ضرورت بازنگری در شیوه آموزش عربی

پس از پیروزی شکوه‌مند انقلاب اسلامی، ضرورت دگرگونی در نظام آموزشی کشور احساس شد. از رهگذر این تغییرات، شیوه آموزش درس عربی نیز در بوته نقد و ارزیابی قرار گرفت. متصدیان امور آموزشی دست به اجرای طرحی نو زدند که در راستای اهداف و آرمان‌های انقلاب بوده، آثار باقی مانده از کم توجهی رژیم گذشته را بزداید. روش جدید در بردارنده جنبه‌های مثبت و خوبی بود، اما باز هم مشاهده شد که بسیاری از دانش‌آموزان پس از به پایان رساندن دوره راهنمایی و دبیرستان، هنوز مهارت‌های لازم برای استفاده از زبان عربی را به دست نیاورده‌اند. اینک با تجربه چندین ساله انقلاب اسلامی، باید راهکاری مناسب برای اصلاح این سیستم را پیدا کرد. برای نیل به این مقصود باید چند گام اساسی برداشت:
گام نخست ایجاد انگیزه است. بسیاری از دانش‌آموزان هدف از فراگیری زبان عربی را نمی‌‌دانند. گروهی می‌پندارند هدف از فراگیری این درس، توانایی گفت‌وگو به این زبان است. گروهی دیگر می‌پندارند هدف، کسب توانایی برای مطالعه نشریات و کتاب‌های امروز دنیای عرب است. اما هدف اساسی این‌ها نیست. اصل شانزدهم قانون اساسی می‌گوید: «از آنجا که زبان قرآن و علوم و معارف اسلامی عربی است و ادبیات فارسی کاملاً با آن آمیخته است،‌ این زبان باید پس از دوره ابتدایی تا پایان دوره متوسطه در همه کلاس‌ها و در همه رشته‌ها تدریس شود.»
پس هدف: یکی آشنایی با زبان قرآن و علوم و معارف و دیگری درک بهتر و بیشتر ادبیات فارسی است. با این دو هدف باید به سوی ایجاد انگیزه در میان محصلان حرکت کرد.
گام دوم گزینش و تربیت استادان ماهر است. متأسفانه در بعضی مدارس دبیرانی تدریس می‌کنند که از آگاهی‌های کافی برای آموزش این درس برخوردار نیستند. باید از معلمانی استفاده کرد که دارای ذهن پویای نحوی، قدرت نقد و تحلیل عبارات فنی، آشنا با روش‌های تجزیه و ترکیب و اعراب‌گذاری و برخوردار از جاذبه‌های آموزشی باشند. از آنجا که زبان عربی دارای یک اسلوب فنی و ظریف است، دقت ادبی تأثیر بسزایی در فهم صحیح این فهم صحیح این زبان دارد. باید دبیرانی تربیت کرد که از ذوق و دقت بالایی برخوردار بوده از یک فتحه هم به راحتی گذر نکنند.
بسیاری از دانش‌آموزان توانایی تطبیق آموخته‌های خود را ندارند. باید به دانش‌آموزان یاد داد که چگونه از آموزه‌های خویش بهره‌برداری کنند. باید نوآموزان را به مباحثه درباره فراگرفته‌ها تشویق کرد و به آنان راه اندیشیدن در عبارات را آموخت و در یک کلام باید به دانش‌آموزان مدیریت تحصیلی آموزش داد.
فراگیری زبان عربی نیازمند ممارست و تمرین فراوان است. دست‌اندرکاران امور آموزشی باید فضایی را فراهم کنند که دانش‌آموزان بتوانند روزانه قسمتی از دقت خود را به تمرین و تکرار آموخته‌ها اختصاص دهند. همچنین نیاز است ساعات تدریس این درس بیشتر شود، تا معلمان بتوانند با آرامش بیشتر به تدریس پرداخته، زمینه‌ای را برای فعالیت عملی دانش‌آموزان فراهم کنند.
گام سوم، دگرگونی در شیوه نگارش کتاب‌های درسی است. تجربه نشان داده است که کتاب‌های درسی عربی از پویایی کافی برخوردار نیست و نتوانسته خواسته‌های نظام آموزشی را برآورده سازد. اولین مشکل این کتاب‌ها فراوانی واژگان عربی است. تا آنجا که محصلان بیشتر وقت خود را صرف حفظ کرن آن‌ها می‌کنند و از فراگیری قواعد باز می‌مانند. حال آن‌که در کتاب‌های درسی باید مبنا را آموزش قواعد صرفی و نحوی گذاشت. کتاب‌های درسی باید به گونه‌ای باشد که روح تحقیق و پژوهش را در دانش‌آموزان پرورش دهد. در این باره می‌توان از تجربه حوزه‌های علمیه و دیدگاه‌های استادان حوزه بهره جست. شرح زندگانی علمای علم صرف و نحو و معرفی نگاشته‌های آنان تأثیر فراوانی در پرورش روحیه تحقیق دارد. اگر دانش‌آموزان با مبانی علم نحو و مکتب‌های نحوی(بصره، کوفه، بغداد، مغرب و اندلس) آشنا شوند، زمینه بیشتری برای بروز استعدادها و فعالیت‌های آنان فراهم می‌شود.
مشکل دیگر این کتاب‌ها این است که تکیه بر گفت‌وگو(مکالمه) و ادبیات امروز عرب دارد؛ با این‌که قانون اساسی هدف اصلی را آشنایی با معارف اسلامی بیان می‌کند. برای برطرف کردن این مشکل دو کار ضروری است:‌ اول این‌که کتابی با عنوان متون ادبیات عرب تدوین شود. این کتاب باید حاوی آیاتی از قرآن، گزیده‌ای از خطبه‌های نهج‌البلاغه و ادعیه‌ای از صحیفه سجادیه باشد، تا دانش‌آموزان بتوانند توانایی عبارت خوانی و ترجمه خود را بالا ببرند. دوم این‌که هر درس با تمرین‌هایی که پس از آن آورده می‌شود، از آیات قرآن و کلمات قصار معصومین(ع) باشد. این کار علاوه بر برقراری انس با کلام خدا و معصومین(ع)، به تقویت روحیه معنوی نوآموزان نیز کمک می‌کند.
همچنین آموزش صنایع ادبی و زیبایی‌های بلاغی، آشنایی با تاریخ شعر عرب و خوانش شعرهایی از شاعران خوش قریحه عرب، ذوق ادبی محصلان را بالا برده، بر طراوت کتاب‌های درسی می‌افزاید.
آری! انگیزه اصلی هجوم فرهنگی، جدایی نسل جوان از فرهنگ غنی اسلامی و آمادگی پذیرش فرهنگ مبتذل و منحطّ غربی است. اگر بتوان لذت و شیرینی قرآن و نهج‌البلاغه و کلمات معصومین را به کام نسل امروز چشاند، جاذبه‌های فریبنده غرب در دل آنان جا وا نمی‌کند. اکنون که در بهاران استقلال و آزادی، باران برکات پروردگار بر گستره خاک ایران اسلامی باریده است، به‌جاست که با آموزش صحیح زبان قرآن، همگان را از رایحه دل‌انگیز بوستان معارف اسلامی بهره‌مند سازیم.

منبع : خبرگزاری رسا