حادثه ای ماندگار دردنیای سیاست و رسانه

اگر منتظر الزیدی خبرنگار عراقی حرکت متهورانه اش را در منطقه الخضرای بغداد انجام نداده بود، جورج. دبلیو. بوش با نتیجه ای دلخواه آخرین سفرش به بغداد را به انجام می رساند. قرار بر این بود که رئیس جمهور امریکا در پایان این سفر توافقنامه امنیتی را به امضا برساند؛ توافقنامه ای که کاخ سفید آن را به عنوان موفقیت خویش در تثبیت اوضاع امنیتی عراق به رخ اعراب خاورمیانه می کشاند و حتی آن را به عنوان نشانی از تداوم نفوذ امریکا درعراق به دولت باراک اوباما عرضه می کند. بنابراین حرکت بی سابقه خبرنگار عراقی در جهان سیاست جایگاه ویژه ای دارد از این جهت که معادله ای که کارگزاران کاخ سفید در واپسین روزهای حکومت بوش تدارک دیده بودند را بر هم ریخت.
آخرین سفر جورج بوش به بغداد، سفری حساب شده بود. سران کاخ سفید در این سفر به مواهب پیمان در شرف امضای امریکا با دولت عراق چشم دوخته بودند. برای چنین روزی نزدیک یک سال در دستگاه دیپلماسی امریکا و سفارت این کشور برنامه ریزی شده بود. در هر حال مراسم «چهارشنبه سیاسی» عراق آنقدر برای طرف های امریکایی اهمیت داشت که رئیس جمهور این کشور در آستانه تحویل قدرت شتابان در فرصت باقی مانده از دوران ریاست اش راهی بغداد شد.
طبق گفته گزارشگران حاضر در عراق ، مصاحبه مطبوعاتی ای که الزیدی حسرت پایان خوش آن را در دل بوش باقی گذاشت ، بزرگترین فرصت سیاسی بوش برای جمع بندی دو جنگ بزرگ در خاورمیانه بود. کافی است برای پی بردن به ابعاد این واقعیت، اظهارات بوش در مقابل دهها خبرنگار را از نظر بگذرانیم. بوش در این سفر مدعی شد «عراق و افغانستان در مقایسه با هشت سال پیش به کشورهایی کاملاً متفاوت تبدیل شده اند. ما به دستاوردهای امیدوارکننده ای دست یافته ایم .» او سخن از آزادی دو کشور از دیکتاتوری به میان آورد و این که ارتش ۱۶۰ هزار نفری امریکا به مهار خشونت ها نایل شده است. بوش باردیگر توافقنامه امنیتی را به رخ کشید و گفت: همین چند سال پیش چنین موافقتنامه ای غیر قابل تصور بود . هرج و مرج و ناآرامی درحال از پای درآوردن عراق بود. این کشور در آستانه فروپاشی سیاسی و جنگ داخلی قرار داشت. اما نیروهای ما ضربات شدیدی به القاعده وارد کرده اند. توانمندی های ارتش عراق پیوسته درحال افزایش است.
با ملاحظه همین ویژگی از مأموریت رئیس جمهور امریکا در خاورمیانه، اقدام خبرنگار عراقی «صبغه تاریخی» پیدا می کند. رفتار منتظر الزیدی صرف نظر از تأثیرها و تبعات آن در افکارعمومی جهان، پروژه ای مهم را در روابط بغداد ـ واشنگتن ناکام گذاشت.
واقعه حمله خبرنگار عراقی به رئیس جمهور امریکا را می بایست از دو زاویه جداگانه نگریست؛ اول از بعد تأثیر آن بر صحنه سیاست و مناسبات استراتژیک بغداد و واشنگتن و دوم از حیث تأثیرات آن بر افکارعمومی بویژه رفتار ملت های خاورمیانه در قبال امریکا ‎/
● مبدأ جنبش های نو در خاورمیانه
واکنش خشمگینانه خبرنگار عراقی به رئیس جمهور امریکا، یک رویداد نمادین بود تا جهان، عمق نارضایتی افکارعمومی خاورمیانه را از هشت سال کارنامه دولت بوش در این منطقه برای همیشه به یادها بسپارد. این حرکت در آخرین روزهای حیات سیاسی رئیس جمهور جنگ طلب امریکا چاشنی گسترده ترین جنبش اعتراض علیه سیاست های سلطه جویانه شده است.
در میان نتایج این اتفاق آثار نمادین آن بیش از همه مورد توجه محافل غربی قرار گرفته است.
در شرایطی که به نظر می آمد همه راه های سیاسی و دیپلماتیک در مجامع بین المللی برای اصلاح و تغییر سیاست امریکا بسته است، منتظر الزیدی مسیر تازه ای را برای چالش با سیاست سلطه پایه گذاشت. چنان که خبرهای روزهای اخیر حاکی از آن است که این روش به صورت یک الگوی اعتراضی از سوی بسیاری از جنبش ها و جریانات مبارز مورد توجه قرار گرفته است.
این نکته بدون شک از دید طرف های امریکایی دور نمانده که کانون های اصلی همبستگی با خبرنگار عراقی کشورهایی شده اند که امریکا آنها را به عنوان متحدان اصلی خویش می شناسد.
بزرگترین حرکت اعتراضی در مصر به راه افتاد؛ نقطه ای که تقاطع سیاست در خاورمیانه و درعین حال پایگاه اصلی امریکا شناخته می شود. قاهره که ایستگاه تلویزیونی منتظر الزیدی یعنی شبکه البغدادیه نیز آنجا واقع است، هنوز پس از چند روز شاهد تحصن ضد امریکایی است.
پس از مصر موج های بزرگ اعتراض در پاکستان، افغانستان ، لبنان ، بحرین و دیگر کشورهای عربی به راه افتاد. جالب اینجا است که همان روز وقوع این اتفاق گزارشگر افغان به تأسی از حرکت الزیدی در کنفرانس خبری مشترک حامد کرزای و جورج بوش رئیس جمهور امریکا در کابل از بوش پرسید، شما علاوه بر تأیید کشته شدن هزاران افغان و ظهورمجدد طالبان در هفت سال گذشته، چه چیزی برای گفتن دارید
یک تحلیلگر عرب در توصیفی ظریف از اثرات این حرکت می گوید : تاکنون این بحران فلسطین بود که چشمه جوشان حرکت های ضد امریکایی می شد و مسلمانان و اعراب همیشه به دلیل حمایت امریکا از اسرائیل در مناقشات با فلسطینی ها از این کشور عصبانی بودند اما اکنون میراث بوش در عراق منبع جدیدی از خشم و بی ثباتی را در منطقه به وجود آورده است. در تکمیل دیدگاه این تحلیلگر، سخن «احمد ماهر» دیپلمات سرشناس مصری شنیدنی است که می گوید: «به نظر می رسد اکنون از هر تغییری استقبال می شود چرا که ما به آخر خط رسیده ایم.»
● پیامی برای سیاستگذاران امریکا
مقام های سیاسی امریکا تاکنون بسیاری از مسائل را در باره واقعه نشست مطبوعاتی بوش انکار کرده اند الا این نکته بدیهی که اقدام خبرنگارعراقی بیانگر موضع حقیقی ملت عراق است. دست کم تظاهرات پردامنه ای که از روز حمله به بوش در خیابان های بغداد به راه افتاده، این فرصت را از کاخ سفید سلب کرد که جنبه سمبلیک این اتفاق را که فوران نارضایتی از عملکرد امریکا است، انکار نماید. «شان مک کورمک»، سخنگوی وزارت خارجه امریکا در آخرین واکنش خود به این موضوع اقرار کرد که پرتاب کفش منتظر الزیدی ممکن است ۲۰ تا ۳۰ سال در ذهن ها بماند. البته او در ادامه برای توجیه قضیه می گوید؛ دستاوردهای ارتش امریکا نیز در ذهن ها خواهد ماند!
به هر حال آنچه روشن است، این که همگان پذیرفته اند پرتاب لنگه کفش در سفر خداحافظی بوش نشان دهنده خشم مردم از چیزی است که میراث فاجعه بار بوش در منطقه نام گرفته است ‎/ گزارشگران خود غرب دراین راستا حتی به این نکته ظریف تاریخی اشاره می کنند که امروز بوش در صحنه عراق به همان اندازه منفور است که صدام و سران بعث. چنان که گزارشگر رویتر می نویسد: «مردم عراق پس از حمله امریکا به این کشور در سال ۲۰۰۳ و سقوط صدام، دیکتاتور سابق این کشور، با کتک زدن مجسمه صدام با کفش، خوشحالی خود را از سرنگونی این دیکتاتور نشان دادند.»
ناظران خاورمیانه تردید ندارند که موج های ضدیت با امریکا که در پی حرکت منتظر الزیدی به راه افتاد تأثیر جدی خویش را در دیپلماسی امریکا برجای گذاشته است و از منظر سیاستگذاران آینده کاخ سفید، دور نخواهد ماند.
به گفته سعد الحدیثی، از کارشناسان منطقه خاورمیانه، تیم بوش قصد داشت با این سفر به عراق به نوعی در میان مردم اطمینان خاطر و آرامش ایجاد کند اما اقدام این روزنامه نگار و خبرنگار عراقی (پرتاب لنگه کفش) همه چیز را تیره و تار کرد ‎/
این اتفاق در شرایطی رخ داد که سران کاخ سفید در یک بلاتکلیفی جدی در باره آینده عراق و خاورمیانه به سر می برند. تیم اوباما از جهات گوناگون تحت فشار است تا به حضور خسارت بار ارتش امریکا دراین کشور پایان دهد و وعده های خویش در باب ترک صحنه عراق را جامه عمل بپوشاند.

مهدی تقوی

منبع : روزنامه ایران