دریا کمی امن تر است

«از اول تابستان امسال هر روز یك نفر در سواحل گیلان غرق شده است»، «۲۴ نفر از مسافران استان مازندران در اولین ماه تابستان در دریا غرق شدند». در حالی كه چادر برزنتی منطقه طرح دریا برپا است و پرچم قرمزرنگ خطر و احتیاط بر فراز آن با هر نسیم به حركت درمی آید تا از شناگران بخواهد در دریا شنا نكنند و یا احتیاط زیادی به خرج دهند، اخباری از این دست منتشر می شود كه حكایت از بی توجهی مسافران ناآشنا به دریا دارد. تعداد زیادی از این افراد حتی به خوبی شنا بلد نیستند و اگر هم بلدند فقط شناگر خوبی هستند در استخر، بدون موج
و آن می شود كه دریای خزر در سه ماهه اول امسال جان ۳۲ نفر از مسافرانش را در سواحل مازندران می گیرد. این آمار با گذشت چند روزی از ماه مرداد به ۶۲ نفر رسیده كه ۲۴ نفر آنها در تیرماه طعمه امواج دریا شدند. ۶ نفر دیگر هم در ۵ ، ۶ روز اول مردادماه.
اینها تنها آمار غرق شده هایی است كه مسافر ساحل ۳۳۸ كیلومتری مازندران بوده اند. آمار پارسال غرق شده ها در ساحل استان مازندران البته ۲۲۵ نفر بوده كه در مقایسه با آمار سه ماهه این حوادث در سال جاری متوجه كاهش ۴۲ درصدی می شویم كه مقایسه تلفات دریایی در این ماه با تیرماه پارسال هم كاهش ۶۱ درصدی را نشان می دهد. اما آمار غرق شده ها در سال ۸۳ از پارسال هم بیشتر بوده تا جایی كه بر رقم ۲۵۶ متوقف می شود. با این وجود شاید بتوان كاهش تلفات را در ماه ها و سال های آینده پیش بینی كرد.
دلیل كاهش این تلفات به نظر می رسد در اجرای طرح سالم سازی دریا باشد و البته گسترش طرح و افزایش نقاط بیشتری برای اجرای آن.
امسال تابستان روسای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری شهرهای حاشیه خزر با شروع فصل گرما طرح های سالم سازی دریا را افتتاح كردند و بشارت دادند با اجرای این طرح ها تلفات حوادث دریایی در كشورمان كاهش چشمگیری پیدا می كند. هر كدام از این مسئولان هنگام ارائه آمار غرق شده ها در سواحل استانشان بر این موضوع تاكید داشتند كه هیچ شناگری در داخل طرح سالم سازی غرق نشده و تمامی این قربانیان در حال شنا در خارج از طرح جانشان را از دست داده اند.
این موضوع می تواند واقعیتی انكارناپذیر باشد اما نباید فراموش كنیم كه بسیاری از غرق شده های سال پیش منطقه طرح برای شنا پیدا نكردند. خردادماه پارسال البته دریا قربانیان زیادی گرفت، آن زمان دریا توفانی بود و صدالبته كه طرح سالم سازی هم در آن اجرا نمی شد تا جایی كه سه روز تعطیلی آخر هفته ایرانیانی كه می خواستند تعطیلات را در ساحل دریا و با شنا سپری كنند روزی شد تاریخی با ۳۲ قربانی. در آن روزها به رغم وجود مسافران انبوه، به دلیل توفانی بودن دریا طرح اجرا نشد و تعداد زیادی هم در این دریا غرق شدند.
با این پیشینه تاریخی از اجرای طرح سالم سازی در سال گذشته، امسال مسئولان در برنامه های خود حتی روزهایی توفانی را هم به اجرای طرح می پردازند تا حادثه پارسال تابستان دوباره اتفاق نیفتد.
●طرح سالم سازی دریا
طرح سالم سازی دریا از حدود سال ۷۵ به صورت ابتدایی آغاز شد و ادامه پیدا كرد. اما در یكی دو سال اخیر با توجه به نگاه خاص رسانه ها و توجه زیاد به تلفات دریا، این طرح به گفته مسئولان جدی تر از همیشه تعقیب می شود.
متولی اصلی این طرح سازمان گردشگری و میراث فرهنگی است كه با همكاری سازمان های هلال احمر و تربیت بدنی و نیروی انتظامی و بسیج در قالب همیاران پلیس ساحلی، از طریق ایجاد سواحلی مطمئن برای شنا و تفریح مسافران تابستان دریا، طرح را اجرا می كنند.
امسال اجرای طرح از خردادماه آغاز شده در حالی كه پارسال به دلیل توفانی بودن دریا از تیرماه شروع شده بود كه موجب افزایش تلفات پارسال شد.
تهمینه اسدی سخنگوی طرح تابستانی استان مازندران درباره اجرای طرح می گوید: «امسال قرار است حتی در روزهای توفانی هم طرح اجرا شود. البته امسال دریا از سال گذشته آرامتر است در حالی كه پارسال دریا توفانی بود.»
رئیس سازمان گردشگری و میراث فرهنگی استان مازندران چندی پیش در حالی از اجرای ۷۸ طرح سالم سازی در سواحل دریا در این استان خبر داد كه به گفته مهندس افلاطون ولی پور مسئول اجرای طرح دریا در استان مازندران هم اكنون ۸۲ طرح در حال اجرا است. از این تعداد ۲۵ طرح به صورت خصوصی در شهرك ها و مجتمع های دولتی و خصوصی اجرا می شود.
او درباره همكاری بخش های دیگر می گوید: «هلال احمر در ۱۲ طرح به طور ثابت شركت دارد و اورژانس در سه طرح. ماموران نیروی انتظامی و ناجیان غریق هم در تمامی نقاط و حتی خارج از طرح حضور دارند.»
ولی پور با یادآوری آنكه ماموران انتظامی و بسیج در خارج از طرح هم فعال هستند اضافه می كند: «آنها تلاش می كنند با حضور در سواحلی كه طرح در آنها اجرا نمی شود، حداقل از شنا كردن افراد ممانعت كنند.»
در استان گیلان هم به نسبت سواحلی كه دارا است، طرح سالم سازی اجرا می شود. در این استان در حال حاضر ۱۶ طرح در حال اجرا و ۸ طرح هم در حال احداث است.با لحاظ كردن مزایای سالم سازی دریا كه شامل جمع آوری زباله ها و نخاله های ساختمانی سال های اخیر به دلیل پیشروی آب دریا به ساحل بوده و با در نظر گرفتن امكاناتی كه در این مناطق ایجاد می شود مانند امكانات امنیتی و پزشكی و البته وجود ناجیان غریق، اجرای صحیح طرح آن را تبدیل به تجربه ای موفق می كند همان طور كه ولی پور می گوید: «تجربه امسال نشان داد با افزایش نقاط اجرای طرح و مكان یابی این نقاط، تعداد غرق شده ها كم شده و افزایش اعتبارات بیشتر در حد یك طرح ملی، این آمار تاسف بار را به میزان بیشتری كاهش می دهد.»
●ساحل كم دارید
به گفته فیروز دامچی مسئول طرح بابلسر كه سال ها نجات غریق بوده و هم اكنون هم یكی از ناجیان غریق در محدوده طرح بابلسر است، برای مكان یابی محل اجرای طرح از دریا و ساحل بازدید می كنیم. وضعیت خشكی هم در این میان مهم است و باید بررسی شود.
شاید برای خیلی ها این مسئله پیش آمده باشد كه در هنگام شنا در محدوده طرح، به موانعی در ساحل برخورد كرده، شیشه ای پایشان را بریده باشد و یا اتفاقات مشابه دیگری پیش آمد كرده باشد. این تازه مربوط به داخل محدوده طرح است و خارج از آن به نظر می رسد دیگر مسئولیتی با كسی نیست. دامچی درباره شرایط عمومی ساحلی كه طرح می تواند در آن انجام شود می گوید: «ساحل دریا باید ماسه ای و تمیز باشد و سنگ و بلوك و نخاله های ساختمانی در آن مشاهده نشود.»
البته نخاله های ساختمانی از همان چیز هایی است كه این روزها با پیشروی آب دریا و ساخت و ساز های انجام شده به وفور در ساحل پیدا می شود. تازه اگر بعضی از نخاله های ساختمانی ساكنان و ویلادارهای این سواحل برای جلوگیری از پیشروی دریا حائل نكرده و به حریم ساحل وارد نشده باشند.
دامچی می گوید: «سواحل بابلسر را آب فرا گرفته، از سویی در این سواحل ساختمان سازی انجام شده و برای جلوگیری از پیشروی آب دریا هم مصالح ساختمانی را در ساحل ریخته اند.
در برخی سواحل حتی ۱۰ متر ساحل ندارند كه چادر بزنند درحالی كه برای ایجاد مناطق مناسب اجرای طرح باید ۶۰ متر از حریم ساحل برای ساختن پلاژ استفاده شود.»
●فقط ۶۰ متر حریم دریا
محوطه اجرای طرح چقدر است و چه طول و عرضی از ساحل و دریا را شامل می شود، سئوالی است كه دامچی درباره آن می گوید: «منطقه طرح ۱۰۰ متر از عرض ساحل را شامل می شود، علاوه بر آنكه ۶۰ متر در داخل دریا به این محوطه اختصاص پیدا می كند و این مساحت را چادر می زنیم. ناجیان غریق هر طرح هم به شناگران تذكر می دهند كه از ۶۰متری طرح بیشتر وارد دریا نشوند.»
او اضافه می كند كه در محدوده طرح چهار نجات غریق به راحتی شرایط را كنترل می كنند و خارج از طرح هم قایقی وجود دارد كه عرض سواحل را طی می كند. در این قایق گشت راننده و یك نجات غریق حضور دارند كه به افراد خارج از طرح تذكر می دهند و در صورت لزوم هم شناگران گرفتار در دریا را نجات می دهند.در هر محدوده با توجه به جدا بودن منطقه شنای زنان و مردان ناجیان غریق زن و مرد حضور دارند اما با خروج زنان از محدوده طرح دیگر ناجیان غریق خانم، نمی توانند برای نجات آنها اقدام كنند. در چنین شرایطی البته ناجیان غریق مرد در خارج از طرح آنها را نجات می دهند.
با این وجود شنا در محدوده طرح هم شرایط خاص خود را می طلبد و آن هم با وضعیت هوا و دریا ارتباط مستقیم دارد، چنان چه دریا آرام باشد و پرچم سفید در ساحل برافراشته، مسافران می توانند با خیال راحت وارد آب شوند اما اگر پرچم قرمز افراشته باشد، به معنی مواج بودن دریا است و شناگران باید احتیاط كنند. اما اگر پرچم سیاه رنگ بر فراز منطقه طرح افراشته باشد مسئولان اجرای طرح چادرهای منطقه را پایین نمی آورند و مردم را از وضعیت نامناسب دریا برای شنا مطلع می كنند.
●شناگر استخر، غریق دریا است
ناجیان غریق فعال در طرح ها گواهینامه پایه یك دریایی و استخری دارند و دوره های احیای اولیه یعنی تنفس مصنوعی و ماساژ قلب را آموزش دیده اند و البته به خوبی به تفاوت های شنا در دریا و استخر آگاهند. دامچی در مورد این تفاوت ها می گوید: «غریق های دریا، شناگر استخرند و فكر می كنند آب دریا هم راكد است و كشش ندارد، درحالی كه دریا موج دارد و امكان استراحت به شناگر نمی دهد، علاوه بر آنكه مثل استخر لبه ای برای استراحت ندارد. زمانی كه شناگر ۵۰ متر داخل آب شنا می كند به دلیل كشش امواج دریایی شناگر ۲۰۰ متر داخل دریا می رود و هنگام بازگشت انرژی لازم برای شنا تا ساحل را ندارد.»
او البته در پاسخ به سئوالی كه شنیده شده با پیشروی آب دریا چاه های بازمانده از خانه های ساحلی ایجاد كشش می كنند و آن می تواند از عوامل غرق شدن شناگران باشد، هر نوع احتمالی از این دست را مردود دانست و بی توجهی، آشنا نبودن به شنا در دریا و شنا در دریای توفانی را از علل غرق شدن افراد ذكر كرد.
●سكته قلبی و مغزی به دلیل ترس
با توجه به آمار موجود عمده دلایل مرگ شناگران غرق شده در دریا سكته قلبی و مغزی به دلیل شدت ترس است. هنگامی كه شناگر استخر در دریای مواج بین دو موج گرفتار می شود از شدت ترس شروع به تقلا كرده و تقلای زیاد باعث می شود كه شش ها پر از آب شود. این عوامل دست در دست هم می دهند و مرگ شناگر را رقم می زنند.

عاطفه آزاد

منبع : روزنامه شرق