مکانی برای خواندن درس‌ها

دروغ چرا؟ من خودم تا به حال، جز در چند فیلم سینمایی خارجی، ندیده‌ام که کسی در خانه‌اش یک اتاق مطالعه مستقل داشته باشد، آن هم در آپارتمان‌های امروزی. همین جوری هم کلی کمبود جا هست، چه برسد به این‌که آدم بخواهد یک اتاق مطالعه مستقل هم داشته باشد.
به خاطر همین ترجیح دادم که در این نوشته به جای «اتاق مطالعه»، بنویسم «فضای مطالعه» یا «مکان مطالعه». شما اگر در خانه‌تان اتاق مطالعه دارید، هرجا نوشته شده «فضای مطالعه» یا «مکان مطالعه»، بخوانید «اتاق مطالعه»، به همین سادگی.
● خانه؛ مدرسه دوم
می‌گویند مدرسه خانه دوم دانش‌آموز است اما در واقع خانه، مدرسه دوم دانش‌آموز است. وقتی که زنگ آخر می‌خورد و دانش‌آموز به خانه برمی‌گردد، درواقع به مدرسه دوم خودش برمی‌گردد تا تکالیفش را انجام بدهد و درس‌هایش را بخواند. نکته این‌جا است که دانش‌آموز باید برای این کار یک فضای خاص و ثابت در خانه داشته باشد. مطالعه جدی، نه تورق روزنامه و مجله، بهتر است در یک مکان ثابت انجام بگیرد چون فرایند یادگیری یک فرایند شرطی است و آدم با تکرار مطالعه در یک مکان ثابت و تحت شرایط ثابت، می‌تواند ذهن خود را عادت بدهد که در آن شرایط ویژه و در آن مکان ویژه، ‌بالاترین بهره را از تمرکز تجربه کند. با تکرار مطالعه در یک مکان ثابت، کم‌کم حالتی اتفاق می‌افتد که شخص با ورود به آن مکان به یاد مطالعه می‌افتد و ذهنش را سریع‌تر متمرکز می‌کند.
مکان مطالعه باید دور از رفت‌وآمد و ترجیحاً خالی از سروصدا باشد. شاید برای خیلی‌ها، مخصوصاً آپارتمانی‌ها، داشتن یک اتاق مطالعه مستقل، زیادی شیک و رؤیاپردازانه به نظر برسد. اما می‌شود با دکوراسیون متفاوت، یک گوشه از فضای منزل را به محل مطالعه اختصاص داد. برای ساخت فضای مطالعه فقط به یک میز و چند قفسه کتاب و یک صندلی نیاز است. به این ترتیب نه تنها فضایی برای مطالعه خواهید داشت، بلکه دکوراسیون این مکان می‌تواند به نوعی مکمل دکوراسیون بقیه منزلتان نیز باشد. پس یادتان باشد وسایل فضای مطالعه را طوری انتخاب کنید که با بقیه دکور منزل هماهنگی داشته باشد.
● تغییر کاربری اتاق اختصاصی
اگر فرزندتان برای خودش یک اتاق اختصاصی دارد، می‌شود بخشی از فضای آن اتاق را برای مطالعه در نظر گرفت. این فضا باید از بقیه اتاق متمایز شود. برای جداسازی می‌توانید از انواع قالب‌های تزئینی آماده گچی یا چوبی یا دکور‌های متنوع استفاده کنید.
یک پیشنهاد برای آن‌ها که اتاقشان خیلی کوچک است؛ اگر داخل اتاق، کمد دیواری وجود داشته باشد، می‌توانید درهای آن را بردارید، خالی‌اش کنید و از آن، یک محل اختصاصی برای مطالعه بسازید. در عوض می‌شود لباس‌ها را جای دیگری گذاشت، مثلاً زیر تخت! خلاصه، مهم این است که منطقه‌ای را اختصاصاً برای این کار در نظر بگیرید و آن را از بقیه قسمت‌ها جدا کنید.
سعی کنید هر آن چیزی را که مایه حواس‌پرتی است از فضای مطالعه دور کنید. در این فضا، پوستر ستاره‌های سینما و ورزشکاران محبوب، جای خود را به جداول و نمودارهای درسی می‌دهد تا هم کمکی باشد به دانش‌آموز و هم فضا را جدی‌تر کند.
اسباب‌بازی و چیزهای مشابه نیز باید از میز و از دسترس دور باشد طوری که دانش‌آموز نتواند با دست دراز کردن آن را بردارد و با آن بازی کند.
هر کودکی سبک و سیاق خاصی برای مطالعه دارد. سلیقه هر کودکی هم از نظر چیدمان وسایل و انتخاب رنگ متفاوت است. تا جایی که می‌شود، سلیقه فرزند خود را در چیدمان و دکور فضای مطالعه رعایت کنید تا این مکان خیلی شخصی، متفاوت و نو باشد. هر کسی در فضایی که خودش به سلیقه خودش چیده است راحت‌تر است. همین راحتی باعث می‌شود بازدهی مطالعه زیادتر شود.
در دکور فضای مطالعه، رنگ نقش بسزایی دارد. رنگ‌آمیزی این بخش از اتاق نیز می‌تواند متفاوت از بقیه اتاق باشد. رنگ‌های گرم برای فضای مطالعه کودک انتخاب مناسبی است. رنگ‌های پرتقالی، قرمز و زرد فضا را شاد می‌کنند. بهتر است رنگ کل اتاق یا حداقل قسمت مربوط به مطالعه، چند پرده پررنگ‌تر از رنگ فرش، موکت و کف‌پوش اتاق باشد تا فضای مطالعه وسوسه‌انگیز جلوه کند و دانش‌آموز به ورود و اقامت در این فضا ترغیب شود. رنگ قرمز به خصوص برای اتاق‌هایی که نورشان کم است یا اتاق‌هایی که پنجره‌ کوچکی دارند، مناسب است. رنگی که برای دیوار، کف‌پوش، میز، صندلی، پرده و دیگر لوازم انتخاب می‌کنید می‌تواند از نظر دوام و قابلیت شستشو، طبق نظر شما انتخاب شود، ولی انتخاب طیف رنگی آن‌ها را به فرزند خود بسپارید.
محل نشستن فرد هنگام مطالعه باید راحت باشد و ترجیحاً میز و صندلی مخصوصی برای مطالعه تهیه شود. البته اصراری روی میز و صندلی نیست زیرا عادات مطالعه به مراتب مهم‌تر از الزامات آموزشی است. با وجود این، حتی طرز نشستن مطالعه‌گر نیز بی‌اهمیت نیست. مثلاً می‌گویند دراز کشیدن بدترین حالت برای مطالعه کردن است، چون بهترین حالت برای خوابیدن است! در انتخاب صندلی خیلی دقت کنید که حتماً راحت باشد. هنگام خرید، فرزندتان را همراه ببرید و از او بخواهید تا چند دقیقه‌ای روی صندلی بنشیند و از راحتی آن اطمینان حاصل کند. بهتر است که میز مطالعه رو به دیوار باشد، یعنی مثلاً رو به حیاط نباشد که تماشای محیط، باعث حواس‌پرتی شود. میز مطالعه باید تا آن‌جا که ممکن است خلوت باشد تا باعث به هم خوردن تمرکز نشود.
میز تحریر، قفسه‌های کتاب‌ و صندلی‌ها می‌توانند از نوع رنگ‌دار انتخاب شوند تا نوعی تأکید ناحیه‌ای در فضای مطالعه ایجاد کنند. اگر قفسه‌ها و دیگر وسایل جانبی (جای مداد و خودکار، قاب عکس، کاغذ‌گیر، سطل کاغذ و غیره) از یک طیف رنگی واحد انتخاب شوند، فضا نیز یک‌پارچه جلوه می‌کند.
● فضاهای جایگزین
اگر فرزندتان اتاق اختصاصی ندارد یا به دلایلی ترجیح می‌دهد که در خارج از اتاق خود درس بخواند، باید فضای مطالعه را نیز همراه او به بیرون از اتاقش منتقل کنید. اگر یک اتاق خواب اضافه داشته باشید، می‌توانید آن را برای این منظور آماده کنید.
اگر نه، باید دنبال یک فضای دیگر بگردید. این فضا می‌تواند برای مثال، بخشی از یک اتاق یا یک سالن دراز باشد که با استفاده از پرده، پاراوان یا دکور چوبی فضاسازی و از بقیه اتاق یا سالن جدا شده است. اتاق کار والدین هم انتخاب بدی نیست. البته شاید در وهله اول استفاده از اتاق کار والدین برای مطالعه کودکان کمی نادرست به نظر برسد اما این امر قطعاً برای کودکان چیز خوشایندی است. با این کار، دانش‌آموز رویکرد ذهنی جدی‌تری را نسبت به درس و مدرسه پیدا می‌کند و هرچه بیشتر به مطالعه تشویق می‌شود.
اگرچه فضای جلوی تلویزیون، روی میز یا اوپن آشپزخانه هیچ‌یک گزینه خوبی برای انجام تکلیف و مطالعه نیستند اما واقعیت این است که این اتفاق زیاد رخ می‌دهد. فضای مقابل تلویزیون به هیچ عنوان مناسب مطالعه نیست و باید از خیر آن گذشت اما اگر والدین با درس خواندن دانش‌آموز در آشپزخانه مشکلی نداشته باشند، این کار شدنی است. اما باید حتماً یکی از قفسه‌های کمد یا کابینت آشپزخانه را به کتاب و لوازم‌التحریر اختصاص دهید تا دانش‌آموز مجبور نشود به بهانه آوردن چیزی فضای مطالعه را ترک کند. درس خواندن در آشپزخانه فرصت خوبی است تا بزرگ‌ترها وارد تعامل درسی با کوچک‌ترها شوند.
● نور کافی شرط لازم برای مطالعه
نور اتاق مطالعه می‌تواند مطابق نظر مطالعه‌گر تنظیم شود اما نباید از یک میزان حداقلی کمتر باشد. مطالعه در نور کم باعث می‌شود چشم خسته شود و تمرکز از دست برود. برای نورپردازی اتاق مطالعه وجود یک نور عمومی (general) به عنوان پس‌زمینه (background) لازم است. بدین ترتیب، وقتی از یک نور منطقه‌ای، مثلاً چراغ مطالعه رومیزی استفاده می‌‌کنید، کنتراست شدید ایجاد نخواهد شد.
لامپ‌های سقفی برای تأمین نور عمومی انتخاب خوبی هستند. چراغ مطالعه رومیزی هم بهترین انتخاب برای تأمین نور منطقه‌ای است.
هنگام انتخاب چراغ مطالعه رومیزی، دقت کنید که ارتفاع آن حتماً قابل تنظیم باشد تا بتواند تمام سطح مورد استفاده هنگام مطالعه را پوشش دهد. مطالعه در سایه، خیلی زود آدم را خسته می‌کند. حتماً به وضعیت قرار گرفتن سیم چراغ مطالعه دقت کنید. سیم‌های رها و بلاتکلیف می‌توانند برای کودکان خطرساز شوند.
اگر لازم است، سیم را با بست به دیوار محکم کنید.
اگر قرار است شخص جلوی کامپیوتر کار ‌کند، سعی کنید تنظیمات نورپردازی اتاق را طوری انجام دهید که به دیوار پشت سر آن نور تابانده شود تا چشم هنگام زل زدن به صفحه نمایشگر خسته نشود. نور اتاق نباید طوری باشد که از روی صفحه نمایشگر به چشم کاربر بازتاب پیدا کند.

منبع : پیک تندرستی