چقدر در هنگام کشیدن سیگار به خطرات آن فکر می کنید زلزله ای در مقیاس سیگار

تصور کنید! اگر یک روزی همه سیگاری های شهر تصمیم بگیرند سیگار های خود را خاموش کنند آن وقت تهران می شود پاکیزه ترین کلانشهر دنیا. شهری که در کنار توسعه و ساخت و سازهای زیر بنایی آدم های سالم و با نشاطی می خواهد، آدم هایی که سیگار را هرگز دوست خود نمی دانند. از این رو می خواهیم واقعیت های تکان دهنده سیگار و قلیان را بازگو کنیم، حقیقتی که به قسمت هایی از آن کمتر پرداخته شده است. دکتر «محمد تقی قاسمی» مدیر کلینیک تخصصی شهرداری منطقه پنج میزبان این گفت وگو است.
▪ آقای دکتر! در ابتدا می خواهم نگاهی داشته باشیم به تاریخچه مواد دخانی و پیدایش سیگار و اینکه چطور در جوامع گسترش پیدا کرد؟
ـ در واقع ما باید ریشه های مواد دخانی و سیگار را قبل از میلاد جستجو کنیم، اما هنوز زمان خاصی برای آن مشخص نشده است ولی حدس و گمان ها بر این است که سیگار در مشرق زمین و خاوردور پدید آمد، البته نه به معنای آن چیزی که امروز شاهد آن هستیم. از طرف دیگر علم طب قدیم هم بر مضرات آن واقف نبود. در آن زمان از مواد دخانی به عنوان تسکین دهند درد ها و اعصاب و روان استفاده می کردند.
▪ قلیان هم تسکین دهنده است؟
ـ خب سیگار خیلی زود متحول شد و با ورود شرکت های چند ملیتی به عنوان یک ابزار تبلیغاتی بسیار کارآمد در آمد. قلیان هم در این سیر تحول قرار گرفت و جریان های سیاسی هم در طول تاریخ روی آن تاثیر بود.
▪ بطور حتم خیلی ها از مضرات سیگار و قلیان اطلاع دارند، شما بعنوان یک پزشک چگونه این پرونده را باز خوانی می کنید؟
ـ ببینید، سیگار امروزه به عنوان دروازه ورود و شیوع مواد افیونی شناخته می شود. طبیعی است که اثرات بسیار مخرب جسمانی بر روی مصرف کنندگان خود می گذارد، باید قبول کنیم که بسیاری از افراد سیگاری هنوز نمی خواهند مرگبار بودن این محصول را باور کنند و همچنان به پوک زدن ادامه می دهند.
▪ با یک حساب سر انگشتی می شود این بیماری ها را حساب کرد؟
ـ بررسی کارشناسان و جامعه پزشکی نشان می دهد که در یک نخ سیگار ۲۰۰ نوع بیماری نهفته است. بیماری هایی که بسیاری از آنها برای جامعه شناخته شده هستند و برخی هم هنوز پنهان مانده اند..
متاسفانه یکی از گروه های استعمال سیگار جوانان هستند، به نظر شما علت کجاست؟
خب جوانی سن پویایی است و ابتلا به سیگار هم از نوجوانی به بعد آغاز می شود. خیلی ها می خواهند با سیگار کشیدن به شخصیت برسند یا وجهه و موقعیت اجتماعی بهتری پیدا کنند، عده ای سیگار را نشانه مردانگی و شجاعت می دانند اما به جرات می توانم بگویم که همه این موارد تلقین ها و بهانه هایی است که افراد برای روی آوردن به سیگار می آورند و در واقع هیچکدام از این خواسته ها واقعیت ندارند.
▪ خانواده و دوستان هم... ؟
ـ بله، قطعا نقش دارند. شما اگر خانواده های سیگاری را مورد بررسی قرار دهید می بینید که بیشتر افراد آن یا خود سیگاری هستند یا تظاهر به سیگار کشیدن می کنند. بسیاری از افراد سیگاری دوستانی مشابه خود داشته و دارند.
▪ عمده بیماری هایی که در افراد سیگاری شایع است چیست؟
ـ جامعه، سیگار را به واسطه آرام بخش بودن تلقینی آن مصرف می کنند. قلیان هم به همین صورت است و هیچ فرقی نمی کند. دود ناشی از نیکوتین سیگار و قلیان در مجاری گوارشی تاثیرات بسیار منفی ایجاد می کند و باعث می شود حرکات موژک های گوارشی مختل شده و به تدریج متوقف شوند. شایع ترین بیماری های مرتبط با سیگار نارسایی های قلبی و عروقی و سرطان هاست. در این میان به سرطان دستگاه گوارش، معده، ریه، کبد و نقص در کارکرد کلیه ها باید اشاره کرد.
می گویند قلیان خطر کمتری دارد. واقعا این طور است؟
به هیچ وجه. این یک تصور واهی است. بعضی ها احساس می کنند عبور دادن دود از آب می تواند سموم را کاهش دهد اما حقیقت این طور نیست و مضرات دود سیگار و قلیان امری اثبات شده است.
▪ پس چرا کشیدن قلیان کم و بیش رواج دارد؟
ـ خب متاسفانه این مسئله به عدم توجه همه ما به خطرات مواد دخانی باز می گردد. من معتقدم بسیاری از سفرخانه ها در کنار ظاهر سنتی و فرهنگی خود می خواهند انرژی را از نوجوانان و جوانان ما بگیرند. آنها باید هوشیار باشند و برای سلامتی خود ارزش قائل شوند و البته متولیان بهداشتی هم جلوی این قبیل فعالیت ها را بگیرند چه بسا که در طول سال جاری هم اقدامات خوبی به ثمر رسیده است.
▪ حالا در این میان تکلیف غیرسیگاری ها چه می شود؟
ـ به نکته خوبی اشاره کردید. متاسفانه افراد غیر سیگاری خطرت پذیری بیشتری نسبت به افراد سیگاری دارند. فرد غیر سیگاری می توانند بیش از یک فرد سیگاری به بیماری مبتلا شوند و در این بین بهترین راه پیشگیری است. من معتقدم جامعه را باید به تندرستی و شادابی سوق دهیم. ورزش کردن و تشویق به تحرک می تواند بسیار موثر باشد، آموزش همگانی و ابزارهای فرهنگی را هم نباید از یاد ببریم و بیش از همه آن ها به نقش مهم خانواده ها توجه کرده و در جهت تقویت آن تلاش کنیم. آنها می توانند به فرزندان خود توصیه کنند که در مجاورت با افراد سیگاری قرار نگیرند و با آنها معاشرت نکنند.
▪ پس نقش ارگان های فرهنگ سازی چه می شود؟
ـ ابعاد پیشگیری بسیار گسترده است. کانون های فرهنگی و به خصوص فرهنگسرا ها می توانند در این زمینه ایفای نقش کنند اما من معتقدم اگر همه این تصمیمات و اقدامات تحت یک مدیریت واحد قرار بگیرد نتیجه مطلوبتری خواهد داشت.
▪ به عنوان سوال پایانی، تمایل دارم به کارهایی که در این کلینیک صورت گرفته است هم اشاره ای داشته باشید؟
ـ در شهرداری و به خصوص شرکت شهر سالم فعالیت های قابل ملاحظه ای در این رابطه صورت گرفته است. مرکز طب کار تلاش می کند این مسایل را با نگاه عمیق تری بررسی کند. در این زمینه مقالات و تحقیقات بسیاری هم انجام شده و نتایج آن در محافل علمی داخلی و خارجی منتشر شده است. نمونه دیگر اینکه در یک کار پژوهشی که در سال ۸۵ انجام شد از ۱۹۴ شرکت پیمانکاری شهرداری، برای ۶۳۶۹ نفر کارگر پرونده تشکیل دادند که پس از بررسی ها مشخص شد ۲۲ درصد آنها اعتیاد به دخانیات داشتند.

نویسنده : محمد جواد نعمتی

منبع : روزنامه مردم سالاری