بحران جانشینی در عربستان سعودی

بعد از ماهها پنهان کاری در خصوص سلامت امیر سلطان بن عبدالعزیز برادر و جانشین ملک عبدالله، هم اینک مقامات سعودی بصورت روشن تر درخصوص بیماری وی اظهار نظر می کنند. انتظار می رود عربستان سعودی که یکی از متحدان آمریکا در منطقه است و داعیه رهبری جهان اسلام را دارد، با دوره‌ای از تغییرات و تحولات در سطح رهبری اش مواجه شود.
امیر سلطان بن عبدالعزیز که هم اکنون ولیعهد و وزیر دفاع عربستان است بعد از گذراندن طول درمان شش هفته‌ای در نیویورک هم اکنون در مغرب بسر می برد. فرزندش امیر خالد بن سلطان که معاونت وی در وزارت دفاع را برعهده دارد اظهار کرد که امیرسلطان دوباره برای تکمیل درمان به نیویورک باز خواهد گشت. با این حال وی اضافه نمود که حال عمومی و پزشکی پدرش روبه بهبودی است.
تحلیلگران یادآوری می‌کنند که امیر سلطان در سال ۲۰۰۵ که یک عمل جراحی سرطان را پشت سر گذاشت، در آوریل ۲۰۰۸ برای انجام آزمایشهای روتین به ژنو بازگشت.
اگر این ولیعهد ۸۵ ساله قبل از پادشاه ۸۶ ساله بمیرد،‌ لازم است ولیعهد جدید معین و منصوب شود. تعیین ولیعهد از لحاظ رسمی بر عهده ملک عبدالله است. ملک عبدالله در سال ۲۰۰۶ هیات جدیدی بنام «هیات بیعت» متشکل از فرزندان و احفاد ملک عبدالعزیز موسس سلسله سعودی را را برای تعیین ولیعهد و رهبری ایجاد کرد. این هیات مجموعه بزرگتر از مجموعه هیات مشاورین است که قبلا ایجاد شده بود.
برخلاف دیگر کشورها، ۵۰ سال است که ارث بری برادر از برادر و نه پدر به پسر در عربستان سعودی ادامه دارد و بعد از وفات ملک عبدالعزیز در ۱۹۵۳ که جانشینی اش به پسر ۳۵ ساله وی رسید، این برادران بودند که یکی پس از دیگری بر تخت پادشاهی سلطنت کردند.
۵ پادشاه در ۵ سال
یکی از عواقب ادامه این مکانیزم بالا رفتن سن پادشاهان سعودی در هنگام سلطنت است. ملک عبدالله فعلی در حین ولیعهدی برادرش ملک فهد ۶۱ سال سن داشت و تنها در ۸۲ سالگی بود که به سلطنت رسید.
رئیس «هیات بیعت» امیر مشعل می باشد که معمولا در دیدارهای مهم ملک عبدالله در کنار پادشاه است و برخلاف آنکه در دهه پنجاه وزیر دفاع و در دهه ۶۰ امیر مکه بوده است اما بخاطر مسائل تجاری از امور حکومتی کناره گیری کرده است. انتظار می رود وی در پیشرفت کار «هیات بیعت» نقش اساسی داشته باشد ولی چندان به تکیه زدن بر کرسی سلطنت مایل نباشد. جناح سدیری ها یا هفت برادران سدیری که با مرگ فهد به شش نفر کاهش یافته اند و از همسر متنفذ ملک عبدالعزیز می باشند، بیشترین مبارزه جوئی را برای در دست گرفتن قدرت خواهند داشت. در این جناح افراد قدرتمندی مانند امیر سلطان ولیعهد فعلی،‌ امیر نایف وزیر قدرتمند کشور (گفته می‌شود وی نیز مریض است) و امیر سلمان امیر منطقه ریاض حضور دارند.
● سناریوهای در پیش رو در ماههای آینده
جانشینی سلطنت در عربستان در ماههای آینده می تواند با بحران روبرو شود. برخی از سناریوها می تواند به شرح زیر باشد:
▪ مرگ امیر سلطان ولیعهد کنونی: در صورت مرگ ولیعهد انتظار می رود امیرنایف وزیر کشور که از لحاظ سنی بعد از امیر سلطان قرار دارد و همچنین امیر سلمان امیر منطقه ریاض نسبت به بدست گرفتن منصب ولایت عهدی اقدام کنند.
▪ مرگ ملک عبد الله پادشاه عربستان: وی هم اکنون بزرگترین فرزند زنده عبدالعزیز می باشد و علیرغم اینکه در محافل عمومی زیاد ظاهر می شود ولی گفته می شود که قوت و قدرت وی روز به روز به تحلیل می رود. اگر امیر سلطان ولیعهد فعلی در هنگام فوت اش زنده باشد خود بخود پادشاه خواهد شد. اینکه «هیات بیعت» پادشاه و ولیعهد را بعد از تشخیص کمیسیون پزشکی فاقد توانائی لازم برای اداره امور تشخیص دهند امری غیرقابل انتظار است. مضافا اینکه همانند پادشاه، سلطان نیز اختیار ابطال این هیات را داراست و می تواند خود برای تعیین ولیعهد اقدام کند.
▪ پیش رفتن امور در وضعیت فعلی: اگر وضعیت به همین منوال پیش رود فرزندان عبدالعزیز به چند دسته تقسیم شده اند. برخی از آنان به مرز هشتاد سالگی رسیده اند،‌ برخی واجد شرایط نیستند زیرا از مادران غیر سعودی زاده شده اند. برخی نیز با انتقادات شان از خط رسمی پیروی نمی کنند. با این حال کاندیداهای احتمالی عبارت اند از امیر عبدالرحمن ۷۸ ساله، امیرنایف ۷۶ ساله، امیرعبدالاه لاله ۷۴ ساله و امیر سلمان ۷۳ ساله که همه آنها بجز عبدالاه که بعنوان مشاور پادشاه فعلی می باشد، از جناح سدیری ها می باشند.
● تغییر در روش وراثت
سهل الوصول ترین راه به برای اجتناب از مشکل کهنسالی پادشاهان آینده سعودی، عدم انتخاب کاندیداهای کهنسال بجای آن انتخاب از میان فرزندان کوچکتر ملک عبدالعزیز می باشد. در ین صورت شانس امیر مقرن ۶۶ ساله، رئیس فعلی سازمان امنیت سعودی بیش از همه می باشد.
● آسیبهای سیاسی آمریکا
ندانستن اینکه در آینده در عربستان سعودی چه کسی به حکومت خواهد رسید بیانگر آن است که باید در این خصوص تلاش کرد. هیات بیعت تنها به بیان خطوط کلی می پردازد و کسی از اسرار این هیات خبرندارد. در صورت فوت پادشاه و ولیعهد، معلوم نیست این امر تا چه حد بر وضعیت و جایگاه آمریکا تاثیر بگذارد.
امیر خالد بن سلطان در وزارت دفاع و امیر محمد بن نایف در وزارت کشور پست معاونت را بر عهده دارند. معلوم نیست که آیا این فرزندان به جایگاه پدرانشان ارتقاء پیدا می کنند یا خیر؟
در بین سعودی های مشهور ، کسی که برای آمریکا کاندیدای پادشاهی مناسب باشد وجود ندارد. امیر سعود الفیصل وزیر خارجه به مرض پارکینسون مبتلا است. برادر وی ترکی الفیصل که زمانی ریاست امنیت عربستان و سفارت واشنگتن را برعهده داشت از کارش طرد شده و به کناری رفته است. امیر بندر بن سلطان سفیر اسبق عربستان در آمریکا و رئیس فعلی شورای امنیت ملی کشور بدلیل اینکه مادرش یک خادمه آفریقائی است در این مبارزه جایگاهی ندارد. امیر طلال بن عبدالعزیز پدر امیر ولید بن طلال که از سرمایه داران معروف جهان است بخاطر انتقادات زیاد نسبت به سیستم سلطنتی از دایره رقابتها خارج است.
روابط آمریکا و سعودی در سالهای اخیر کش و قوس های زیادی داشته است. علیرغم همکاری رو به رشد دو کشور در مبارزه با تروریسم، سعودیها همکاری های زیادی در خصوص اسامه بن لادن قبل از یازده سپتامبر نکردند. ۱۵ تن از ۱۹ مهاجم این عملیات از تبعه سعودی بودند. ریاض در زمان افزایش قیمت نفت به بالای ۱۰۰ دلار همکار خوبی نبود هرچند روابط کاری ادامه پیدا کرد و بنظر می رسد ادامه خواهد یافت.
با این حال دنیس راس نماینده جدید دستگاه اداری اوباما در مقاله ای در مجله نیوزویک خاطرنشان کرده است که واشنگتن برای فشار علیه ایران نیازمند عربستان است و اظهار امیدواری کرد که واشنگتن در نزاع دخالت نکند. نتیجه تحولات در ماهای آینده برای واشنگتن و همه عالم اهمیت دارد.

نویسنده: سیمون - هندرسون
ارسال کننده: رضا میاندره
منبع: سایت - باشگاه اندیشه - به نقل از شبکه راصد الاخباریه http://rasid.com/index.php
صفحه اینترنتی مرتبط: http://rasid.com/artc.php?id=۲۶۵۴۳

منبع : باشگاه اندیشه