آتش دموکراسی زیر خاکستر حکومت نظامیان در برمه

شاید خبر اعتراض نسبت به گران شدن قیمت بنزین در یک کشور اروپایی چون فرانسه قابل توجه تر از خبر اعتراض ۵۰۰ راهب بودایی نسبت به افزایش قیمت سوخت در کشور برمه می بود. اما برای آنان که در حافظه تاریخی شان اوضاع سیاسی جهان اندک جائی هم داشته باشد، این خبر می توانست طی روزهای بعدی شکل دیگری به خود بگیرد و خبر ساز روزهای آتی شود (که شد).
به واقع مسئله فراتر از اعتراض صرف به افزایش قیمت بنزین بود; چرایی این امر و اهمیت اوضاع در کشور کوچک و گمنامی چون برمه رامی باید در اوضاع داخلی آن جستجو کرد.
● سرزمین برمه
برمه کشوری کوچک در جنوب شرقی آسیا با همسایگانی چون چین، هند، بنگلا دش، لا ئوس و تایلند می باشد. این کشور دارای سرزمینی سرسبز و حاصلخیز با منابع غنی طبیعی است; با این همه از آنجا که دولت به شدت بر جنبه های مختلف اقتصادی تسلط دارد، این کشور با معضلا ت گسترده ای از جمله فقر دست به گریبان است و حتی در بخش کشاورزی نیز به شدت ضعیف است. برمه از آنجا که زمانی قسمتی از سرزمین پهناور هند بوده، بالطبع تحت استعمار انگلستان نیز قرار داشته بود. اما در سال ۱۹۴۸ این کشور طی مبارزات استقلا ل طلبانه توانست با امضای موافقت نامه ای توسط ژنرال آنگ سان (پدر خانم آنگ سان سوکی رهبر آزادیخواه برمه) یکی از فرماندهان ارتش مستقل برمه و رئیس اتحادیه مردمی ضدفاشیست به استقلا ل دست یابد. لیکن برمه طعم استقلا ل و آزادی را تنها توانست طی یک دوره کوتاه بچشد و از سال ۱۹۶۲ تاکنون تحت حکومت نظامیان قرار گرفته است. ژنرال ندوین از سال ۱۹۶۲ تا ۱۹۸۸ زمام امور برمه را در دست داشت. در سال ۱۹۸۸ ناآرامی هایی در میانمار رخ داد که خونین ترین درگیری ها بین دولت نظامی و مردم برمه پس از استقلا ل این کشور بود و همزمان با ورود آنگ سان سوکی به اوج خود رسید.
● آنگ سان سوکی
ورود آن سانگ سوکی به برمه و به دست گرفتن رهبری مبارزات علیه خونتا (دولت نظامی) برمه مبارزات آزادیخواهانه مردم این کشور را، تبدیل به سمبل مقاومتی از مردم شرق نمود.
او به دلیل اراده آهنینش نه تنها سمبل مقاومت و امید برای بسیاری از مردم برمه شد که شهرتی جهانی یافته است به گونه ای که امروزه مبارزات آزادیخواهانه در آسیای دور با نام این زن آن سانگ سوکی پیوندی تاریخی یافته است.
ویژگی های شخصی این زن، وجهه خاصی به مبارزات این ملت بودایی در جهان داده است. از سویی خانواده او مورد احترام مردم برمه اند. او فرزند ژنرال آنگ سان است کسی که انگلستان را مجبور به امضای موافقت نامه استقلا ل برمه کرده بود.
از سوی دیگر مادراو از سیاستمداران معروف برمه و سفیر این کشور در هندوستان در دوران کوتاه حاکمیت دموکراسی در این کشور بود. سوکی خود تحصیلا ت دانشگاهی اش را در آکسفورد آغاز کرد و در رشته های فلسفه، سیاست و اقتصاد فارغ التحصیل شد. او سپس در دبیرخانه سازمان ملل در نیویورک در بخش اداری مشغول به کار شد و اوقات فراغتش را به کار افتخاری در بیمارستانی در آن شهر اختصاص داده بود.
بازگشت او به برمه اوج ناآرامی ها دراین کشور بود. او در همان سال (۱۹۸۸) جبهه ملی برای دموکراسی (NLD) را بنا نهاد. به خاطر مبارزات او و قیام خونین مردم که با سرکوب شدید نیروهای نظامی مواجه شد، دولت تحت فشار خارجی برای انجام انتخابات قرار گرفت. لیکن حکومت تحت فرمان ژنرال ندوین نتیجه انتخابات را نپذیرفت و به رسمیت نشناخت. بر حسب نتایج آن انتخابات آنگ سان سوکی می بایست ریاست دولت را به دست می گرفت چرا که حزب او توانسته بود، ۸۰ درصد کرسی ها را کسب نماید. اما حکومت نظامی، پارلمان را تعطیل و ۲۰۰ تن از نمایندگان پارلمان این کشور را بازداشت کرد. از آن زمان تاکنون برمه فاقد پارلمان است. آنگ سان سوکی بعد از آن چندین بار دستگیر شد که سرانجام او به حبس در خانه خود محکوم شد و تحت نظر شدید نیروهای امنیتی قرار گرفته است، به نحوی که اطراف خانه او توسط نیروهای نظامی سنگربندی شده است.
در مقابل این حبس خانگی که حدودا ۲۰ سال به طول انجامیده است در مبارزات او خللی وارد نشده است که حبس خانگی او به نحوی بوده است که او طی این ۲۰ سال از فرزندان خود دور بوده است و همسرش در ۴ سال آخر عمرش که طی بیماری سرطان در ۱۹۹۹ درگذشت هرگز موفق به دیدار او نشد. با این اوصاف و از آنجا که وی خط مشی خاص خود در مبارزه علیه خونتا را دنبال می کند و آن خط مشی، رد خشونت و اتخاذ را ه های مسالمت جویانه و نافرمانی مدنی است; کمیته نوبل در سال ۱۹۹۱ او را برنده جایزه صلح نوبل اعلام کرد. این کمیته مبارزات آرام و بدون خشونت او را برای دموکراسی در برمه، یکی از خارق العاده ترین نمونه های شجاعت فردی در قاره آسیا در دهه های اخیر توصیف کرد و مبارزات او را در رهبری ملت برمه ستود.
● راهبان بودایی و اعتراضات اخیر علیه خونتا
اما این بار مسائلی چند در اصل اعتراضات و حواشی آن قابل توجه است. موضوع قابل ملاحظه، حضور راهبان بودایی در راس و پیشگام این اعتراضات است. راهبان بودایی گروهی مقدس در جامعه برمه هستند و از موقعیت ویژه ای در جامعه برمه برخوردارند. به جز ارتش، اینان تنها گروه اجتماعی هستند که در سراسر کشور تشکیلات و فعالیت دارند. آنها در میان مردم احترام ویژه ای دارند. به همین علت حمله و صدمه زدن به آنها برای دولت برمه کاری سخت و دشوار است و گران تمام خواهد شد. به همین دلیل است که طی این اعتراضات دولت سعی در جداسازی راهبان از سایر مردم دارد تا با خیالی آسوده تر به اعمال خشونت علیه آنان ادامه دهد.
اعتراضات با ۵۰۰ نفر از این راهبان آغاز شد و طی تنها سه روز به صد هزار نفر رسید به گونه ای که تنها راهپیمایی راهبان به طرف منزل آنگ سان سوکی متشکل از ۲۰۰ هزار راهب بود (به غیر از مردم عادی که در طی این روزها به راهبان پیوسته اند) و این تنها باری بوده است که دولت برمه در اقدامی غیرمنتظره جاده منتهی به منزل سوکی که به وسیله نیروهای امنیتی به شدت محافظت و سنگربندی شده است را گشود و راهبان اجازه یافتند به مدت ۱۵ دقیقه در مقابل منزل رهبر آزادیخواه برمه، او را که تنها اجازه یافته بود در آستانه در ظاهر گردد، ملاقات کنند.
گسترش اعتراضات به شهرهای مهم دیگر برمه نیز کشیده شد که مندی و ستیوه از آن جمله اند، در آنجا نیز مردم در کنار راهبان در خیابان ها و معابد دست به اعتراضات گسترده زدند. دراین میان گروه هایی که طی این چند سال شکل گرفته بودند، دیگر علنا مردم را به مبارزه فرا می خوانند; گروه زیرزمینی اتحادیه راهبان بودایی اعلام کرده است: همه شهروندان برمه را به شرکت در اقدام خود فرا می خوانیم. این گروه از همه مردم دعوت کرد در اقدامی نمادین هر روز سرساعت ۸ بعد از ظهر در مقابل منزل خود به عبادت آرام بپردازند.
این بار خط مشی آرام مبارزه آنگ سان سوکی در ابعاد گسترده، بی آنکه از این زن در حبس به مردم فرمانی رسیده باشد، تمام برمه را فراگرفته است. معترضین با در دست داشتن عکس های وی، با اعلام مخالفت با سیاست های سلطه طلبانه خونتا خواستار ایجاد مردم سالاری و آزادی رهبر مبارز خود هستند. اما در مقابل تظاهرات آرام راهبان و مردم علیرغم هشدارهای رو به افزایش سازمان ها و مجامع بین المللی چون سازمان ملل و اتحادیه اروپا و کشورهای جهان از جمله آمریکا و انگلیس، دولت میانمار (به رهبری ژنرال تاشیو) دست به اعمال خشونت علیه تظاهرکنندگان زد. در این میان سیاستمداران برجسته دیگر طرفدار دموکراسی نیز توسط دولت دستگیر شده اند از آن جمله وین نانیگا راباید نام برد. وی پس از تهیه غذا و آب برای راهبان بودایی (که بزرگترین تظاهرات را طی ۲۰ سال گذشته در برمه به راه انداخته بودند) دستگیر شد. (همچنین او در ۸ مارس به دلیل کنفرانس مطبوعاتی برای فعالانی که علیه شرایط نامساعد اقتصادی حاکم بر مردم میانمار در ماه فوریه تظاهرات کوچکی به راه انداخته بودند، دستگیر شد ولی پس از یک روز آزاد شد)
از سوی دیگر دولت حتی دسترسی به اینترنت را برای مردم محدود ساخته است; چرا که طی روزهای اخیر این وسیله ارتباطی سریع نقش قابل ملاحظه ای را در اطلاع رسانی اخبار و تصاویر تظاهرات به سراسر جهان داشته است و از سوی دیگر علی رغم برنامه های رسانه های داخلی میانمار در وارونه جلوه دادن انگیزه اعتراضات و علی رغم توطئه خواندن آن و دعوت مردم به آرامش، نیز عدم انعکاس حوادث به سایر مردم کشور و جهان خود استفاده کنندگان از اینترنت همصدایی و حمایت مردم در کشورهای دیگر و نیز حمایت های بین المللی را لمس می کنند.
این دلگرمی های خارج از برمه از سویی و همراهی راهبان، خشونت های خونتا در داخل، در کنار خاطره سالها حکومت استبدادی و بهتر است بگوییم استعماری آن(با توجه به آنکه برمه می تواند کشور ثروتمندی باشد، در حالی که بر عکس یکی از فقیرترین کشورهای دنیاست) به عمق و گسترش اعتراضات انجامیده است.
● حمایت های بین المللی
در همین حال تظاهرات علیه دولت نظامی میانمار در کشورهای دیگر دنیا آغاز شده است: در تایلند، مالزی، ژاپن، انگلیس، استرالیا، فیلیپین، انگلستان، آمریکا، اندونزی و ... در مقابل سفارت برمه تظاهراتی برگزار شده است.
وزرای امور خارجه اتحادیه آسه آن (کشورهای جنوب شرق آسیا) که برمه نیز عضوی از آن است سیاست عدم دخالت را در امور این کشور کنار گذاشته اند و مدافعان حقوق بشر در این کشورها در کنار سایر مدافعان حقوق بشر در جهان خواهان فشار بر دولت نظامی این کشور هستند. دبیر کل عفو بین الملل، ایرنه خان از کشورهای جهان خواسته است تا تلا ش مشترکی را در حمایت از مردم برمه آغاز کنند.
آمریکا با محکوم کردن سرکوب معترضان، تحریم های خود علیه میانمار را تشدید کرد و دارایی های رهبران نظامی و ۱۳ تن از مقامات آن کشور را مسدود ساخته است و حتی تصمیم گرفته ورود کسانی که در رابطه با فعالیت های سرکوبگرانه رژیم همکاری دارند به آمریکا را ممنوع سازد.
نخست وزیر انگلیس نیز افزایش فشار جامعه بین المللی بر دولت میانمار را خواهان است. او ابراز داشته است که امیدوار است ترکیبی از فشارهای بین المللی اعلا م شده از سوی جرج بوش رئیس جمهور آمریکا، ون جیابائو نخست وزیر چین،اتحادیه اروپا، سازمان ملل و دولت انگلیس موجب شود تا خشونتی که علیه مردم میانمار صورت گرفته است و سانسوری که علیه آنان به اجرا درآمده است بدون محکومیت جهانی باقی نماند و رژیم میانمار متوجه شود که این شرایط نمی تواند برای همیشه ادامه پیدا کند.
شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد نیز سه شنبه آینده (۱۰ مهر) نشست ویژه ای درباره وضعیت میانمار برگزار می کند. ۱۷ کشور عضو این شورا برای تشکیل نشست ویژه در خواستی را امضا نموده اند. (این شورا متشکل از ۴۷ عضو است و با درخواست یک سوم اعضا نشست ویژه تشکیل می شود) همچنین بان کی مون دبیر کل سازمان ملل نیز فرستاده ویژه ای را برای بررسی اوضاع میانمار فرستاده است. ابراهیم غنبری فرستاده ویژه دبیر کل سازمان ملل است. اعطای ویزا به او را می توان نشانی از تاثیرگذاری فشارهای بین المللی دانست.
اما در این میان گزینه هایی چند وجود دارد که در آینده اوضاع سیاسی برمه می باید از نظر دور نداشت: شرایط بین المللی و رابطه رهبران این کشور با کشورهای قدرتمند، شرایط منطقه ای و اوضاع داخلی.
در سطح بین المللی مسائلی چند وجود دارد، شرایط جهانی به گونه ای است که مجامع و سازمان های بین المللی از نفوذ و قدرت خود برای احیای دموکراسی استفاده می کنند و برخی از آنها که قدرت بیشتری دارند چون سازمان ملل و اتحادیه اروپا از ابزارهای تحریم می توانند بهره گیرند. در این میان کشورهای قدرتمند سیاست های خاص خود را دارند، آمریکا در پی شعارهای خود مبنی بر حمایت از دموکراسی در جهان است(البته دموکراسی ای که مطامع آمریکا را برآورده سازد).
روسیه نیز به تازگی و طی سالهای گذشته در بخش انرژی سرمایه گذاری هایی را در برمه آغاز کرده است و دولت نظامی میانمار امتیازات خاصی به این کشور قدرتمند داده است. روسیه هنوز موضع رسمی خود را اعلا م نکرده و پوتین در خصوص زمان اعمال تحریم ها علیه برمه گفته است: هنوز زمان آن فرا نرسیده است. از سوی دیگر به خاطر روابط اقتصادی و تجاری میان چین و هند با این کشور آسیای جنوب شرقی، اعمال تحریم ها از سوی آن به نظر تحلیل گران در شرایط فعلی بعید به نظر می رسد.
به لحاظ شرایط منطقه ای برمه که در اتحادیه آسه آن عضو است، مجبور به رعایت قواعد آن نیز می باشد. تلاش های دیپلماتیک در این اتحادیه جهت جلب و جذب سرمایه های خارجی به منظور بهبود اوضاع اقتصادی است و به نظر می رسد که برمه مستثنی نیست و نخواهد بود اوضاع ناآرام کنونی منطقه را بحرانی می سازد. به گونه ای که اعضای اتحادیه سکوت خود را شکسته و بی طرفی شان را کنار گذاشته اند و نسبت به آنچه در برمه رخ می دهد، هشدار داده اند.
در این میان اما مهمترین مساله خود مردم برمه هستند، مردم و راهبان بودایی برمه که در کنار یکدیگر بی سابقه ترین تظاهرات و تجمع را در مقابل رژیم نظامی حاکم به راه انداخته اند و شخصیت کاریزماتیک رهبرشان نمونه ای مثال زدنی در جهان مبارزه علیه دیکتاتورهاست. مردم برمه همچون تمام مردم ستمدیده جهان صلح، آزادی و رفاه نسبی را آرزومندند و خواهان بهبود شرایط اقتصادی خود هستند.
به این ترتیب با توجه به شرایط داخلی، منطقه ای و بین المللی به نظر می رسد، سیلابی که در برمه این بار آغاز شده است، هر سدی را که پیش روی خود باشد از میان خواهد برداشت. چه آنکه روابط در عرصه جهانی بیش تر از آن چیزی است که بتوان مردم یک کشور را از مردم سایر نقاط جهان جدا ساخت. مردم برمه نیز خواهان برخورداری از آزادی و دموکراسی برای بیان خواست های خود و استفاده از موهبت های طبیعی کشورشان هستند در حالی که آنها در بدترین شرایط اقتصادی و معیشتی به سر می برند.
همراهی راهبان با آنها نقطه قوتی قابل ملاحظه برای این سری از مبارزات مردم برمه است، امری که با توجه به شکل گیری گروه های زیرزمینی ضدحکومتی این گروه اجتماعی مقدس و اقدامات آنها در حمایت از اعتراضات ضدحکومتی و گسترش دادن به آن از ارزش قابل توجهی برخوردار است.
با این شرایط حتی کنار کشیدن کشورهایی چون روسیه، هند، چین، دیرزمانی نمی پاید و آنان نیز مجبور به ارائه اقداماتی و همراهی با جریانات بین المللی در حمایت از مردم برمه خواهند بود، چه آنکه در اعطای ویزا به فرستاده ویژه دبیر کل سازمان ملل پادرمیانی چینی ها موثر افتاد. در هر حال شرایط جهانی و فشارهای بین المللی این بار به گونه ای دیگر رقم خورده است.
حمایت های مردمی در کشورهای مختلف از سویی و گرایش عمومی جهانیان به سوی دموکراسی و تعهد سازمان های غیردولتی بین المللی به حمایت از حقوق بشر، اهرم های فشاری هستند که در جهان امروز نمی توان آنها را نادیده گرفت. این امر وقتی با سیاست های دولت های قدرتمند پیوند خورد (هر چند مطامع آنها از ایجاد دموکراسی، یک دموکراسی هدایت شده در جهت حفظ و تامین منافع آنها باشد) می توان انتظار تحولات مثبتی را داشت. این خود مردم برمه خواهند بود که می باید از فرصت به وجود آمده، همان طور که خود معتقدند نهایت بهره برداری را کنند. به هر حال به نظر می رسد عمر دیکتاتوری نظامی در برمه نیز رو به پایان است.

نویسنده : لا له سنگتراش

منبع : روزنامه مردم سالاری