیشنهادات به تهران روی آورده تا از این طریق از حجم واکنش های هشداردهنده جهانی در موضوع ایران بکاهند تا راحت تر بتوانند در مراحل بعد اجماعی موثر از دیگر کشورها برای صدور قطعنامه های بعدی بر ضد ایران کسب کنند.از ابزارهای کارآمد مدل تعامل در سایه و تقابل در بیرون شیوه مذاکره سرد است که امریکایی ها آن را توامان با سایر روش ها دنبال می کنند.
در این راستا آنچنان که در شرم الشیخ مشاهده شد آنها ابتدا سعی می کنند احتمال مذاکره مسوولان دوطرف در سطوح عالی را بزرگ کرده و به محض آنکه توجه محافل به این موضوع جلب شد اندکی پس از شروع بازی با پرداختن به یک سری حاشیه ها از ادامه بازی صرف نظر کرده و به طرزی ماهرانه خود را از وضع به وجود آمده کنار بکشند.
بررسی رویه دیپلماتیک امریکا در قبال ایران از دگرسو حاکی از آن است که آنها به صورت کاملاً هدفمند و برنامه ریزی شده نسبت به طرح برخی پیشنهادات اقدام می کنند.مثلاً مطرح کردن سفر پلوسی به تهران و دیدار احتمالی با همتای ایرانی و تکذیب دیرهنگام آن پس از برآورد کامل از واکنش فعالان داخلی یا عنوان کردن ابراز تمایل رایس به گفت وگوی مودبانه با متکی حاکی از تغییر مسیر ناگهانی و غیرعادی است که در مواضع دیپلماتیک امریکایی ها نسبت به ایران مشاهده و البته بلافاصله نیز به هیچ انگاشته شد.
باید توجه داشت که اساساً دیپلماسی امریکایی ها دربرگیرنده بهره برداری مناسب و بجا از وقت، زمان و امکانات برای به چالش کشیدن یا سردرگم کردن حریف در حالت منفی و تعامل مداوم و توام با چکش کاری موثر متغیرها در حالت مثبت است. بنابراین به نظر می رسد که هر میزان همراهی، تردید و ارائه مواضع ضد و نقیض از سوی طرف مقابل در حالت منفی می تواند قدرت مانور آنها را افزایش داده و طرف دوم را در یک عمل انجام شده قرار دهد.
بازی اخیر امریکایی ها همچنین می تواند مخالفان جنگ در داخل و خارج از امریکا را متقاعد کند که نومحافظه کاران امریکایی برای دیپلماسی از هر نوع آن، بیش از اندازه ارزش قائلند و به این ترتیب هرگونه مخالفت سراسری و گسترده با طرح های احتمالی بعدی نئوکان ها با توجه به این رویکرد از ابعاد به مراتب محدودتری برخوردار می شود. با آنکه بازی مذاکره در نیمه راه بی سرانجام خود قرار دارد با این حال می توان گفت که به نوعی بازی تازه آغاز شده است.

امیررضا پرحلم

منبع : روزنامه ایران