بوفه‌ها را دریابیم

بالاخره زنگ تفریح دوست داشتنی زده شد و مثل اینكه یك لحظه در دنیا را به روی بچه‌ها گشودند. هر كسی داخل كیفش دنبال یك خوراكی می‌گشت. بعضی‌ها لقمه نان و پنیر را از میان كتاب‌هایشان بیرون می‌كشیدند و در حال شوخی و بازی گاز می‌زدند، ولی آن طرف حیاط خبرهای دیگری بود. یك صف طولانی از مقنعه سفیدها در صف بوفه دبستان ایستاده بودند و منتظر بودند یكی ازمحصولات رنگارنگ را از آن خود كنند.
● جایی به اسم بوفه
در گوشه‌ ساختمان بیشتر مدارس، اتاق خاصی به بوفه اختصاص یافته است. در برخی مدارس، این بوفه یكی از اتاق‌های ساختمان مدرسه است و در بعضی دیگر یك اتاقك پیش ساخته در گوشه‌ای از حیاط مدرسه به این كار اختصاص دارد. وجود بوفه در مدارس ضروری است و در تمام مدارس دنیا نیز جایی برای آن در نظر گرفته شده است. در دبیرستان‌ها كه دانش آموزان سن و سال بیشتری دارند، معمولا می‌توانند موادغذایی مورد نیاز خود را از فروشگاه‌های خارج از مدرسه تهیه كنند یا حتی این خوراكی‌ها را از منزل همراه خود به مدرسه بیاورند بنابراین شاید نقش بوفه مدرسه كم رنگ‌تر باشد ولی در مدارس ابتدایی و راهنمایی وجود بوفه بسیار ضروری است. بیشتر كودكان هنگامی كه از خواب بیدار می‌شوند، به دلیل خواب‌آلودگی علاقه چندانی به صرف صبحانه ندارند و بدون خوردن صبحانه روانه مدرسه می‌شوند. موادغذایی كه كودك، شب قبل به عنوان شام مصرف كرده، در طول استراحت ۸ ساعته شبانگاهی هضم شده‌ و بنابراین هنگامی كه كودك در كلاس درس حاضر می‌شود، ذخایر قندی بدن او كاهش می‌یابد و مغز كارآیی خود را از دست می‌دهد و به این ترتیب او در یادگیری مفاهیم درسی به ویژه ریاضیات مشكل پیدا می‌كند. بنابراین در درجه اول والدین باید كودكان را در منزل به صرف صبحانه تشویق كنند، ولی در صورتی كه دستیابی به این هدف در منزل به طور تمام و كمال میسر نباشد، باید مكانی در مدرسه به نام بوفه در نظر گرفته شود كه در ساعات میانی روز، مواد غذایی مناسب در اختیار كودكان قرار دهد.
● صبحانه و میان وعده‌های خانگی
ساعات اولیه روز در مدرسه، كودكان به بیشترین میزان انرژی نیازمندند و این انرژی با صرف صبحانه كامل پیش از رفتن به مدرسه، فراهم می‌شود، ولی در صورتی كه این وعده غذایی مهم نادیده گرفته شود كودكان ساعاتی كه در مدرسه حضور دارند، به دنبال جایگزینی برای صبحانه و غذای صبحگاهی می‌گردند. دوستان و همكلاسی‌ها نقش مهمی در تغییر عادات غذایی كودك ایفا می‌كنند. مناسب‌ترین حالت این است كه مادر یك صبحانه كامل شامل پنیر، تخم‌مرغ و پوره كه غذاهایی بسیار مقوی هستند را به عنوان صبحانه در اختیار كودك قرار دهد، ولی درباره كودكانی كه بدغذا هستند و صبحانه كافی نمی‌خورند، بهتر است ساندویچ‌هایی با ارزش غذایی بالا مانند نان و پنیر و گردو، ساندویچ مرغ و تخم‌مرغ... در منزل تهیه و به عنوان میان وعده در مدرسه استفاده شود.
والدین می‌توانند انواع میوه‌ها را به تناسب فصل برای استفاده در زنگ تفریح در كیف مدرسه فرزندشان بگذارند. پایه رشد بدن در این سنین ریخته می‌شود و این رشد برای دختران دراین دوران چشمگیرتر است. بسیاری از دختران در سنین پایانی دبستان و سال‌های دوران راهنمایی بالغ می‌شوند. بنابراین بیشترین رشد خود را در دوران پیش از بلوغ و در این دوران دارند. بهره‌مندی از تغذیه سالم و كافی در این دوران نقش مهمی در رشد كامل آینده سازان جامعه دارد.
● وقتی بوفه‌ها دشمن می‌شوند
كودكان عاشق چیپس و پفك هستند. و زنگ‌های تفریح پول توجیبی خود را صرف خرید این تنقلات ناسالم می‌كنند كه در تهیه آنها از روغن زیادی استفاده می‌شود و چون روغن پس از چند بار سرخ كردن و استفاده می‌سوزد و مواد سرطان‌زا تولید می‌كند، این خوراكی‌ها ناسالم است. به علاوه چربی زیاد آن موجب چاقی كودكان می‌شود. بنابراین بهترین راه برای آنكه فرزندتان در مدرسه سراغ خرید چیپس نرود، آن است كه مقداری سیب‌زمینی سرخ كرده در منزل تهیه كنید و به عنوان میان وعده در كیف مدرسه كودكتان بگذارید. آبنبات‌ها و شكلات‌هایی كه در بوفه‌های مدارس به فروش می‌رسند، حاوی قند زیادی هستند. كودكان معمولا این خوراكی‌های شیرین را در ساعات زنگ تفریح میل می‌كنند بدون اینكه دندان‌هایشان را مسواك بزنند یا حداقل آبی در دهانشان بگردانند و این مواد قندی روی دندان‌ها باقی می‌مانند و موجبات پوسیدگی دندان كودك را فراهم می‌كنند.
● بوفه‌های سالم
شاید برای والدین و مسوولان مدرسه چندان دشوار نباشد كه یك بوفه سالم در مدرسه تدارك ببینند. فقط كافی است یكی از مسوولان مدرسه مانند مربی بهداشت بر وضعیت بوفه مدرسه نظارت كلی داشته باشد. می‌توان خوراكی‌های ناسالم مانند چیپس و پفك و شكلات‌ به طور كلی را از بوفه مدرسه حذف كرد و به جای آن غذاهای سالم تدارك دید. در روزهای گرم به جای فروش نوشابه و یخمك و بستنی می‌توان از دوغ استفاده كرد. به جای خوراكی‌هایی مثل چیپس و پفك و انواع كیك و كلوچه نیز می‌توان از عدسی یا لوبیاچیتی پخته استفاده كرد. شاید جایگزین كردن این موادغذایی به جای خوراكی‌های آسان و در دسترس رایج، به نظر دشوار بیاید ولی این كار با همكاری اولیای مدرسه و والدین شدنی است. فقط كافی است در فرهنگ غذایی حاكم بر خانواده و مدرسه بازنگری شود و صرفا آسان‌ترین گزینه‌ها انتخاب نشوند. می‌توان با همكاری اولیای دانش‌آموزان یك آشپز پاره وقت برای مدرسه استخدام كرد تا در روز یك میان وعده سالم و سبك و در عین حال مقوی برای دانش‌آموزان تهیه كند و در ظرف یك بار مصرف در اختیار كودكان قرار دهد.
● بهداشت بوفه‌ها
در بعضی مدارس، متصدی بوفه همان مستخدم مدرسه است كه علاوه بر نظافت مدرسه در زنگ تفریح، مسوولیت اداره بوفه را هم برعهده دارد در حالی كه متصدی بوفه باید از سلامت كامل برخوردار باشد و انواع معاینات پزشكی پیش از انتخاب او برای این سمت، روی او انجام شده باشد. چون ممكن است این افراد حامل بیماری و انواع میكروب‌ها باشند در حالی كه به ظاهر هیچ بیماری و علائمی از بیماری نداشته باشند. هنگام گرفتن تست به عواملی مانند بلندی ناخن‌ها و جوش‌های صورت نیز باید توجه شود. ناخن‌های بلند ناقل میكروب‌های زیادی هستند كه می‌توانند در صورت تماس با خوراكی‌های بوفه به كودكان منتقل شوند. به علاوه جوش‌ صورت اگر خارش داده شود، میكروب‌ آن از طریق دست متصدی بوفه می‌تواند به دهان كودكان راه یابد.

دكتر گلرخ ثریا

منبع : روزنامه ابرار