کلید آسمان

دعا در لغت بمعنی نداء و خواندن است و در عرف به معنی رغبت به خداوند متعال و درخواست رحمت از او از روی خضوع و فروتنی است؛ و گاه بدلیل اینكه در تعریف و تمجید كنایه‌ای از درخواست وجود دارد، به هر نوع تعریف و تمجیدی دعا گفته می شود.
آیا ابن جذعان مراد از تعریف و ثنا ر ا می‌فهمد اما پروردگار جهانیان مراد از ثنای خویش را نمی‌فهمد
از عطاء درباره این حدیث پیامبر كه فرمود: ««خیر الدعاء دعائی ودعاء الأنبیاء من قبلی وهو لا إله إلا الله وحده لا شریك له، له الملك وله الحمد یحیی ویمیت وهو حی لا یموت بیده الخیر وهو علی كل شیء قدیر>. سوال شد كه آنچه پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرموده است تمجید و تقدیس است نه دعا؟
او در جواب گفت:امیهٔ ابن صلت درباره ابن جذعان چنین گفته است:
«اگر كسی روزی تو را مدح كند، همین مدح كردن برای او كفایت می‌كند»؛ آیا ابن جذعان مراد از تعریف و ثنا ر ا می‌فهمد اما پروردگار جهانیان مراد از ثنای خویش را نمی‌فهمد».(۱)
دعا نماد انقاد وخضوع و ظاهر كننده صفت عجز و افتقار در بنده است. و نه با قضاء و قدر الهی منافات دارد و نه مانع رسیدن بنده به مقام رضاست.
دعا از جمله در‌های بزرگ عبادت است و برترین پناهگاه از آفات و محكمترین وسیله جلب خوبی‌هاست. وجوب و فضل دعا از طریق عقل و شرع بر ما معلوم گشته است زیرا خداوند می‌فرماید‌: «بخوانید مرا تا اجابت كنم شما را»(۲)
و امام صادق (علیه السلام) ذیل آیه شریفه: «إن الذین یستكبرون عن عبادتی سیدخلون جهنم داخرین». فرموده‌اند:
منظور دعا است و نیز درباره آیه شریفه « إن إبراهیم لأوّاه حلیم فرمودند: أوّاه به معنی دعاست.»(۳)
خلاصه اخبار در فضیلت و تشویق و ترغیب به دعا و از طرق شیعه و سنی بصورت متواتر رسیده است به حدی كه شرعیت دعا كردن از ضروریات دین و شعار صالحین و سنت پیامبران گشته است بلكه می‌توان گفت دعا بالاترین مقام موحدین و برترین درجه سالكین محسوب می‌گردد چرا كه دعا نماد انقاد وخضوع و ظاهر كننده صفت عجز و افتقار در بنده است. و نه با قضاء و قدر الهی منافات دارد و نه مانع رسیدن بنده به مقام رضاست.
امام صادق (علیه السلام) به میسر بن عبد العزیز چنین فرمودند: «ای میسر! دعا كن و نگو كار تمام شد، زیرا نزد خداوند جایگاهی است كه بجز با دعا به آن نتوان رسید و اگر بنده دهان خود را ببندد و چیزی نخواهد هیچ چیز به او داده نمی‌شود، پس ای میسر! بخواه تا به تو داده شود، چرا كه دری نیست كه زده شود مگر آنكه زننده آن باز شود»(۴)
از كلام حضرت (علیه السلام) معلوم میشود كه دعا یكی از اسباب حصول مطلوب است و اینكه حصول چیزی متوقف بر سببش باشد باعث نمیشود كه از قضای الهی خارج شود. زیرا همچنانكه در قضاء الهی حصول آن شیء واقع شده است؛ حصول سبب آن هم در قضای الهی واقع شده است.

ترجمه و تلخیصی از كتاب ریاض السالكین فی شرح صحیفهٔ سید الساجدین تالیف سید علیخان مدنی شیرازی
پاورقی:
۱- كشكول شیخ بهایی ص ۱۰۵ و ۱۰۶
۲- غافر/۶۰
۳- اصول كافی ج ۲ ص ۴۶۶ ح ۱
۴- اصول كافی ج ۲ ص ۴۶۶ ح ۳

منبع : تبیان