مهمانی خدا، فرصتی برای شروع، فرصتی برای زندگی

ماه مهمانی خدا که از راه می‌رسد، نه فقط وضعیت و برنامه خورد و خوراکمان تغییر می‌کند که حال و روز ما مسلمان‌ها از هر نظر عوض می‌شود.
معمولاً مسجدها شلوغ‌تر می‌شوند، بیشتر به جلسه‌ها و صحبت‌های ‌دینی ‌توجه می‌کنیم، بیشتر به مهمانی‌دعوت می‌شویم و مهمانی می‌دهیم، بیشتر قرآن می‌خوانیم و می‌شنویم و...
ولی‌ شاید نکته جالب‌تر این باشد که مسلمان‌ها، هرجای ‌این کره خاکی ‌که باشند، تقریباً هم‌زمان، رفتارها و کارهای‌ مشابهی‌ انجام می‌دهند. همه با هم روزه می‌گیرند، تقریباً همه با هم بیشتر به خانه خدا می‌روند و به سخنان خدا گوش می‌دهند و به یاد او هستند. با این همه، مردم هرجایی برای‌ ماه مهمانی خدا با همه مشترکاتش، کارها و آداب و رسوم خاص خود را دارند.
گاه خوردنی‌های‌ مخصوص دارند و گاه مراسم ویژه. مثلاً در بعضی ‌جاها آن‌قدر به معنویت و عبادت اهمیت می‌دهند که بقیه کارها و برنامه‌ها، همه زیر سایه عبادت و برنامه‌های‌ عبادی می‌روند، در حالی‌که در بعضی از کشورها، در تمام طول روز، همان کارها و فعالیت‌های‌ معمولی، ‌با همان نظم و برنامه قبلی ‌پی‌گیری می‌شود و علاوه بر نخوردن و ننوشیدن در طول روز، فقط از اذان مغرب به بعد است که مراسم و برنامه‌های ‌ویژه این ماه به شکل گسترده به چشم می‌خورد و برنامه‌های مسجدها جدی‌تر می‌شود.
در بعضی از کشورها مثل تونس هم اصلاً انگار فرصتی‌ فراهم می‌شود تا کسانی ‌که قصد ازدواج دارند، در این ماه مبارک به خواستگاری دختر دلخواهشان بروند و بعد از گرفتن جواب مثبت در شب بیست‌وهفتم ماه رمضان رسم هدیه دادن به عروس را به‌جا می‌آورند.
و البته هرکدام از این کارها و برنامه‌ها، می‌تواند نشانه‌ای برای‌تحول و شروعی‌ تازه باشد، چه با ازدواج و چه با تصمیمی برای ‌بهتر شدن و جست‌وجوی ‌راهی برای درک شب قدر و ترسیم سرنوشتی خوب و خوب‌تر.‌ موافقید در اولین روزهای ‌این ماه با بعضی از آداب و رسوم مسلمانان و خوردنی‌های‌ جالب و خوشمزه‌شان کمی ‌بیشتر آشنا شویم؟ پس بسم‌الله، این شما و این هم ماه رمضان در هفت کشور مسلمان.
● لبنان؛ سحرخوانِ سواره!
دختری از اهالی شمال لبنان، به نام «عفیفه الصمد» درباره ماه رمضان در روستایشان این طور تعریف می‌کند:« ما در روستایی در طرابلس (شمال لبنان) زندگی می‌کنیم. ماه رمضان هر سال، افطار را دور هم با پدربزرگ ، مادربزرگ ، عموها و خانواده‌هایشان می‌خوریم. تقریباً همه مردم روستا همین طوری افطاری می‌خورند.
در روستای ما ،مثل بعضی جاهای دیگر، خیمه‌های ماه رمضان برپا نمی شود؛ ولی هنوز سحرخوان (آقایی که مردم را برای خوردن سحری بیدار می‌کند و در لبنان به گویش محلی او را مسحراتی می‌خوانند)، مدتی قبل از اذان صبح، توی‌کوچه‌های‌ روستا می‌گردد و رسیدن سحر را خبر می‌دهد. فقط این سال‌ها پای پیاده نمی‌گردد؛ بلکه با ماشینی که همکارش رانندگی آن را برعهده دارد توی روستا دور می‌زند. »
● یمن؛ آتش‌بازی در ‌ماه رمضان و عید فطر
در یمن شورای‌ علما فرارسیدن ماه رمضان را پی‌گیری و با ثابت شدن رؤیت هلال، آغاز این ماه را رسماً در رادیو و تلویزیون کشور اعلام ‌می‌کند. مردم یمن هم مثل خیلی ‌از کشورهای ‌دیگر، از چند روز مانده به شروع ماه رمضان، آنچه را که برای ‌این ماه لازم دارند تهیه می‌کنند و برای ‌شروع ماه روزه‌داری آماده‌ می‌شوند.
در این ماه، معمولاً در مسجدها بعد از نماز صبح، درس‌های دینی کوتاهی ‌ارائه می‌شود و بعد از نماز ظهر هم، امام جماعت، خیلی کوتاه سخنرانی می‌کند. بلافاصله بعد از اذان مغرب، روزه‌داران با خوردن خرما و شیر افطار می‌کنند و سوپ می‌خورند. بعد از افطار هم مردم به مسجد می‌روند. در دهه آخر ماه مبارک رمضان هم تعداد زیادی از مردم، ‌در مسجدها معتکف می‌شوند تا وقتشان را فقط به عبادت ، ذکر و تلاوت قرآن کریم اختصاص دهند.
یمنی‌ها یک آتش‌بازی‌ مشهور دارند به نام « طمش» که شادی‌ خود را با این آتش‌بازی‌ نشان می دهند. در ماه رمضان و به‌ویژه در عید فطر، این آتش‌بازی رواج دارد. بعضی از اهالی ‌یمن، علاوه برتهیه کیک و شیرینی ‌و شکلات مخصوص عید، شب عید فطر گوسفند، شتر و ... قربانی می‌کنند.‌
● تونس؛ شب‌نشینی ‌با سرودهای ‌دینی
شب‌های ‌ماه مبارک رمضان در تونس، با دو چیز بیشتر توجه آدم را جلب می‌کند: یکی سفره‌های افطاری با غذاهای سنتی و دیگر مراسم دینی و صدای‌ سرودها و تواشیح دینی.
در این شب‌ها، در بعضی از خانه‌ها مراسم «سلامیه» برپا می‌شود. در سلامیه، تعدادی از خواننده‌ها با ساز دف شعرها و آوازهایی در مدح پیامبر اسلام ص و اولیای خدا می‌خوانند.
تونسی‌ها هنوز هم سفره افطارشان را سنتی نگه‌داشته‌اند و معمولاً برای ‌افطار،غذاهایی مثل «الرفیسه» (برنج پخته شده با خرماو مویز)، «المدموجه» (یک نوع نان که داخل خمیر آن خرما و شکر هست) یا «العصیده» ( نانی مخلوط با عسل و روغن) آماده می‌کنند.
«البریک»، چیزی شبیه سمبوسه ولی‌ کاملاً بزرگ‌تر از آن و «حساء الفریک»، نوعی شوربا یا ‌سوپ که با گوشت یا مرغ پخته می‌شود، از جمله غذاهای ‌محلی‌ تونس به‌شمار می‌آیند.
مردم ‌تونس هم در شب‌های‌ ماه رمضان، اهل دیدوبازدید هستند و با شیرینی‌های‌ مخصوص و چای، چای سبز با طعم نعناع و قهوه از مهمانان پذیرایی می‌کنند.
● ترکیه؛ افطاری برای کسانی که به خانه نمی‌رسند!
تورهان آغا، از اهالی ترکیه هم تعریف می‌کند که در کشور شان در ماه رمضان، ساعت کار و زمان فعالیت‌های اقتصادی، چندان تفاوتی با دیگر فصل‌های سال ندارد، اما در این ماه شهرداری‌ها، سفره‌های افطاری دایر می‌کنند تا از روزه‌دارانی که برای افطار به خانه‌هایشان نرسیده‌اند، پذیرایی کنند.
در این ماه، مردم با مهربانی و احترام با یکدیگر رفتار می‌کنند. بسیاری از مردم سعی می‌کنند دوستان خود را برای افطار مهمان کنند. نانوایی‌ها و شیرینی‌پزی‌های ترکیه در این ماه، نان مخصوص و شیرینی‌های مناسب این ماه را می‌پزند و می‌فروشند.
● سومالی؛ حلقه‌های ‌ذکر و جوانان سحرخوان
سومالی ‌یکی ‌از کشورهایی است که مردمش از قدیم با شادی به پیشواز ماه رمضان می‌رفته‌اند. تعداد زیادی ‌از مسلمانان این کشور، در طول سال هم روزهای دوشنبه و پنج‌شنبه روزه می‌گیرند.
شاید تعداد زیاد حافظان قرآن در این کشور، نشانه‌ای ‌از توجه مردمش به تلاوت قرآن کریم و عبادت و پرستش خداوند باشد، کاری که در ماه رمضان به شکل وسیع‌تری صورت می‌پذیرد. تقریباً در همه جا، مخصوصاً در دهه سوم ماه، حلقه‌های‌ ذکر و عبادت و قرائت قرآن تشکیل می‌شود.
در سومالی‌ آغاز ماه مبارک و هم‌چنین فرارسیدن عید فطر، با شلیک گلوله اعلام می‌شود. افطاری مردم سومالی از خوردنی‌های‌ سبک تشکیل می‌شود. آنها ممکن است به نوشیدن آب میوه یا خوردن موز بسنده کنند. بعد برای‌ خواندن نماز مغرب به مسجد می‌روند. بعد از آن وعده اصلی‌ که معمولاً شامل برنج، ورمیشل یا ماکارونی ، گوشت و سبزی است، خورده می‌شود.
مردم سومالی ‌عادت دارند غذای ‌هر وعده را برای‌ همان وعده آماده کنند و غذای ‌مانده نمی‌خورند. سحری هم در این کشور رسم خود را دارد. مدتی ‌قبل از اذان صبح، در هر محله تعدادی ‌از جوانان دسته جمعی توی کوچه‌ها می‌گردند و دف می‌زنند و با صدای بلند می‌گویند: «سحور، سحور، سحور».
● فیلیپین؛ سرودخوانی بچه‌ها در استقبال از نمازگزاران‌
وقتی رؤیت هلال و شروع ماه مبارک رمضان ثابت می‌شود، تعداد زیادی از مسلمانان فیلیپین به مسجد می‌روند تا به میمنت آغاز این ماه، به خواندن دعا و نیایش بپردازند. حضور در مسجد و انجام کارهای‌ خیر و کمک به فقیران و نیازمندان، از رسم‌هایی است که در این ماه، میان آنها رواج دارد.
مسلمانان فیلیپین بعد از خوردن افطاری، برای ‌خواندن نماز عشا به مسجد، می‌روند. کودکان و نوجوانان هم لباس‌های‌ زیبا می‌پوشند و در گروه‌های چند نفره به سمت نزدیک‌ترین مسجد محل می‌روند. آنها منتظر تمام شدن نماز و عبادت بزرگ‌ترها می‌شوند و با خواندن سرودها و ترانه‌های‌ ملی کشورشان، به پیشوازشان می‌روند.
معمولاً سر سفره افطاری مسلمانان فیلیپین، یک نوع نوشیدنی‌ هست که از موز، شکر و شیره نارگیل درست می شود. بعد از خوردن این معجون خاص، «کاری – کاری» که غذایی است تشکیل شده از گوشت و ادویه یا «سی-یوان سوان» که آن هم غذایی است که از گوشت یا ماهی درست شده، می‌خورند.
دیدوبازدید و مهمانی‌ دادن و مهمانی رفتن در این ماه هم از رسم‌های مسلمانان این کشور است. در پایان ماه مبارک هم اهالی ‌هر محل، زکات فطره خانواده‌ها را جمع می‌کنند و آن را به امام جماعت مسجد محل می‌سپارند تا مخفیانه آن را در میان نیازمندان پخش کند.
● مغرب؛ مسجدهای شلوغ و حضور زنان با لباس‌های‌ محلی!
یکی از اهالی‌ صحرا در جنوب مغرب، به نام «سالک بابیه» هم می‌گوید:« وقت اذان مغرب و افطار که می‌شود، همه اعضای خانواده دور سفره افطار جمع می‌شوند. معمولاً خوردنی‌های متنوعی سرِسفره هست، اما چیزی که هیچ وقت غایب نیست، «حریره مغربی» لذیذ و خوشمزه است.
بعد از افطار زود به مسجد می‌رویم تا جای بهتری در مسجد پیدا کنیم؛ چون در ماه رمضان مسجدها خیلی شلوغ‌می شوند. اتفاقی که در این ماه جلب توجه می‌کند، حضور پر رنگ زنان با لباس های سنتی و محلی در مسجدهاست. لباس‌هایی که اینجا « ملحفه» نام دارند.
در اینجا (صحرا) مردم شب‌ها دور هم جمع می‌شوند تا چای صحرایی بنوشند. این کار فقط یک رسم و عادت غذایی نیست؛ بلکه یک سنت فرهنگی و معنوی هم به حساب می‌آید. مخصوصاً که آماده‌کردن چای روی ذغال، زمان زیادی طول می‌کشد و در این مدت مردم با صحبت کردن با یکدیگر یا بازی‌ها و سرگرمی‌های سنتی مشغول می‌شوند.»

مناف یحیی‌پور

منبع : روزنامه همشهری