مدیریت توانمند زنانه

همواره در انتخابات سرنوشت ساز کشور و به ویژه انتخابات ریاست جمهوری نقش و حضور زنان در قوای مختلف به موضوعات مورد بحث و چالش رسانه ها و محافل سیاسی تبدیل می شود. در این زمینه یکی از سوالات اصلی این است که آیا عدم حضور جدی زنان در انتخابات ریاست جمهوری به عنوان کاندیدا ناشی از مشکلاتی است که در ساخت سیاسی وجود دارد یا اساساً مساله را باید در ذیل عنوان فرهنگی بررسی کرد.
واقعیت آن است که برای حضور جدی و فعال زنان به عنوان نامزدهای انتخاباتی همان طور که در مشارکت سیاسی - اجتماعی شان شاهد هستیم مشکلی در ساخت سیاسی وجود ندارد، چه آنکه زنان با فضای ایجاد شده پس از انقلاب اسلامی و با بهره گیری از رهنمودهای امام(ره) وارد صحنه های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور شده اند. بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی در آن مقطع در سخنان شان فرمودند همان طور که مردان باید در امور سیاسی دخالت کنند زنان نیز باید در مقدرات اساسی مملکت دخالت کنند و فعالیت های اجتماعی - سیاسی همدوش مردان داشته باشند. ایشان در فرمایشات شان همواره تاکید داشتند همان طور که زنان در نهضت انقلابی ایران حضور فعال داشتند پس از پیروزی نهضت اسلامی نیز باید مشارکت فعال خود را ادامه دهند. در حال حاضر نیز مقام معظم رهبری همواره بر نقش موثر زنان در عرصه های گوناگون اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی تاکید کرده اند. بنابراین نمی توان گفت ساختار نظام جمهوری اسلامی و ساخت سیاسی کشور موجب شده زنان تاکنون با وجود تمام پیشرفت هایی که داشته اند در انتخاباتی نظیر انتخابات ریاست جمهوری کاندیدا نداشته باشند.
از این گذشته در بررسی قانون اساسی نیز به این نتیجه گیری می رسیم که به لحاظ حقوقی هم مانعی برای حضور زنان در انتخابات و عرصه های دیگر جامعه وجود ندارد. در این باره چندی پیش سخنگوی شورای نگهبان بر این امر صحه گذاشت و اظهارنظر کرد که در احراز رجل سیاسی تفاوتی میان زن و مرد نیست و بانوان برای ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری هیچ منع قانونی ندارند.
به این ترتیب علت موضوع را باید در حوزه یی دیگر جست وجو کرد. در حقیقت این دیدگاه های مقطعی فرهنگی است که موجب شده در عرصه انتخابات و به ویژه انتخابات ریاست جمهوری، زنان به جایگاه واقعی خود دست نیابند. در این زمینه می توان گفت شرایط زمانی و فضای جامعه در تغییر نگرش ها بسیار موثر است. زنان در سه دهه حیات نظام جمهوری اسلامی با تلاش وافری که انجام دادند توانایی هایشان را در عرصه های مختلف قانونگذاری، مدیریت های میانی و اجرایی، مشاغل دانشگاهی و... نشان داده اند. همه اینها می تواند در تغییر نگرش جامعه نسبت به توانایی های واقعی زنان به شکل مثبت موثر واقع شود. در واقع یکی از نگرانی های جامعه به خصوص در میان آقایان این بود که اگر مدیریت ها در اختیار بانوان قرار داده شود ممکن است نتوانند به طور مناسبی امور را راهبری کنند. اما این موضوع با تجارب مدیریتی که اکنون زنان ما از آن برخوردارند تا حد زیادی مرتفع شده است.
حضور فعال زنان در عرصه های مدیریتی کشور موجب شده دیدگاه منفی دنیا نسبت به جامعه ایران نیز تغییر پیدا کند. به هر حال زمانی که ما در سطح بین المللی و در مجامع جهانی حاضر می شدیم همواره این سوال از ما می شد که چرا زنان در ایران برای دستیابی به مسوولیت هایی همچون ریاست جمهوری به رقابت نمی پردازند. یکی از دلایل بنده برای اعلام کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری پیش رو این بود که این نگاه های منفی از میان برود. ما دارای یک جامعه دینی هستیم و در چارچوب آموزه های انقلاب اسلامی و بنیانگذار آن نباید در این حوزه ها بهانه یی به دست دیگر کشورها در سطح بین المللی بدهیم که به وجهه کشور لطمه یی وارد شود. می توان گفت زنان در مقاطع مختلف تلاش فراوانی کرده اند و در برخی امور نیز می شود قاطعانه گفت پیشتاز بوده اند. زنان در توانمندی های مدیریتی و اجرایی و حتی تصمیم گیری کشور نشان داده اند که تاثیرگذار بوده اند. در چندسال اخیر اما این امر مورد کم لطفی قرار گرفته و به توانمندی های مدیریتی زنان توجه درخوری نشده است.
در این حال بحث دیگری که وجود دارد موضوع مشارکت حداکثری مردم در پای صندوق های رای است. صرف نظر از اینکه چه کسانی نامزد ریاست جمهوری بشوند یا چه کسانی از میان آنان تایید صلاحیت خواهند شد باید فضایی به وجود آید که شاهد حضور حداکثری ملت در انتخابات باشیم. در این باره حضور یک نامزد زن در انتخابات ریاست جمهوری می تواند در افزایش مشارکت بخش های مختلف جامعه موثر واقع شود.
علاوه بر اینها به نظر می رسد جامعه به سطحی از توسعه فرهنگی و سیاسی رسیده است که می توان خارج از جناح بندی ها و گروه بندی های سیاسی توجه مردم را به سوی یک کاندیدای غیرجناحی معطوف کرد. در حال حاضر یکی از مشکلات اصلی که مردم نیز آن را احساس می کنند ضعف مدیریت منابع و نیروی انسانی است. ما در مقاطعی شایسته سالاری را کنار گذاشته ایم و در انتخاب مدیران غالباً منافع جناحی را مدنظر قرار داده ایم. به عبارت دیگر سعی می کنیم برای افراد کار پیدا کنیم نه اینکه برای یک کار و مسوولیت، افراد مناسب را برگزینیم. در این موضوع زنان با حضور فعال شان در مدیریت های مختلف نشان داده اند از خلقیات مدیریتی و توانمندی های اجرایی قابل توجهی برخوردارند. معتقدم در این دوره برای تشکیل دولت دهم این تصور سیاسی - اجتماعی تقریباً در حال متبلور شدن است که به دنبال کسانی باشیم که خودشان را برای مدیریت کلان کشور با دیدگاهی غیرجناحی معرفی می کنند.
به این ترتیب برای ایجاد فضا باید امکان انتخاب مناسب برای مردم با حضور افراد مختلف فراهم بیاید. اگر زنان نامزد شوند و در رقابت های انتخاباتی قرار گیرند مشارکت مردم افزایش خواهد یافت چرا که برخی از خواسته ها و مطالبات شان که تاکنون کاندیداهای دیگر آنها را کمتر مدنظر قرار داده اند با حضور نامزد زن مورد توجه قرار خواهد گرفت. هدف اصلی ما نیز افزایش مشارکت است.
در اینجا ذکر این نکته ضروری است که جامعه زنان می خواهد به پیشرفت و توسعه کشور و افزایش سطح آگاهی های جامعه کمک کند و می تواند در امور قضایی، پارلمانی، قانونگذاری و اجرایی حضور موثری داشته باشد. ما معتقدیم کشور را می توان با نحوه مدیریت متفاوتی از این دوره در عرصه اجرایی اداره کرد. اگر بخواهیم با بینش الهی و عقلانی نیز به این مساله نگاه کنیم نباید در حوزه های مختلف تبعیض جنسیتی قائل شویم. این امر هم در سطح دنیا اثبات شده است که مدیریت زنانه اگر پیشروتر و توانمندتر از مدیریت مردانه نباشد لااقل برابر با آن به پیش می رود. در تمدن ما زنانی در مدیریت و مشاورت و امور اجرایی حاضر بوده اند.
باید گفت در این ۳۰ سال نیز همگان اذعان دارند هر جا که خانمی دارای مسوولیت بوده امور را با جدیت پیگیری کرده و از جمله ویژگی های مدیریت زنان را می توان شفافیت اقتصادی و اجرای دقیق تصمیمات تا حصول نتیجه عنوان کرد. همان طور که شاهد هستیم هیچ کدام یا در بخش اعظمی از پرونده های فساد اقتصادی زنان حضور ندارد. این امر نشان از شفافیت اقتصادی و مالی مدیران زن دارد. با توجه به این مسائل به نظر می رسد نگرش مثبت جامعه نسبت به مدیریت زنان نه تنها در میان خانم ها بلکه در بین آقایان نیز وجود دارد. اکنون حضور فعال زنان در مدیریت کشور مورد توجه جامعه قرار گرفته است و پاسخ مثبت نهادهای مسوول در این ارتباط به توجه این چنینی جامعه گام مثبتی خواهد بود. امروز اصلاح امور کشور در چارچوب اختیارات قانونی رئیس جمهور در مسائل اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و پایبند بودن به اجرای برنامه های توسعه همچون برنامه چهارم که متاسفانه به درستی اجرا نشد یک انتظار عمومی است. در حوزه زنان هم باید زمینه یی فراهم شود که با تحقق کامل حقوق اجتماعی شان بستر رشد و تعالی این بخش جامعه برای رسیدن به کمال الهی فراهم آید. بانوان جامعه با حضور یک زن در مسوولیت ریاست جمهوری دیگر این نگرانی را نخواهند داشت که جایگاه خانم ها در برنامه ریزی ها و تصمیم گیری ها مورد کم توجهی قرار گیرد.
علاوه بر اینها در انتخابات ریاست جمهوری یکی از مسائل مردم بحث برنامه هایی است که کاندیداها ارائه می دهند و چارچوب تئوریکی که با پشتوانه آن تفکرات و دیدگاه هایشان را به جامعه معرفی می کنند.
معتقدم مهم ترین مساله و محوریت برنامه کاندیداهای خانم، مدیریت منابع و نیروی انسانی مبتنی بر شایسته سالاری و با نگاه های غیرجناحی باید باشد. در ذیل این عنوان می توان برنامه های خرد دیگری را هم مطرح کرد که تلاش برای کاهش هزینه های زندگی برای مردم و اولویت دادن منافع ملی جامعه بر منافع جناحی موضوع دیگری است که باید نامزدها آن را مورد توجه قرار دهند و دیدگاه شان را به طور شفاف بیان کنند. آنچه لازمه یک دولت مقتدر است حضور یک مجلس بااقتدار در کنارش است. متاسفانه در برخی مواقع این امر مورد توجه کافی قرار نمی گیرد. در این فضا تا زمانی که مجلس را در راس امور قرار ندهیم نمی توانیم رضایت جامعه را تامین کنیم. در حال حاضر مجلس آنچنان که باید،از بازوی نظارتی خود استفاده نمی کند که باید به تدریج مجلس در این زمینه به جایگاه واقعی خود برسد. در این میان نباید برخی ضعف های جامعه زنان را نیز نادیده گرفت. تاکنون با اندکی تسامح می توان گفت بانوان در تحقق خواسته های منطقی خود انسجام دائمی و پایداری را نداشته اند و به جای آنکه از یک فرد توانمند زن در انتخابات حمایت کنند عمدتاً به جریان سیاسی که به آن تعلق دارند،می پیوندند. این مساله یک چالش جدی است که برای حل آن نیاز به اعتمادسازی در جامعه زنان وجود دارد. ائتلاف زنان که متشکل از زنان اصولگرا و اصلاح طلب است در طرح خواسته ها و مطالبات زنان نزد نامزدهای ریاست جمهوری تلاش می کند و می تواند گام موثری در رفع این چالش باشد.

رفعت بیات

منبع : روزنامه اعتماد