آشنایی با عوامل موثر در نوسازی مدارس

بدون شک یکی از مولفه‌هایی که در آموزش و پرورش کودکان تاثیری اجتناب‌ناپذیر دارد، محیط مادی و فیزیکی حاکم بر مدرسه است. محیط مدارس باید به گونه‌ای باشد که از هر لحاظ به نیازهای جسمی، روانی و اجتماعی دانش‌آموزان پاسخ دهد. ایمنی و بهداشت محیط مدارس که در استانداردهای سلامت مدارس به آن توجه و تاکید شده، از اصول اولیه بهداشت مدارس است.
مسایل و مشکلات متعددی در مدارس وجود دارند که هر کدام در جای خود می‌توانند آموزش و پرورش دانش‌آموزان را دچار وقفه کنند. در این میان، بهداشت محیط مدارس با توجه به گستردگی ابعاد آن و نیاز مکرر و ضروری به ‌آنها از اهمیت خاصی برخوردار است.
● بهداشت محیط مدارس
با رعایت استانداردهای بهداشت محیط مدارس می‌توان از میلیون‌ها ریال هزینه که صرف تعمیر و نگهداری مدارس می‌شود، به مقدار زیادی صرفه‌جویی کرد و از بروز حوادث متعددی که در مدارس روی می‌دهد، پیشگیری نموده و از انتشار بیماری‌ها بالاخص بیماری‌های عفونی در مدارس جلوگیری کرد. همچنین معلولیت‌های ناشی از حوادث را پایین آورد و هزینه‌های دارویی و درمانی را کاهش داد. شرایط فیزیکی و روانی مساعدی را برای تعلیم و تربیت فراهم کرد، کیفیت آموزش و پرورش را بهبود بخشید و از افت تحصیلی جلوگیری نمود.
با توجه به مطالبی که عنوان شد، اهمیت پرداختن به موضوع مشخص است. از طرف دیگر، آمار و اطلاعات موجود نشانگر مناسب نبودن وضعیت بهداشت محیط در مدارس است و با توجه به کمبود ملموس پژوهش در این راستا در کشور فقدان یافته‌های پژوهشی در رابطه با موضوع و لزوم نتایج یافته‌ها در برنامه‌ریزی‌ها برای تعریف وضعیت موجود به منظور تعیین اهداف و استراتژی‌ها برای جهت‌گیری‌های مناسب به سمت وضع مطلوب انجام پژوهش در این زمینه از ضروریات است.
محلی که برای احداث مدرسه در نظر گرفته می‌شود باید ضمن نزدیک بودن به مسیر وسایط نقلیه عمومی، از کارخانه‌ها، خطوط راه‌آهن و شاهراه‌ها، بیمارستان، محل انباشتن زباله و کود، مراکز پر سر و صدا و پر رفت و آمد و سایر مراکزی که به نحوی ممکن است مزاحمت، دوده، بو و گرد و غبار و سر و صدا ایجاد کند، دور باشد.
● استانداردهای هشت‌گانه
۱) مدرسه باید حداقل ۵۰۰ متر با مراکز و محل‌های مزکور و مزاحم فاصله داشته باشد. معیار جمعیت، مساحت و زمین مورد نیاز به منظور احداث مدرسه، تعداد دانش‌آموزانی خواهد بود که باید در آن مدرسه به تحصیل‌ اشتغال ورزند. بر این اساس، حداقل متراژ لازم به ازای هر دانش‌آموز، شش تا هشت مترمربع است که فضای لازم برای ورزش دانش‌آموزان نیز باید طبق ضوابط موجود مدنظر قرار گیرد.
۲) حداقل مساحت لازم زمین بدون توجه به تعداد دانش‌آموزان هزار مترمربع پیشنهاد شده است.
۳) دیوار کلاس‌ها باید کاملا خشک، صاف، بدون درز و حداقل تا ارتفاع کف پنجره‌ها از سنگ مناسب استفاده شده و بقیه سطح دیوارها با جدول رنگ فضاهای آموزشی و جداول نازک‌کاری رنگ‌آمیزی شود و تمهیدات لازم برای جلوگیری از انتقال صوت به کلاس مجاور صورت گیرد.
۴) سقف کلاس‌ها باید صاف، بدون درز و شکاف و به رنگ روشن باشد. کف کلاس‌ها باید قابل شستشو و مسطح و بدون درز بوده، لغزنده و مرطوب نباشد.
۵) تخته مخصوص نوشتن باید در محلی مناسب که نور کافی به آن رسیده و در معرض دید کامل دانش‌آموزان باشد، قرار گیرد.
۶) فاصله تخته تا اولین ردیف دانش‌آموزان نباید از ۲۰/۲- کمتر باشد.برای هر دانش‌آموز باید حداقل ۲۵/۱ مترمربع سطح، در کلاس‌های درس در نظر گرفته شود.
۷) حداکثر ابعاد قابل قبول برای کلاس درس هشت متر طول و هفت متر عرض باشد و ارتفاع سقف کلاس نباید از سه متر کمتر باشد.
۸) سالن کنفرانس، کارگاه، آزمایشگاه، سالن‌های ورزشی و اتاق‌های عمومی در نقشه ساختمانی مدارس باید به نحوی طراحی شود که مزاحمتی برای کلاس‌های درس به وجود نیاید.
● ۶ ماده قانونی در مورد نوسازی مدارس
اصلاح ماده (۱) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران برای مقاوم‌سازی مدارس بدون استحکام – مصوب ۱۳۸۵ –
«تبصره ۲- مسوولیت کامل رعایت مقررات ملی ساختمان و کلیه استانداردها و ضوابط فنی حاکم بر اجرای ساختمان (به ویژه آیین‌نامه ۲۸۰۰ و اصلاحیه‌‌های بعدی آن) در کیفیت بخشی و استحکام پروژه‌‌های موضوع این قانون بر عهده وزارت آموزش و پرورش (سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور) است. سازمان مذکور موظف است کلیه نقشه‌‌های ساختمانی مربوط به مراحل مختلف ساخت و ساز (اعم از طراحی، محاسبات، نظارت و اجرا) را ممهور به مهر و امضای مدیر کل سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان محل احداث بنا به عنوان گواهی صحت انجام امور مذکور و رعایت اصول ایمنی و مقاوم‌سازی مدارس نگهداری نماید تا در صورت لزوم به مراجع مربوط ارایه شود.
● بعضی از مواد آیین‌نامه بهداشت محیط مدارس:
▪ ماده ۳:
لازم است نقشه‌‌های ساختمانی مدارس و سایر فضاهای مرتبط در مقاطع مختلف تحصیلی با معیارهای بهداشتی بر اساس استانداردهای موجود در ضوابط طراحی فضاها (مربوط به سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور و بند ۷ استاندارد ملی ایران شماره ۲۰۸۶ موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران) طراحی شود.
تبصره: هر گونه اصلاحات، تعویض محل و توسعه ساختمان مشمول ماده ۳ این آیین‌نامه خواهد بود.
▪ ماده ۴: دیـوارهای کلاس‌ها باید کاملا خشک، بدون درز، صاف و حداقل تا ارتفاع کف پنجره‌‌ها از سنگ مناسب استفاده شده و بقیه سطح دیوار مطابق با جدول رنگ فضاهای آموزش و جداول نازک‌کاری رنگ‌آمیزی شود و تمهیدات لازم جهت جلوگیری از انتقال صوت به کلاس مجاور انجام شود.
▪ ماده ۵: کف کلاس‌ها، راهروها و پله‌‌ها باید مقاوم و مسطح و قابل شستشو بوده و لغزنده نباشد.
▪ ماده ۶: سقف کلاس‌ها باید صاف، بدون درز و شکاف و به رنگ روشن باشد.

منبع : روزنامه سلامت