جام ملتهای آسیا و ساغر سلامتی

همان طور که همه می‌دانیم تنقلات قرین اوقات فراغت ما هستند تا آنجا که ریشه در بعضی از آداب و سنن ما نیز دارد، مثلا شب یلدا، یک پای ثابت مراسم‌، تنقلات و تخمه بو داده است.البته موضوع به همین جا ختم نمی‌شود. در اکثر موارد که اوقات فراغت ما با هیجان و حساسیت همراه است تنقلات هم یکی از ارکان موضوع محسوب می‌شود که از جمله می‌توان تماشای مسابقات ورزشی علی‌الخصوص ورزش فوتبال و مخصوصا که قضیه ملی هم باشد، نام برد. حالا که این واقعه روی داده و جام ملتهای آ‌سیا در جریان است بر خود لازم دیدم که ضمن برشمردن خواص و احیانا مضرات آن دسته از خوراکیهایی که در این زمان بیشتر مصرف می‌شوند توصیه‌هایی برای خوانندگان داشته باشم.
چون مطمئن هستم تماشای یک مسابقه فوتبال مخصوصا وقتی پای تیم ملی در میان باشد، با خوردن این جور خوراکی‌ها آن هم از نوع هله هوله (چیپس و پفک و ...)، آجیل و تنقلات، چای و شیرینی و غیره حال و هوای دیگری دارد؛ بعد از پایان مسابقات، هم یک خاطره خوب می‌ماند و هم یک ورزش دوست با افزایش وزن. راست می‌گویند که: شاهنامه آخرش خوش است.
براساس گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی؛ هر ۱۰ کیلوگرم چربی اضافه در بدن باعث کاهش ۲۰ سال عمر طبیعی انسان می‌شود.
برای سوزاندن یک کیلوگرم بافت چربی در بدن می‌بایست ۲۳ ساعت پیاده‌روی کرد.
دکتر کیمیاگر رئیس سابق انستیتوی تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی می‌گوید: در کشور ما از هر ۲۵ نفر فقط ۲ نفر تغذیه سالم دارند و بقیه یا دچار کمی دریافت یا زیادی دریافت و یا بدخوری هستند.
براساس تحقیقات انجام شده‌، بسیاری از ایرانی‌ها امروزه بیش از ۳۰ کیلوگرم اضافه وزن دارند در صورتی که مشکل اضافه وزن با رعایت الگوی صحیح زندگی، تغذیه مناسب و متعادل و در نهایت انجام ورزش و تحرکات بدنی به راحتی قابل حل است.
منظور از تغذیه متعادل و مناسب در طول یک روز، تغذیه‌ای است که حاوی ۵ گروه غذایی باشد: گروه نان، گروه سبزی‌ها، گروه میوه‌ها، گروه گوشت و لبنیات.
در هرکدام از این گروه‌ها مقداری از مواد مغذی وجود دارد. مواد مغذی یک گروه نمی‌تواند به جای گروههای دیگر مصرف شود و هیچ ‌کدام از گروه‌های غذایی از گروه دیگر مهمتر نیستند. در واقع انسان برای سلامت خود به همه گروه‌ها نیازمند است و هله هوله (چیپس و پفک و ...)، آجیل و تنقلات، چای و شیرینی و غیره به هیچ‌وجه نباید جایگزین گروه‌های غذایی شوند.
الف) هله هوله:
“پفک (غلات حجیم شده)،‌سم است!” طبق نظر کارشناسان در برنامه غذایی هرفرد، اگر انرژی مورد نیاز او از طریق صحیحی وارد بدن نشود املاح، ویتامین‌ها و مواد مغذی لازم به علت سیری کاذب فردی، وارد بدن نمی‌شود. از نگاه آنها پفک، از جمله اقلام خوراکی کم ارزشی است که مانع رسیدن مواد خوراکی مفید به بدن می‌شود. دکتر کیمیاگر پفک را Eimpty Calories یعنی کالری توخالی می‌خواند و معتقد است: هرچند در پفک درصد ناچیزی از پروتئین وجود دارد، اما پفک، معده کوچک کودک را پر می‌کند و دیگر جایی برای وعده غذای سالم و اصلی او باقی نمی‌گذارد و نمکدار بودن پفک ذائقه کودکان را به غذاهای نمکدار عادت می‌دهد. امروزه ثابت شده “نمک” ریسک بروز برخی بیماری‌ها از قبیل بیماری‌های قلبی وعروقی، فشار خون و یکسری از سرطان‌ها را افزایش می‌دهد.
پفک در معده به خود آب جذب می‌کند و منجر به حجیم شدن آن و سیری کاذب می‌شود.در نتیجه از ورود مواد مغذی مورد نیاز به بدن جلوگیری می‌کند.
“چیپس” تهیه شده در کارخانجات در روغن‌های سرشار از چربی‌های اشباع و اسیدهای چرب سرخ گردیده و خطر چاقی و سرطان سینه را به دنبال دارد.
ب) آجیل و تنقلات:
هرقاشق غذاخوری آجیل ۱۰۰ کالری انرژی دارد به همین دلیل به کسانی که قصد کاهش وزن دارند و علاقه‌مند به سلامتی خود هستند توصیه می‌شود از افراط در خوردن آجیل پرهیز کنند. چرا که چاقی زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌ها است.
چاقی، در تعریفی ساده، ناشی از نامتعادل بودن میزان دریافت انرژی از راه غذا و میزان مصرف یا سوخت انرژی در نتیجه فعالیت بدنی است.
امروزه متخصصان، علت عمده چاقی را کم تحرکی و ورزش ناکافی می‌دانند. تغییر رفتارهای جمعی، تنوع زیاد وسایل برقی، ساعات طولانی تماشای تلویزیون و فیلم‌های ویدئویی و بازی‌های کامپیوتری، زندگی مدرن را کم‌تحرک ساخته است. در کشورهای پیشرفته، افراد بیشتر غذا می‌خورند و کمتر فعالیت می‌کنند. مطالعات بالینی ارتباط بسیار نزدیکی میان میزان تماشای تلویزیون و چاقی را نشان داده است. با تماشای تلویزیون در ساعات پایانی شب، مصرف غذا و تنقلات افزایش می‌یابد و فعالیت بدنی محدود می‌شود.
هرچیز خوبی قیمتی دارد - مثل فوتبالیست خوب - هنگام خرید آجیل باید به تازگی و کم نمکی آن توجه نمود. تا حد امکان از فروشگاه‌هایی که معتبرند و اجناس با کیفیت مرغوب و تازه عرضه می‌کنند خریداری شود. از خرید خشکباری که علائم کپک‌زدگی در آنها مشاهده می‌شود خودداری کنید.
براساس آخرین پژوهش‌ها،‌ آجیل و مغزها مانند فندق، گردو و پسته نقش مهمی در تامین سلامتی بدن ایفا می‌کنند البته زیاده‌روی در مصرف هر چیز مشکل ایجاد می‌کند، مثلا مصرف زیاد آجیل، کبد را تنبل و موجب اختلال در عملکرد آن می‌شود.باید گفت که این مواد غذایی منابع سرشاری از پروتئین، مواد معدنی، ویتامین‌های آنتی اکسیدانی و غیره هستند و منابع:
▪ سلنیوم: ریزمغذی برای تامین سلامت سیستم ایمنی بدن ضروری است.
▪ دارای برخی خواص ضد سرطانی (سرطان‌های پروستات، ریه و روده) که از پیشرفت سرطان سینه در زنان و بروز مشکلات پروستات در مردان جلوگیری می‌کند.
▪ فسفر: این ماده معدنی به ساخت استخوان‌ها و دندان‌ها کمک می‌کند.
▪ منبع سرشار از منیزیم: این عنصر نیز در ایجاد تعادل در عملکرد ماهیچه‌ها و اعصاب نقش مهمی دارد.
▪ وجود اسید لینولنیک در این دانه‌های خوراکی می‌تواند برای حفظ سلامت پوست و ایجاد تعادل هورمونی مفید باشد و اما تخمه کدو: این دانه‌ها به رنگ سبز کمرنگ هستند و می‌توان آنها را به صورت خام یا بو داده مصرف کرد. حاوی مقدار بالایی پروتئین، آهن، روی و فسفر است.
▪ تخمه آفتابگردان: گل آ‌فتابگردان از خانواده گل مینا است. تخمه آفتابگردان را می‌توان به صورت خام یا بو داده مصرف کرد که سرشار از پتاسیم، فسفر، پروتئین، آهن و کلسیم می‌باشد.
با اینکه تمام انواع‌ آجیل‌ها دارای چربی‌های اشباع نشده می‌باشند اما پس از اینکه به کارخانه می‌روند عملیاتی برای خوش طعم شدن بر روی آنها انجام می‌شود که درصد شکر، سدیم و چربی آنها را تا حد زیادی کاهش می‌دهد، از نگهدارنده‌های شیمیایی نیز برای افزایش مدت نگهداری استفاده می‌کنند. از خوردن آجیل شور و یا عسل خودداری کنید چرا که دارای مقدار زیادی چربی می‌باشند و می‌توانند به راحتی فشار خون را افزایش داده و سایز شما را نیز زیاد کنند.
افرادی که باید مصرف آ‌جیل را محدود و یا حتی از خوردن آن، خودداری کنند:
▪ کسانی که بخواهند وزن خود را کاهش دهند.
▪ دیابت خود را کنترل کنند.
▪ چربی خون (کلسترول) خود را کاهش دهند.
▪ کسانی که بیش از نیاز بدنشان، انرژی دریافت می‌دارند.
چربی‌ها فشرده‌ترین منبع انرژی هستند (یعنی با مقدار کم، انرژی زیادی به بدن می‌رسانند.) اگر می‌خواهید وزن خود را کاهش دهید بایستی مصرف روغن‌ها و چربی‌های اضافه شده به غذا و غذاهای پرچرب را محدود کنید.
ج) هیجان و نوشیدن چای:
▪ افزایش هیجان و اضطراب رابطه‌ای مستقیم با افزایش وزن دارد و با مصرف نوشیدنی‌های فرح‌بخش (آن هم بدون قند) بر اضطراب خود غلبه کنید. این نوشیدنی‌ها شامل:گل بابونه، سنبل‌الطیب، گل‌گاوزبان، به لیمو، چای سبز و سیاه، علف چای.
بنابراین در خوردن مواد غذایی تعادل را رعایت کنیم و اگر افراط کردیم در اسرع وقت برای رفع مشکل دریافت انرژی زیاد نسبت به افزایش سوخت و ساز بدن اقدام نماییم.

فهیمه جواهری
کارشناس امور تغذیه

منبع : روزنامه رسالت