کمبود رقیب عامل رکود نظام بانکی

این روزها رییس‌جمهوری در سخنرانی‌های خود بر برنامهء دولت برای اصلاح سه نهاد مهم در اقتصاد كشور تاكید می‌كند:«سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی كه ظاهرا اصلاحات در آن رو به پایان است، سیستم بانكی و شركت‌های بیمه.»
مهم‌ترین نكته‌ای كه ایشان در مورد سیستم بانكی بیان می‌كنند این است كه بانك باید وجوه را در اختیار متقاضیان قرار دهد و خود نباید اقدام به سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی كند. بررسی این نظر از بعد اقتصادی در مجال دیگری انجام خواهد شد ولی در این‌جا قصد داریم پیشنهادی به او و تصمیم‌گیران اقتصادی دولت ارایه دهیم كه می‌تواند به بهبود ارایهء خدمات در سیستم بانكی بینجامد.
همان طور كه می‌دانیم تولید ناخالص داخلی جمع ارزش افزوده‌های ایجاد شده در طول یك سال در اقتصاد كشور است. رشد اقتصادی كه با رشد تولید ناخالص ملی اندازه‌گیری می‌شود در واقع رشد ارزش افزوده‌های ایجاد شده در اقتصاد است كه می‌تواند ناشی از رشد تولید یا افزایش سطح بهره‌وری در اقتصاد باشد.
افزایش سطح رقابت در اقتصاد به افزایش بهره‌وری خواهد انجامید به این دلیل كه تنها آن دسته از بنگاه‌های اقتصادی كه بهره‌وری بالاتر و قیمت تمام شدهء پایین‌تری دارند قادر به باقی ماندن در بازار در شرایط رقابتی هستند و بقیهء باید بازار را ترك كنند.
سیستم بانكی در كشور ما تا قبل از سال ۱۳۸۰ كاملا دولتی بود. از آن سال و با شروع به فعالیت چهار بانك خصوصی، تحرك خوبی در سیستم بانكی مشاهده شد و شاهد افزایش نرخ سود سپرده‌ها، ارایهء خدمات در اسرع وقت و ارایهء خدمات یكپارچه و نیز خدمات بانكداری الكترونیك از سوی این بانك‌ها بودیم. این امر موجب شد تا بانك‌های دولتی نیز اصلاحات ساختاری را جدی بگیرند و به سمت افزایش بهره‌وری و ارایهء خدمات بهتر بروند به گونه‌ای كه برخی از خدمات جدید بانكی در این فضای جدید اولین بار توسط بانك‌های دولتی ارایه شد كه از آن جمله می‌توان به شعب الكترونیكی ۲۴ ساعته اشاره كرد. یا به عنوان مثال دیگر سیستم حواله الكترونیكی و تسویه حساب آنی در حال حاضر توسط شش بانك انجام می‌شود كه تنها یكی از آن‌ها بانك خصوصی است.
اما این روند رو به رشد و مناسب در حال حاضر متوقف شده است زیرا روند اعطای مجوز در بانك مركزی متوقف شده و به رغم وجود چندین تقاضا در بانك مركزی، این بانك تلاش دارد كه از اعطای مجوزهای جدید خودداری كند. نحوهء برخورد بانك مركزی با موسسات مالی انصار، قوامین، بنیاد و مهر كه با وجود تامین نظرات بانك مركزی موفق به كسب مجوز فعالیت به عنوان موسسهء مالی و اعتباری نشده‌اند، گواهی بر این ادعاست.
متاسفانه، مدیران اغلب بانك‌های خصوصی كشور از بازنشستگان سیستم بانكی دولتی هستند. به همین دلیل هم شاهد ركود در ارایهء حركات نو در این بانك‌ها هستیم. همچنین در شرایط فعلی این بانك‌ها نیازی به ارایهء خدمات جدید احساس نمی‌كنند _چرا كه با توجه به تعداد محدود بانك‌های كشور و عدم ورود رقیب جدید به بازار، این بانك‌ها می‌توانند به راحتی و بدون احتیاج به نوآوری به حفظ سطح سودآوری خود بپردازند.
به نظر می رسد رییس‌جمهوری كه بحق بر وجود برخی مشكلات در سیستم بانكی تاكید دارند باید نسبت به این امر نیز حساسیت به خرج دهند. زیرا افزایش تعداد بانك‌ها منجر به افزایش رقابت، افزایش بهره‌وری، ارایهء خدمات جدید، كاهش قیمت ارایهء خدمات و نرخ سود در اثر رقابت و پویایی بیش‌تر سیستم بانكی شده و این امر كمك مهمی به برآورده شدن نظرات وی در مورد سیستم بانكی خواهد كرد.

منبع : روزنامه سرمایه