آموزش و پرورش در مصر

از اوائل دهه ۱۹۹۰، مرحله آموزش پیش دبستانی در کانون توجهات مسئولان مصر قرار گرفت.
در این ارتباط، سند موسوم به (مبارک و آموزش)که به سال ۱۹۹۲ منتشر شد، نقطه عطف بسیار مهمی محسوب می‌شود. این سند بر اهمیت و ضرورت تعیین برخی از کلاس‌ها در مدارس جدید به‌عنوان کلاس‌های آموزش پیش دبستانی تأکید دارد. این مرحله از آموزش در واقع مهمترین و کارسازترین مرحله زندگی کودک به شمارمی‌رود. آنچه که در این ارتباط از ضرورت و اهمیت خاصی برخوردار است، این است که این مرحله مهم و حساس باید تحت نظارت و حمایت دولت قرار گیرد، چراکه دوره چهارتا شش سال در زندگی یک کودک از لحاظ شکل‌گیری شخصیت و آفرینش توانائیها و خلاقیتهای آینده وی، بسیار مهم بوده و به مثابه سنگ بنای زندگی او است. حضور در مراکز پیش ‌دبستانی و گذراندن این دوره، قوی‌ترین عامل و شاخص موفقیت کودکان در دیگر مراحل آموزشی است.اهمیت این دوره آموزشی در ساختار نظام آموزشی کشور مصر تا بدان حد است که از دوره زمانی بین سال‌های۱۹۸۹ تا ۱۹۹۹ با عنوان دهه مراقبت و حمایت از کودکان مصری یاد می‌شود. در این دوره، پرداختن به موضوعاتی به شرح زیر مورد تاکید قرار گرفت:
۱) اعطای اولویت خاص به اجرای پروژه‌های آموزشی دوران کودکی
۲) اعمال تلاشهای مستمر و پیگیر برای کاهش نرخ مرگ و میرکودکان به طور اعم و کاهش نرخ مرگ و میر نوزادان به طور اخص و همچنین کاهش نرخ مرگ و میر مادران
۳) انجام فعالیتهای مستمر برای حفظ و تأمین زندگی مطلوب کودکان در سایه تحقق اهداف تعیین شده تا سال ۲۰۰۳
۴) افزایش آگاهی جامعه در ارتباط با اهمیت بکارگیری فنون پیشرفته در زمینه‌های مربوط به مراقبت از کودکان و خدمات بهداشتی تا رسیدن به یک زندگی بهتر برای تمامی کودکان
۵) فراهم‌سازی آموزش پایه برای تمامی کودکان مصری و تضمین کاهش نرخ بیسوادی
۶) مشارکت متعادلانه تمامی کودکان در فعالیتهای فرهنگی- اجتماعی
۷) فراهم‌سازی امکان دسترسی همگانی کودکان به فعالیت‌های ورزشی در رشته‌های مناسب و تشویق به سرگرمی‌های مختلف برای تقویت خلاقیت کودکان
۸) ارائه خدمات مراقبتی ویژه اجتماعی، بهداشتی و روان شناختی به کودکان استثنایی.
در سال۱۹۹۳،کنگره ملی توسعه آموزش پیش دبستانی بر اهمیت گذراندن این مرحله از تحصیل برای تمامی کودکان مصری تاکید کرد. از جمله پیشنهادهای ارائه شده در این کنگره می‌توان به الحاق دوره دو ساله پیش دبستانی به بخش مکمل آموزش پایه (اجباری) اشاره کرد. مشروط براینکه در صورت نبود امکانات کافی، طول دوره به یک سال کاهش یافته و کودکان مناطق شهری و روستایی در گذراندن این دوره با مشکلی مواجه نشوند.
● ساختار آموزشی
آموزش پیش دبستانی مربوط به کودکان رده‌های سنی ۴ تا ۶ سال است که قبل از ورود به دوره پایه آن را تجربه می‌کنند. این دوره آموزشی در جهت رشد و توسعه همه جانبه و کامل کودکان مصری، ضمن توجه به تفاوتهای فردی آنان در نظر گرفته شده است. هدف اصلی این دوره آموزشی آماده‌سازی کودکان برای آشنایی با فعالیت منظم تحصیلی در دوره آموزش پایه است.به عبارت دیگر می‌توان گفت که دوره پیش دبستانی در کشور مصر، مقدمه و لازمه ورود به مقطع آموزش پایه است.
● اهداف آموزشی
از جمله مهمترین اهداف آموزش پیش دبستانی در کشور مصر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
▪ رشد و توسعه همه جانبه و کامل کودکان در تمامی زمینه‌های روانی، جسمی، حرکتی، عاطفی، اجتماعی و مذهبی.
▪ رشد و نمو صحیح اجتماعی و روانی و جسمی در قالب ارزش‌ها، اهداف و اصول حاکم بر اجتماع.
▪ رفع نیازها و ضرورت‌های رشد در این سنین.
▪ فراهم‌سازی زمینه مناسب برای ورود کودکان به مدارس رسمی در مقطع آموزش پایه.برای رفع این نیازها و دستیابی به اهداف تعیین شده، وزارت آموزش و پرورش مصر اقدامات لازم را برای بهره‌مندی کودکان خردسال از آموزش مناسب به عمل آورده است که از جمله مهمترین این اقدامات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
● اجرای طرح مدرسه سازی
طرح مدرسه‌سازی در واقع برای فراهم‌سازی کلاس‌های موردنیاز دوره پیش دبستانی به عنوان دوره مکمل آموزش پایه به اجرا درآمده است.
▪ افزایش نرخ مدارس استثنایی برای رفع نیازهای ویژه کودکان استثنایی .
▪ تضمین رشد کیفی آموزش کودکان.
هدف اصلی این سیاست، برخورداری برنامه‌ها و مطالب آموزشی ارائه شده به کودکان از رشد و بهبود روزافزون و مستمر است. پذیرش و انتخاب معلمان و ارائه خدمات آموزشی پیش از خدمت و ضمن خدمت حاصل بهره‌گیری از فنون پیشرفته و بسیار عالی آموزشی منتج از سیاست فوق است. مربیان زن مراکز پیش دبستانی برای آشنایی و آگاهی با پیشرفت‌های به دست آمده درحوزه‌های تخصصی خود، به خارج اعزام می‌شوند.فعالیت‌ها و جشن‌های مختلفی برای برانگیختن میل و اشتیاق کودکان به حضور در مراکز آموزش پیش دبستانی و توسعه توانائی‌های آنان صورت می‌گیرد. رشد توانائی‌های کودکان در زمینه خلاقیت‌های مختلف آنان در رأس اولویت‌های این سیاست قرار دارد.
▪ فراهم‌سازی زمینه مراقبت از کودکان معلول (کودکان مواجه با ناتوانی‌های جسمی و ذهنی).
وزارت آموزش و پرورش مصر درصدد فراهم‌سازی زمینه‌های مناسب مراقبت از کودکان معلول به بهترین و جامع‌ترین شکل ممکن از طریق مشارکت فعال کودکان ناشنوا و عقب مانده ذهنی در مدارس رسمی برای انجام فعالیت‌های مختلف، افزایش تعداد مدارس و کلاس‌های ارائه دهنده خدمات آموزش استثنایی بدون قائل شدن کمترین تبعیض براساس جنسیت، است.
▪ توجه به فعالیت‌های آموزشی و رشد فرهنگی کودکان.
هدف عمده و اصلی این سیاست، کشف و شناسایی کودکان تیزهوش و تشویق و ترغیب آنان به فراگیری و دلبستگی به محیط مدرسه و پرورش شخصیت آنان و آموزاندن منش‌های پسندیده و نگرش‌ها و ارزش‌های صحیح به آنان است.
▪ توجه به سلامت و بهداشت کودکان.
وزارت آموزش و پرورش مصر، از طریق سیستم جامع اعطای بیمه تحصیلی و براساس برنامه ریزی‌های علمی مناسب، اسباب و شرایط مناسب مراقبت از سلامت کودکان را تأمین می‌کند. از جمله مهمترین این خدمات بهداشتی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
▪ بررسی و معاینه همه جانبه پزشکی کودکان در سنین مدرسه.
▪ واکسیناسیون تمامی کودکان برای ایجاد ایمنی در برابر بیمارهای مختلف.
▪ انجام معاینات دوره‌ای بر روی تمامی دانش آموزان.
▪ اشاعه و گسترش آگاهی‌های بهداشتی در میان کودکان.
▪ افزایش آگاهی‌های کودکان در ارتباط با بهداشت فردی، پرهیز از عادات بد و تبعیت از عادات صحیح بهداشتی.
▪ برقراری ارتباط میان کودکان و محیط زیست.
وزارت آموزش و پرورش مصر علاقه و اهتمام فراوانی برای تبیین اهمیت محیط زیست بر زندگی کودکان داشته و با سعی فراوان می‌کوشد تا میان کودکان و محیط زیست آنان، رابطه هدفمند و مفیدی برقرار شود. در این خصوص تأکید غالبا بر فنون و راهبردهایی بوده که سبب تقویت و تعمیق حس احترام کودکان نسبت به محیط‌زیست و افزایش تمایل آنان در لذت بردن از طبیعت و فعالیت برای حمایت و نگهداری از آن می‌شود. ازاین رو، وزارت آموزش و پرورش مصر برای بیان دیدگاه‌های مختلف کودکان نسبت به محیط زیست و طبیعت،به تدارک و برگزاری مسابقات مختلف و سازمان یافته‌ای مبادرت می‌کند تا از این طریق کودکان در قالب نقاشی‌ به بیان احساسات خود نسبت به طبیعت و محیط زیست بپردازند. علاوه بر این، دوره‌های آموزشی مناسبی، در ارتباط با آموزش مفاهیم محیط زیست برای مشاوران زن در مراکز آموزش پیش دبستانی طراحی شده است.
▪ گسترش فضاهای آموزشی و افزایش کلاس‌های پیش دبستانی.
▪ استخدام بهترین و باصلاحیت‌ترین افراد به‌عنوان مشاور وناظر ارشد و اعضاء کادر اداری در مقاطع آموزش پیش دبستانی.
▪ تبدیل و استحاله کتاب‌های آموزشی پیش دبستانی به کارت‌های آموزشی.
▪ تأکید بر انجام بازی‌های هدفمند با هدف توجیه رفتار صحیح و افزایش صبر و مقاومت و حس خیرخواهی و نوعدوستی کودکان.
▪ فراهم‌سازی کتاب راهنما برای مشاوران و ناظران ارشد زن در مدارس پیش دبستانی.
▪ برگزاری دوره‌های ویژه و تخصصی آموزشی برای آموزش در دوره‌های پیش دبستانی با بهره‌گیری از فن آوری‌های نوین.
از جمله مهمترین نهادهای مرکزی آموزش پیش‌دبستانی می‌توان به شورای ملی کودکان و مادران اشاره کرد. شورای ملی کودکان و مادران به سال ۱۹۸۸ با همکاری وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، ارتباطات و امور اجتماعی تشکیل شد. افرادی از این وزارتخانه‌ها، اعضای این شورا را تشکیل می‌دهند. این شورا با اقتدار سیاسی بالا از توان و اختیار لازم برای تعیین سیاست‌های کلی حوزه کودکان و مادران برخوردار است.
شورا همچنین مسئول تدوین طرح‌های جامع ملی در زمینه حمایت از کودکان و مادران مصری محسوب می‌شود. شورای ملی کودکان و مادران درگردآوری داده‌ها و آمارها و انجام مطالعات و ارزیابی شاخص‌های به دست آمده از این مطالعات، از نقش کاملاً مؤثری برخوردار است.این شورا ارائه دهنده برنامه‌های فرهنگی، آموزشی و اطلاعاتی است. تعیین و سازماندهی دوره‌های آموزشی برای آن‌دسته از افرادی که با کودکان سروکار دارند نیز از جمله دیگر مسئولیت های این شورامحسوب می‌شود. شورای فوق همچنین، از تجارب و مطالعات مراکز و موسسات تخصصی و دانشگاهی به ویژه از تحقیقات دانشگاه Ain Chams نهایت بهره ‌را می‌برد. این شورا مشوق تمامی تحقیقات و مطالعات مربوط به کودکان به ویژه گروه‌های محروم همچون کودکان کارگران است.
● توسعه آموزشی
از جمله مهمترین اقدامات انجام شده برای توسعه هرچه بیشتر دوره آموزش پیش دبستانی در کشور مصر می‌توان به تاسیس کمیته عالی توسعه آموزش پیش دبستانی در سال ۱۹۹۶، اشاره کرد. این کمیته عهده‌دار مسئولیت ارائه مطالعات، تحقیقات و دیدگاه‌های مربوط به سیاست‌های آموزشی مراکز آموزش پیش دبستانی است. از جمله مهمترین عملکردهای اصلی این کمیته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
▪ تأسیس نهاد مدیریتی آموزش پیش دبستانی به طور اعم و مطالعه و بررسی توانایی‌ها و شرایط لازم برای رشد و شکوفایی کودکان به طور اخص.
▪ تعیین نوع خدمات آموزشی مطابق با نیازهای کودکان.
▪ ارائه طرح‌های آموزشی در تمامی سطوح و زمینه‌ها
▪ سازماندهی کنفرانسها، کارگاهها و هدایت تحقیقات مختلف در حوزه آموزش پیش دبستانی.
▪ اتخاذ بهترین راهکار برای گسترش چتر خدمات آموزشی برای تمامی کودکان و بهره‌مندسازی آنان از امکانات آموزش پیش دبستانی.
از جمله مهمترین اقدامات انجام شده در طرح توسعه همه جانبه مراقبت‌های‏‎ ‎بهداشتی کودکان روستایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد‎:
‎انجام مطالعات میدانی برای بررسی شرایط واقعی زندگی کودکان مناطق روستایی.‏‎ ‎
▪ ‎تعیین و تعریف شاخص‌های مربوط به کودکان و زنان مناطق روستایی‎.
▪ ‎اتخاذ راهبردی مناسب برای اجرای بهینه طرح و ارتقاء سطح کیفی و کمی خدمات‏‎ ‎متعدد و بکارگیری از این نوع خدمات در برای رشد و تعالی کودکان، خانواده‌ها و‏‎ ‎اجتماع‎.
● ‎توسعه تکنولوژیک آموزشی‎
‎از جمله مهمترین اهداف آموزشی توسعه تکنولوژیک آموزشی مراکز آموزش پیش دبستانی‎ ‎می توان به موارد زیر اشاره کرد‎:
‎تجهیز و بهره مندی مدارس از آخرین فنون آموزشی برای رشد و شکوفایی فکری و‎ ‎ذهنی کودکان در جهت رویارویی آنان با چالش بزرگ انفجار اطلاعاتی
‎ ‎در این راستا، حضور یک زن متخصص در فنون آموزشی در تمامی مراکز پیش دبستانی‎ ‎الزامی است‎.
▪ تأسیس باشگاههای علمی مجهز به تجهیزات مناسب با سن کودکان‎
▪ تجهیز مراکز پیش دبستانی به برنامه‌های آموزش از راه دور(کانال‌های آموزشی‎ ‎تلویزیونی و ماهواره‌ای).‏‎
▪ استانداردسازی برنامه‌های مربوط به توسعه آموزش کودکان در دوران خردسالی‏
▪ تأسیس کمیته‌ای متشکل از استادان برجسته دانشگاه‌ها برای سازماندهی و‏‎ ‎برنامه ریزی دوره‌های آموزشی‎
▪ دعوت از استادان برجسته و متخصص دانشگاهها برای همکاری در زمینه‌های مختلف‏‎ ‎آموزش پیش دبستانی همچون تئاترکودکان، موزه کودکان، توسعه و رشد قوه تفکر و خلاقه‎ ‎کودکان.‏‎
▪ تأسیس کتابخانه‌های تخصصی ویژه مراکز پیش دبستانی همراه با سالن‌های مطالعاتی‎ ‎مجهز به مواد آموزشی مناسب با سنین کودکان پیش دبستانی.‏‎
▪ حضورفعال کودکان مصری در بسیاری ازمسابقات بین‌المللی نظیرمسابقه‎ Chikar ‎ژاپن.‏
● آموزش پایه‎ ‎
آموزش پایه عبارت است از آموزش اجباری و رایگان که براساس قانون اساسی مصر برای‏‎ ‎تمامی کودکان رده‌های سنی شش تا ۱۵ سال در نظر گرفته شده است. طول این دوره نه سال بوده‏‎ ‎و خود بر۲ مرحله مشتمل می‌شود‎:‎
۱) مرحله نخست (آموزش ابتدایی شش ساله)
۲) ‎مرحله دوم (آموزش مقدماتی متوسطه سه ساله)‏
سند «مصر و قرن بیست و یکم» که در سال ۱۹۹۷ از سوی هیأت دولت منتشر‏‎ ‎شد، بر اهمیت آموزش سطوح مختلف جامعه و شهروندان مصری تأکید فراوانی دارد. این‎ ‎سند همچنین مبین تعهد قاطع دولت در توسعه جامع فرایند آموزش است، آن چنان که بتوان در پرتو‎ ‎چنین سیستم آموزشی‌ کیفیت آموزشی و دسترسی همگانی به تجارب آموزشی مفید و ضروری برای‎ ‎رفع نیازهای فعلی و آینده آنان را تضمین کرد، به‎ ‎عبارت دیگر این سند، بیانگر مفهوم جدیدی از آموزش به‌عنوان «امنیت ملی» است.‏
● اهداف آموزشی
از جمله مهمترین اهداف آموزش پایه در مصر که مورد تأیید قوانین مختلف و کنفرانس‎ ‎ملی آموزش نیز است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد‎:‎
▪ رشد و شکوفایی و تجهیز شهروندان مصری برای تطبیق آنان با نیازها و ضرورت‌های‎ ‎جامعه نوین در حال تغییر و همگامی با چالش‌های گوناگون. ‏
▪ هدایت شهروندان مصری برای دستیابی به ادراک عمیق نسبت به هویت مذهبی، ملی و‏‎ ‎فرهنگی خود.‏
▪ تشکیل جامعه‌ای متشکل از شهروندانی با مهارت‌های علمی بنیادین و مسلط بر‎ ‎مهارت‌های خواندن، نوشتن، ریاضیات و زبان‌های خارجی.‏‎
▪ تربیت و آموزش شهروندان آگاه به سلامت و بهداشت، تغذیه، محیط زیست و توسعه‎ ‎اطلاعاتی‎.
▪ کمک به شهروندان در راستای فراگیری مهارت‌های ضروری از جمله مهارت های تجزیه و‎ ‎تحلیل، تفکر نقادانه، مهارت‌های علمی و مهارت حل مسائل به گونه‌ای که بتوانند در‎ ‎برابر نیازهای روزافزون واکنشی سازنده از خود بروز داده و خود را با پیشرفت‌های علمی‎ ‎و تکنولوژیک همراه و همگام کنند‎.
▪ ایجاد حس تعلق به کشور و احساس کرامت و افتخار‎ ‎‏.‏
▪ شناخت وتقویت پایه‌های دینی و ارزش‌های مذهبی،معنوی و اجتماعی و احترام به‎ ‎مذاهب و عقاید دیگران‎.
▪ دستیابی به مهارت‌های پایه خواندن، نوشتن و محاسبه برای برقراری ارتباط مناسب‏‎ ‎باسایر شهروندان‎▪ بهره گیری از شیوه‌ای علمی در تفکر و توانایی تصمیم‌گیری براساس تجزیه و‎ ‎تحلیل اطلاعات مربوطه
▪ مواجهه با چالش‌های قرن بیست و یکم‎.
▪ فراگیری و حفظ مبانی بهداشت روان وتن.‏‎
▪ دستیبابی به توانایی‌های لازم برای مشارکت در فعالیت‌های گروهی و توانایی تشخیص‎ ‎و تمییز میان حقوق و وظائف.‏‎
▪ قدرشناسی از میراث ملی به صورت هدف مند، پی بردن به ارزش واقعی آن و ادراک‎ ‎موقعیت اجتماع خود در سطح بین‌المللی.‏
▪ تشویق افراد به انجام فعالیت‌های آزاد سازمان یافته برای افزایش توانایی‎ ‎فهم و درک افراد نسبت به هنر، موسیقی و درام و ترغیب آنان به بیان آزادانه فکر و‎ ‎اندیشه و تقویت اراده مستقل و ترجیح فهم و درک و مباحثه برحفظ بیهوده و طوطی وار‏‎.
▪ تقویت روابط افراد با محیط زیست و توسعه و تقویت مهارت‌ها و توانایی‌های آنان‎ ‎در مواجهه با مسائل و مشکلات زندگی روزمره‎.
▪ فراهم سازی بستر مناسب برای مراقبت از افراد معلول و آشنایی آنان با فرهنگ‏‎ ‎ملی.‏
▪ فراهم سازی زمینه مناسب برای شکوفایی افراد برخوردار از استعدادهای خاص و‎ ‎تیزهوش‎.
● ‎دستاوردهای آموزشی
در کنفرانس‏‎ Gometain ‎طی سال۱۹۹۰، دولت مصر در چارچوپ بیانیه مربوط به اصول‎ ‎و مبانی آموزش همگانی، بر فراهم سازی فرصت‌ها و امکانات لازم آموزش همگانی و توسعه‎ ‎کیفی آموزش در مدارس و مقاطع مختلف برای توانمندسازی دانش آموزان در مواجهه‎ ‎باآینده، تأکید فراوانی کرد. چراکه کشور مصر در زمره نه کشور پرجمعیت دنیاست که‏‎ ‎آموزش در آنها از اهمیت خاصی برخوردار است. در راستای آماده سازی و حمایت‎ ‎شهروندان مصری به منظور شکوفایی استعدادها و توانایی‌هایشان در مواجهه با چالش‌های‎ ‎آتی زندگی،دولت با تأسیس سازمان توسعه ملی‎ ‎کودکان مصری درصدد برآمده است تا با برگزاری و سازماندهی کنفرانس‌های ملی راه توسعه‎ ‎آموزش در مصر را هموار سازد. با همکاری وزارت آموزش مصر، کنفرانس ملی در راستای‎ ‎توسعه آموزش ابتدایی بعنوان سرآغاز مجموعه‌ای از کنفرانس‌ها و تلاش‌های مربوط به‎ ‎اعمال اصلاحات آموزشی در مصر، برگزار شد.این کنفرانس خود حکایت از حصول موفقیت‌های‏‎ ‎چشمگیر در حوزه توسعه کیفی مقطع آموزش ابتدایی دارد. توسعه کمی و گسترش فضاهای‎ ‎آموزشی و تلاش‌های فراوان برای اعمال اصلاحات آموزشی از جمله دیگر دستاوردهای قابل‏‎ ‎توجهی است که در این کنفرانس به آن اشاره شد.
به‎ ‎طور کلی می‌توان از مهمترین دستاوردهای آموزش ابتدایی به موارد زیر اشاره کرد‎:‎
کسب مهارت‌های سه گانه خواندن، نوشتن و ریاضیات توسط دانش آموزان تا پایان سه‎ ‎سال اول ابتدایی است. در پایان مرحله دوم نیز انتظار می‌رود که دانش‌آموز قادر به‎ ‎بهره گیری از این قبیل مهارت‌ها و بکارگیری آن‌ به صورت آزادانه در فعالیت‌های‏‎ ‎روزمره زندگی باشد‎.
‎رفع محدودیت‌های رشد و توسعه کودکان و فراهم سازی زمینه‌های مناسب برای بالندگی و‏‎ ‎شکوفایی همه جانبه آنان.‎
‎این هدف با ارائه فعالیت‌های آموزشی مشتمل بر مهارت‌های جسمی،‎ ‎روحی، موسیقی و تئاتر و نیز فعالیت‌های آزاد و مهارت‌های عملی جامه عمل به خود‎ ‎پوشیده است. از این رو، حداقل ۳۰درصد از فعالیت‌ها و برنامه‌های آموزشی مقطع آموزش‏‎ ‎ابتدایی به چنین فعالیت‌ها و مهارت‌هایی اختصاص یافته است‎.
‎تخصیص سهم قابل ملاحظه‌ای از فعالیت‌های آموزشی به فراگیری نگارش به خط عربی.‎
ازجمله مهمترین اصلاحات انجام شده در ساختار آموزش ابتدایی می‌توان به موارد‎ ‎زیر اشاره کرد‎:
● سازماندهی مدارس
در راستای توسعه و ترقی فضاهای آموزشی مدارس ابتدایی، توجهات قابل ملاحظه‌ای به‎ ‎پایه‌های آموزشی و کلاس‌های درسی مبذول گردیده و تلاش‌های فراوانی صورت گرفته تا‎ ‎کلاس‌های درسی به اتاق‌های کاملاً مجهز و مناسب و برخوردار از انواع تجهیزات و‎ ‎ابزار کمک آموزشی متناسب با موضوعات درسی مختلف و فعالیت‌های آموزشی گوناگون مبدل‎ ‎شده است. کلاس‌های درس همچنین به ابزار گوناگون تکنولوژیک آموزشی مجهز شده‌اند‎. ‎سالن‌هایی نیز تدارک دیده شده است که به انواع تجهیزات آموزشی مجهز هستند. مطابق‏‎ ‎برنامه‌های طراحی شده، دانش آموزان بر اساس برنامه‌های زمان بندی در این سالن‌ها‎ ‎حضور می‌یابند.به عبارت دیگر آنان مجبور به حضور ممتد در کلاسهای درسی نیستند،بلکه در عوض آزادانه در سالن‌ها حضور یافته و خود را با فعالیت‌های مختلف و‎ ‎در عین حال نشاط آور مشغول می‌کنند. درحال حاضر توجهات خاصی نسبت به توسعه‎ ‎تجهیزات مدارس به ویژه از لحاظ ابزار کمک آموزشی و دیگر لوازم مبذول می‌شود‎.
● ‎طراحی دروندادهای نوین برنامه‌های آموزشی‎
‎مطابق دروندادهای نوین برنامه‌های آموزشی، آموزش زبان انگلیسی در پایه چهارم‎ ‎ابتدایی از سال ۱۹۹۴ گنجانیده شده است.
آموزش زبان فرانسه نیز یک سال بعد در زمره برنامه‌های آموزشی پایه چهارم ابتدایی تعیین شد. آموزش این دو زبان‏‎ ‎خارجی در این پایه درواقع مقدمه‌ای برای فراگیری کامل آن در آینده تلقی می‌شود.
در‏‎ ‎این راستا، برای فراگیری زبان فرانسه، مدرسه تخصصی برخوردار از آزمایشگاه‌های زبان‎ ‎تأسیس شد. از آنجا که ارتقاء سطح علمی و توانائی‌های عملی دانش آموزان و‎ ‎شکوفایی استعداد‌های آنان، از جمله دغدغه‌های حائز اهمیت نظام آموزشی مصر به ویزه‎ ‎در مقطع آموزش ابتدایی است، از این رو دولت مصر درصدد است تا با گنجانیدن دروس‎ ‎عملی همچون نحوه نگهداری و تعمیر وسایل و تجهیزات در پایه‌های چهارم و پنچم ابتدایی‎ ‎به این دغدغه پایان داده و به اهداف‌مورد نظر دست یابد. با این توصیف دانش آموزان‎ ‎می‌توانند به صورت عملی به تجارب عملی زندگی و نیز شکوفایی استعدادهای خود دست‎ ‎یابند.از جمله دیگر دروندادهای نوین آموزشی می‌توان به تأکید فراوان برآمیخته سازی‏‎ ‎برنامه‌های آموزشی با مفاهیم آموزشی جمعیت شناختی و محیط شناختی اشاره کرد. گفتنی‏‎ ‎است که در قالب این برنامه‌ها تلاش می‌شود تا دانش آموزان هرچه بیشتر با مسائل و‏‎ ‎معضلات منشعب از افزایش جمعیت و تغییر و تخریب محیط زیست آشنایی یابند.در این‎ ‎راستا، توجه عمده‌ای بر اهمیت ارتقاء سطح توانائی‌های شناختی کودکان، و دستیابی‎ ‎آنان به منابع اطلاعاتی به ویزه از طریق کتابخانه برای توسعه و تقویت مهارت‌های‏‎ ‎خودآموزی آنان معطوف شده است. نسبت به فراگیری جنبه نوشتاری زبان عربی به عنوان‎ ‎موضوع مستقل و مرتبط با کلاس‌های درسی و پایه‌های تحصیلی توجهات خاصی مبذول شده‎ ‎است که از آن می‌توان به عنوان یکی دیگر ازدرون دادهای مدرن آموزشی یاد کرد. علاوه‎ ‎براین، نسبت به استمرارروند توسعه کیفی برنامه‌های آموزشی، مراکزآموزش ابتدایی نیز‎ ‎توجهات ویژه‌ای مبذول شده است‏‎.
● اقدام های آموزشی‎ ‎
ازجمله مهمترین اقدام های آموزشی مراکز آموزش ابتدایی کشور مصر می‌توان به موارد‎ ‎زیر اشاره کرد‎:‎
۱) تحقق برقراری ارتباط میان مدارس ابتدایی و محیط پیرامون بواسطه انجام فعالیت‌ها و برنامه‌های آموزشی مناسب به نحوی که مدارس همچنان عهده دار رسالت توسعه و ترقی محیط اجتماعی پیرامون خود باشند.
۲) آموزش و تشویق کودکان به انجام عملی فعالیت‌ها و مهارت‌های سخنوری، نمایش و تئاتر، و فعالیت‌های هنری، علمی و ورزشی.
۳) تدارک برنامه‌های ویژه برای دانش آموزان تیزهوش جهت ترقی و شکوفایی استعدادها و توانائی‌های آنان و اعطاء پاداش و مدارک افتخاری به آنان.
۴- تشویق بخش خصوصی و حوزه صنایع به مشارکت در سرمایه‌گذاری آموزشی.
۵) تشویق به تأسیس تعاونی‌ها برای تأسیس مدارس آموزش پایه مطابق با خصوصیات شکلی و محتوایی مؤسسات ملی.
● ارزشیابی تحصیلی
ارزشیابی دانش آموزان مقطع آموزش ابتدایی در کشور مصر، بر مبنا و معیار جامع و پیشرفته‌ای صورت می‌پذیرد. به طوری که ارزشیابی صرفاً به امتحانات کتبی محدود و منحصر نشده، بلکه از چنان وسعت و پیشرفتی برخوردار است که بر آزمون‌های عملی و برآورد عملکرد کلاسی دانش آموزان مشتمل می‌شود. علاوه بر این، تلاش های عمده‌ای برای کاهش حجم تکالیف خانگی و تخریب نشدن بعد روانی دانش آموزان صورت گرفته است.
● آموزش مقدماتی متوسطه
آموزش مقدماتی متوسطه مبین مقطع میانی مراحل آموزشی است. این مقطع از تحصیل باعث پیوند خوردن بخش‌های گوناگون آموزشی می‌شود. مدارس مقدماتی متوسطه از یک خصیصه بارز و برجسته و یک کارکرد ویژه برخوردار‌ند و آن اینکه در این مقطع دانش آموزان به توانایی‌های لازم برای بازشناسی استعدادها و کشف توانمندی‌های وجودی خویش دست یافته و به هدایت و جهت دهی این قبیل توانایی ها در راستای نوع مناسبی از آموزش در این مقطع می‌پردازند. طی این مرحله از آموزش، فرهنگ ملی درنهاد و وجود دانش آموزان رسوخ کرده و نهادینه می‌شود.
درحقیقت این مقطع آموزشی حد وسط مقاطع ابتدایی و متوسطه است که طی آن‌ مبنای اولیه آموزش شکل گرفته و دانش آموزان از قدرت تشخیص استعدادها و علاقمندیهای خود برای ادامه تحصیل درمراکز تکمیلی متوسطه و دانشگاه برخوردار می‌شوند. ازاین روی، آموزش مقدماتی متوسطه در پایه‌گذاری و شکل دهی شخصیت دانش آموزان نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند، چراکه دراین مقطع علاقه و حساسیت آنان نسبت به فعالیتهای جمعی و مسائل ملی دو چندان می‌شود.درمدارس مقدماتی متوسطه همچنین مراحل اولیه شکل گیری خود آگاهی و عواطف دانش آموزان تثبیت و ترسیم شده و در واقع نقطه آغاز تحول از دوره کودکی به جوانی به وقوع می‌پیوندد.علاوه بر این،آموزش مقدماتی متوسطه سبب ایجاد تحولات روانشناختی و شکل گیری نگرش‌ شهروندان مصری می‌شود. در این مرحله از تحصیل، دانش آموز به قدرت تشخیص توانایی‌های خود برای ادامه تحصیل در حوزه‌های فنی یا غیر فنی دست می‌یابد.
● اهداف آموزشی
در پرتو سیاست‌ها و اصول آموزشی جدید، آموزش مقدماتی متوسطه بهتر از همیشه تأمین اهداف زیر را سرلوحه برنامه‌های خود قرار داده است:
▪ ریشه کن سازی فاکتورهای بی‌سوادی و توانمند سازی فراگیران در کسب مهارت‌های ارتباطی.
▪ تأکید بر عناصر ارزش‌های بدست آمده توسط فراگیران بر اساس معیارهای عقلی.
▪ کمک به فراگیران برای درک اهمیت مشارکت اجتماعی و تشویق به مشارکت درامور آموزشی.
▪ تجهیز و آشناسازی فراگیران با اصول، ارزش‌ها و مهارت‌هایی که به توانایی آنان در کار و سازگاری و تعامل با جامعه تکنولوژیک منتهی شود.
▪ همکاری با فراگیران برای تقویت و توسعه مهارت‌های خود آموزی.
▪ تجهیز فراگیران به مبانی بنیادین علم و دانش
▪ ترمیم و تحقیق اهداف تعیین شده برای آموزش مقدماتی متوسطه همچون رشد و پرورش توانایی‌های جسمی، روانی، عاطفی و اجتماعی فراگیران.
▪ رشد و توسعه منش‌ها و عملکردهای دمکراتیک و طرح‌ریزی شالوده‌های لازم برای مشارکت افراد در امور سیاسی و فعالیت‌های جمعی از طریق انجام فعالیت‌های متعدد مدرسه‌ای به گونه‌ای که باعث تعامل مثبت فراگیران با مؤسسات و افراد جامعه و آشنایی آنان با وظائف و حقوق شهروندی شود.
▪ تقویت مبانی هویت ملی و تعالی جنبه‌های شخصیتی افراد با اتکا بر عظمت ملی.
● اصول آموزشی
آموزش مقدماتی متوسطه بر پایه یکسری اصول بنیادین و حائز اهمیت بنا نهاده شده است که به یک معنا می‌توان آن‌ها را مکمل آموزش ابتدایی دانست. از جمله مهمترین این اصول می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱) تأکید بر ارزش‌های مذهبی همراه با درک و فهم صحیح این ارزش ها.
۲) توسعه و ترقی مهارت‌های ارتباطی مؤثر که منجر به رشد و تعالی افراد در فرآیند فراگیری زبان عربی به عنوان ابزار و مبنای تحکیم و تثبیت هویت ملی می‌شود. به همین سان به فراگیری زبان‌های خارجی به عنوان ابزار ارتباط با تمدن و تکنولوژی جهانی تأکید و توجهی خاص مبذول می‌شود.
۳) اولویت دهی به رشته‌های جدید آموزشی و مطالعه دقیق و همه جانبه این قبیل رشته‌ها.
۴) توسعه و ترقی تفکر هدف‌مند و خلاق.
۵) تربیت و پرورش نگرش‌‌های خلاق برای شکوفایی افراد در فعالیت‌های مختلف.
۶) توسعه و ترقی نگرش‌ها و تمایلات شخصی.
۷) تأکید بر ارزش‌های دینی و اجتماعی.
۸) بذل توجه به آموزش زبان عربی برای تقویت زبان عربی کلاسیک به عنوان ابزاربیان ملی.
۹) بذل توجه به آموزش و فراگیری زبان‌های خارجی و سعی درارتقاء سطوح یادگیری زبان‌های خارجی.
● دستاوردهای آموزشی
از جمله مهمترین دستاوردهای مقطع آموزش مقدماتی متوسطه که در پرتو پیشنهادهای کنفرانس ملی توسعه آموزش مقدماتی متوسطه، حاصل شد، عبارتند از:
۱) کاستن از حجم مطالب و تعداد کتاب‌های درسی و تاکید بر غنای محتوای کتابها
۲) التفات و عنایت به سطوح عالیه شناختی همچون ادراک، بکارگیری و تجزیه و تحلیل
۳) توسعه و ترقی طرح‌های مطالعاتی برای همنوایی با سیستم آموزش تمام وقت
● توسعه آموزشی
در ادامه اعمال تلاش‌هایی برای توسعه آموزشی، کمیته‌های برجسته‌ای برای بررسی پیشنهادهای ارائه شده در کنفرانس‌های ملی در خصوص توسعه آموزشی تشکیل شد. این کمیته‌ها بر اجرای این پیشنهادها و نحوه توسعه برنامه‌های آموزشی تأکید خاصی داشتند. در پرتو ملاقات‌های مختلف و پیشنهادهای گوناگون لازم شد تا برنامه‌های آموزشی توسعه یافته یک بار دیگر مورد ملاحظه و تجزیه و تحلیل دقیق قرار گیرد تا جوابگوی تحولات و توقعات تازه شکل یافته باشد. کمیته‌های فوق با بررسی دقیق برنامه‌های آموزشی مقاطع ابتدایی و مقدماتی متوسطه نکات مهم زیر را مورد تأکید قرار دادند:
- ضرورت و اهمیت همنوایی برنامه‌های آموزشی مقاطع ابتدایی و مقدماتی متوسطه با سطوح بین‌المللی.
- روزآمد سازی اطلاعات و داده‌ها برای هماهنگی با تحولات و پیشرفت‌های بین‌المللی.
- کاهش حجم برنامه‌های درسی و برقراری تناسب میان این برنامه‌ها با سن دانش آموزان و حفظ سطح و استاندارد علمی در تمامی مقاطع تحصیلی.
- سهیم سازی دانش آموزان در مسائل و مفاهیمی چون مشارکت اجتماعی و فعالیت‌های گروهی.
- درج مفاهیم و مسائل نوین در کتاب‌ها و تحول محتوایی آنها.
- درج مفاهیم و مسائلی چون حمایت و حفاظت از محیط زیست، بهداشت، جمعیت، توریسم، حقوق انسانی و توسعه، تساهل، آموزش برای صلح، احترام به کار و کیفیت تولید.
- برقراری ارتباط میان برنامه‌های آموزشی و تکنولوژی مدرن.
- توجه به شکل و محتوای کتاب‌های درسی.
● آموزش پیش دانشگاهی
وزارت آموزش و پرورش مصر با اتخاذ سیاستی جدید درصدد توسعه همه جانبه آموزش در مقاطع ابتدایی، مقدماتی و متوسطه است تا بتواند در پرتو آن زمینه لازم برای دستیابی به آینده‌ای بهتر و تحقق اهداف بنیادین کنفرانس ملی را فراهم کند. این اهداف که مورد تأیید و پذیرش شورای عالی آموزش پیش دانشگاهی است، به شرح است:
۱) توسعه و بهبود مستمر برنامه‌های آموزشی و شیوه‌های آموزش در مقاطع ابتدایی برای برآورده سازی نیازها و ضرورت‌های نوین آموزشی و همگامی با پیشرفت های علمی و تکنولوژیک.
۲) محدودسازی تعداد کتاب های آموزشی مقطع ابتدایی و به حداقل رساندن حجم و مقدار اطلاعات و مطالب آموزشی این کتابها.
۳) تاکید عمیق بر فراگیری زبان مادری و خارجی، ریاضیات و آموزش مذهبی.
● مدارس پیش دانشگاهی
از جمله انواع مدارس پیش دانشگاهی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
▪ مدارس تک کلاسه
مدارس تک کلاسه جزء مدارس دولتی و سیستم آموزش عمومی مصر است که در مناطق محروم ساخته می‌شود. این نوع مدارس برای دختران سنین هشت تا ۱۴ سال که هیچ گونه دسترسی به مدرسه ندارند در نظر گرفته می‌شود. این گونه مدارس شامل ساختمانی است که در آن یک کلاس درس وجود داشته و در آن تمامی دختران با سطوح مختلف آموزشی با سنین مختلف به تحصیل می‌پردازند. این نوع مدارس از جمله مدارس چند پایه‌ای هستند. در این مدارس برنامه‌های آموزشی مقطع ابتدایی همراه با دانستنیهای حرفه‌ای به دانش آموزان آموزش داده می‌شود.
▪ مدارس عمومی
هدف از تأسیس این نوع مدارس تحقق آموزش همگانی با تأکید بر آموزش دختران بر اساس اصولی استوار و مشابه با برنامه‌های آموزشی مقطع ابتدایی و منطبق با اصول و مقررات حاکم بر وزارت آموزش و پرورش است. برنامه‌های درس این نوع مدارس با نیازهای محلی هر منطقه برای پذیرش دختران سنین شش تا ۱۲ سال همخوانی دارد.
اولویت پذیرش تحصیلی این قبیل مدارس در وهله نخست با کودکان رده سنی بالا و به ویژه با دختران است. به طور کلی می‌توان گفت که این نوع مدارس، مناطق روستایی، دور افتاده و محروم از خدمات آموزشی را زیر پوشش قرار می‌دهند.
▪ مدارس سیار
مدارس سیار مدارسی است که به منطقه یا گروه خاصی مختص نبوده و در تمامی مناطق نیازمند به تجهیزات و تسهیلات ویژه‌ آموزشی همچون آزمایشگاه ها، کارگاه ها و امکانات آموزشی قابل تاسیس است.
▪ مدارس مرجع
این نوع مدارس، از جمله مهمترین عناصر پروژه توسعه تکنولوژیک آموزشی به شمار می‌آیند. هدف اصلی این مدارس، تبدیل و استحاله مدارس معمولی به مدارس مرجع است. این نوع مدارس انواع مختلفی از امکانات تکنولوژیک آموزشی نظیر CD/Rom و کتابها و نوارهای ویدئویی را در اختیار دارند.

منبع : روزنامه اطلاعات