مجموعه شعر «شیرکو بیکس» شاعر کرد عراقی ؛نجوای اندوه

«شیرکو بیکس» از آن دسته شاعرانی است که نام او و شعرش در شعر امروز جهان ثبت شده است. فرزند مردی است که خود شاعر بوده و «شیرکو» پسری است که نشان از پدر دارد.
«شیرکو» زاده سلیمانیه عراق است.
۱۷ ساله بود که اولین شعرش در هفته نامه ای که آن سالها در سلیمانیه منتشر می شد، به چاپ رسید تا شعر و شاعری برای شاعر به وظیفه ای جدی تبدیل شود. در سال ۱۹۶۸، یعنی حدود ۴۰ سال قبل، اولین مجموعه «شیرکو» با نام «مهتاب شعر» در بغداد به چاپ رسید و پس از آن دفترهای شعر او یکی پس از دیگری آمد تا به عنوان شاعری جدی خود را به جهانیان بشناساند.
شاعر البته در کنار سرودن، به ترجمه نیز پرداخت و کتاب «پیرمرد و دریا» ی همینگوی و «عروس خون» اثر فدریکو گارسیا لورکا را به زبان کردی برگرداند، و در نقد نیز دستی دارد، اما جهانیان او را بیشتر به عنوان شاعر می شناسند.
«شیرکو بیکس» شاعری است مبارز که سالهای فراوانی از زندگی خود را در مبارزه با رژیم صدام گذراند و به خاطر همین مبارزات از سال ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۲ ساکن کشور سوئد شد؛ اما سرانجام پس از سالها دوباره به وطنی بازگشت که برایش دلواپس شده و شعرها گفته بود و با مردمانش خندیده و گریسته بود؛ تا همچنان برای مردم سرزمینش شعر بگوید؛ شعرهایی که هر کدام تکه ای از وجود شاعر است؛ شاعری که دیده است صدام چگونه در حلبچه با دیوانگی هایش ۱۸۰ هزار انسان را نابود کرده تا بتواند چند روزی بیشتر دوام بیاورد.
او در شعرهایش از کشور و سرزمینش حرف می زند و از ستمی که بر آنها رفته است و برای همین شعر او، حرف مردم رنج دیده ای است که روزگار بر آنان سخت گرفته است. «شیرکو» برای وطن و مردمش آواره می شود، اما دست از مبارزه بر نمی دارد.
او سالهای غربت را با یاد مردم و سرزمینش سر می کند، به امید روزی که دوباره به وطنش باز گردد، به شعر پناه می برد:
به خزان/ دیده ام من/ روشنای رود باران را/ کز سوز سرما/ به برگهای خزانی/ پوشیده اند خویش را.
«شیرکو» شاعری است که می توان در انجمن شاعران بزرگ جهان یک صندلی را برای او در نظر گرفت؛ انجمنی که شاعرانی چون نرودا، محمود درویش، ریتسوس، نزار قبانی، و... از اعضای آنند و هر کدام وزنه ای در شعر معاصر جهان به شمار می روند. شاعرانی با تفکرات و دیدگاه های مختلف، اما همگی در شاعر بودن با یکدیگر همداستان.
«شیرکو» از پیشروان شعر معاصر کرد است و در این عرصه نیز جایگاه ممتازی دارد. در شعر او، زن، آوارگی، جنگ، طبیعت، وطن و عشق مضامینی است که به وفور می توان آنها را دید. دریافت جایزه «شهروند نمونه فلورانس» ایتالیا یکی از رهاوردهای سالها زندگی در غربت برای این شاعر بزرگ بود. او همچنین به خاطر اشعار خود جایزه قلم سوئد «توخولسکی» را در سال ۱۹۸۸ از آن خود کرد و همان سال از سوی کشور سوئد به عنوان پناهنده سیاسی پذیرفته شد.
پس از بازگشت به عراق، سال ۱۹۹۲ به عنوان نماینده مردم به پارلمان کردستان راه پیدا کرد و سپس عهده دار وزارت فرهنگ کردستان شد، اما یک سال بعد از سمت خود کناره گیری کرد. شعرهای او تاکنون به زبانهای انگلیسی، فرانسوی، دانمارکی، سوئدی، ایتالیایی، آلمانی، عربی، فارسی و... ترجمه شده و مورد استقبال اهالی ادبیات قرار گرفته است.
شیرکو، همراه با تعدادی از روشنفکران و ادیبان عراق، یک مؤسسه انتشاراتی را در سلیمانیه عراق بنیان نهاده و هم اکنون نیز سرپرستی آن را برعهده دارد. در ایران شعرهای این شاعر توانا توسط مترجمانی چون محمد رئوف، مختار شکری پور، امید جلیلیان، عزیز ناصری و سیدعلی صالحی ترجمه شده است. از آخرین کارهای ترجمه شده از شعر این شاعر دفتر شعر «میهمان خزانی» است که «رضا کریم مجاور» آن را ترجمه و به همت نشر چشمه به چاپ رسیده است. در این مجموعه نیز می توان اندوه بزرگ شاعر را دید و می توان از سطر سطر این دفتر نیز به دردهای شاعر رسید؛ دردهایی که جهان شعری او را شکل می دهد؛ جهانی که در شکل کلمات نمود پیدا می کند و این نمایش را می توان از همان عنوان کتاب یعنی «میهمان خزانی» به تماشا نشست.
با هم شعری از این مجموعه را می خوانیم، آنجا که می گوید:
مدتی است که کاغذهای من
خواب نمی بینند؛
کاغذهای من
سترون...
مدتی است که روح من
چنان چون خیال من
تهی است... تهی... تهی
نه مویه شن دانه ای
از من برمی آید
نه پرپر خاطره ای
ونه نجوای اندوهی
نه ترنم خزانی
از نهادم برمی آید
که نوباوه روح من اینک
گم گشته
وبه سراغم نمی آید.

عباسعلی سپاهی یونسی

منبع : روزنامه قدس