تاریخچه ژیمناستیک در جهان

اولین ملتی که ژیمناستیک را بنیان و آن را نام نهاد یونانیان قدیم بودند، ابتدا اصول ورزش در یونان خیلی خشن و ناصحیح بود و اولین نتیجه از ورزش را بزرگ نمودن عضلات بدن می‌دانستند بعدها ورزش در یونان به شکل ریسمان بازی (جان‌بازی) درآمد و برای آن اهمیت زیادی قایل بودند و عمل‌کنندگان آن را آکروبات می‌نامیدند و این نوع حرکات را آکروباتیک می‌گفتند.
به محل‌هائی که در آنجا ورزش می‌کردند ژیمنازیوم گفته می‌شد که مهمترین آنها یکی لیسه و دیگری آکادمی نام داشت. چون مردم در آن محل‌ها لخت ورزش می‌کردند کلمه ژیمناز از کلمه گمینوس که به معنای لختی است گرفته و به آن محل‌ها نام نهادند و بعداً به عموم ورزش‌های بدنی نیز ژیمناستیک نام گذاشتند.
● تاریخچه ژیمناستیک
کلمه ژیمناستیک یک لغت یونانی است که ترجمه آن به فارسی هنر لخت می‌باشد. از چهارصد سال پیش نوعی ژیمناستیک در چین متداول بوده که از آن برای آماده نمودن جوانان جهت جنگ و همچنین بهبود بعضی از ضایعات بدنی استفاده می‌کردند. یونانی‌ها حرکات و عملیات ورزشی (ژیمناستیک) را با وسایل ابتدائی و موجود انجام می‌دادند در صورتی‌که رومی‌ها، روی وسایل کار می‌کردند. موقعی که دولت روم ضعیف شد مردم دیگر از خودشان رغبتی به ژیمناستیک نشان ندادند فقط سربازان ژیمناستیک تمرین می‌کردند و همچنین عده‌ای عملیات ژیمناستیک را در سیرک‌ها و برای امرار معاش به نمایش می‌گذاشتند.
تا آغاز دوره رنسانس هیچ علاقه‌ای جهت پیشرفت این ورزش نشان داده نشد تا بالاخره (موکولیالیس) ایتالیائی کتاب مفیدی درباره هنر ژیمناستیک انتشار داد و پس از این ورزش به‌تدریج در بیشتر کشورهای اروپائی مانند: آلمان، دانمارک، فرانسه، سوئیس و غیره رونق یافت. جان بیس اولین اروپائی بود که تمرینات مدرن شده ژیمناستیک را تدریس نمود، سپس جان گوتس موتس الوین فردی بود که کتابی درباره ژیمناستیک جدید در سال ۱۷۹۲ چاپ و منتشر نمود و به پدربزرگ ژیمناستیک معروف شد.
● تاریخچه ورزش ژیمناستیک در المپیک
ژیمناستیک یکی از قدیمی‌ترین ورزش‌های المپیک است. ژیمناستیک ناشی شده از کلمه یونانی (gymnos) که مصداق برهنه است. خوش‌اندامی، ریتم، مهارت و حرکت جنبشی تنها بعضی از مشخصات ژیمناستیک هستند و یکی از ورزش‌های محبوب بازی‌های المپیک است. ورزشکار بدون همراهی موزیک و تنها به وسیله بدن خودش یا به‌وسیله به‌کارگیری اسباب، یک سری از هنر ورزش را ترکیب می‌کند و بدین وسیله نظر میلیون‌ها تماشاچی را جذب می‌کند. رشته‌های ژیمناستیک به ترتیب نظم و رشد بین‌المللی عبارتند از: ژیمناستیک هنری - ژیمناستیک ریتمیک - ترامپلین - آکروپاتیک - ورزش هوازی (آیروبیک) و ژیمناستیک کلی.
ژیمناستیک در المپیک شامل: ژیمناستیک هنری برای مردان و زنان و ژیمناستیک ریتمیک و ترامپلین انفرادی برای مردان و زنان می‌باشد. در اولین دوره بازی‌های المپیک نوین که به سال ۱۸۹۶ در آتن برپا گردید. ژیمناستیک آقایان به‌عنوان یک رشته از بازی‌ها منظور شده بود و متعاقب آن در بازی‌های المپیک ۱۹۲۸ آمستردام ژیمناستیک بانوان هم وارد مسابقات المپیک شد.
● تاریخچه ژیمناستیک در ایران
بیش از ۶۰ سال پیش این ورزش در ایران متداول گردید. از جمله کسانی‌که برای پیشرفت ژیمناستیک در این مرز و بوم فعالیت نموده‌اند. در مرحله اول آقایان پادگرنی، مرحوم دکتر بنائی، مرحوم مهران، میراحمد صفوی، و دکتر حاج عظیمی و سپس آقایان محمدتقی وصالی، مرتضی بنائی ... را می‌توان نام برد.
از ایران برای اولین بار مرحوم علی یزدان داد برای تماشا و نظارت و کسب تجربه بر بازی‌های المپیک ۴۸ لندن شرکت کرده و سپس تیم ژیمناستیک ایران در سال ۱۹۵۱ در مسابقات بین‌المللی ژیمناستیک که در شهر فلورانس ایتالیا برگزار شد به سرپرستی آقای محمد نامجو شرکت نمود. در حال حاضر کشورهای آلمان، روسیه، آمریکا، کره، ژاپن و چین در مسابقات جهانی و المپیک امتیازات بیشتری نسبت به سایر کشورها دارا هستند.
ژیمناستیک نخستین بار و به‌طور غیررسمی در سال ۱۳۵۲ توسط شخصی به نام امان‌الله پادگرنی که یک روسی بود به ایران آورده شد. پادگرنی در ورزش‌های دبستانی با حرکات ریتمیک و ژیمناستیک کار خود را در شهر تبریز آغاز نمود و بعدها به تهران آمد. در تهران نیز افرادی چون محمود اسحاقی، میراحمد صفوی و عده‌ای دیگر برای نخستین بار ژیمناستیک را آغاز کردند. فعالیت‌های اولیه ژیمناست‌ها در محل غورخانه، پارک شهر فعلی انجام می‌شد.
● اطلاعات عمومی
ورزش ژیمناستیک تبلوری از حرکات بسیار زیادی زیبای انسان است که قدرت، استقامت، انعطاف و زیبائی اندام را در انسان به‌وجود می‌آورد. تحرک و زیبائی این ورزش نه تنها موجب گرایش تعداد بیشتر ورزشکاران گردیده، بلکه تماشاچیان زیادی را نیز به خود جذب نموده است. ورزش ژیمناستیک در دو بخش انجام می‌شود: بخش حرکات زمینی با حرکاتی که روی تشک مخصوص انجام می‌گیرد و بخش حرکاتی که بر روی وسایل انجام می‌شود. در حرکت بر روی وسایل می‌توان از دار حلقه، بارفیکس، پارالل، چوب موازی، خرک حلقه و خرک پرش نام برد. مسابقات ژیمناستیک در طی دو مرحله دوم برنامه، ژیمناستیک اختیاری است و هر ورزشکار می‌تواند برنامه خود را ارائه دهد.
● فضای موردنیاز برای رقابت‌های ژیمناستیک به قرار زیر است:
اندازه رسمی تشک برای حرکات زمینی ۱۲٭۱۲ متر، در یک محوطه ۱۴٭۱۴ متر می‌باشد. دیگر وسایل ژیمناستیک هر یک نیاز به سطحی برابر ۳۶ متر مربع دارد و برای پرش از روی خرک نیز یک مسیر به عرض ۱ متر و طول حداقل ۲۵ متر موردنیاز است. قسمت‌های مختلف این ورزش در مجموع سطحی برابر ۲۳٭۵/۴۷ متر را اشتغال می‌کند.
در سال‌های ژیمناستیک با توجه به قرارگیری وسایل در قسمت‌های مختلف تماشاچیان ممکن است از اطراف سالن شاهد هر یک از رشته‌های این ورزش باشند. با توجه به افزایش طرفداران این رشته ورزشی در سال‌های اخیر، گنجایش تقریبی ۱۰۰۰۰ نفر برای سالن اصلی مسابقات توصیه می‌شود.
● تجهیزات موردنیاز
- خرک حلقه
- خرک پرش
- میانه بارفیکس
- دار حلقه
- میله موازی (پارالل)
- چوب موازنه
- ترامپولین
ترامپولین یکی از وسایل تمرنی ژیمناستیک می‌باشد که شامل پارچه ضخیم و محکمی است که به‌وسیله تعدادی فنر از چهار طرف بر یک چارچوب فلزی بسته شده است.
● موارد ایمنی در ژیمناستیک
تمام وسایل و تجهیزات ژیمناستیک باید به‌نحو مطلوبی مهار شده باشد تا ژیمناست هنگام کار بر روی آن دچار سانحه نگردد. این ثابت‌سازی معمولاً به‌وسیله کابل و پیچ حلقه‌ای فولادی صورت می‌گیرد. تمام قسمت‌هائی که ممکن است به‌نحوی با ورزشکار برخورد نماید، باید کاملاً پوشیده باشد.
مردان ژیمناست باید در تمام رقابت‌ها پیراهن ورزشی رکابی بپوشند و در قسمت‌های خرک حلقه، پارالل و بارفیکس از شلوار ورزشی بلند و سفید با کفش ژیمناستیک یا جوراب استفاده نمایند. در حرکات زمینی می‌توان از همین لباس و یا شورت ورزشی و بدون استفاده از کفش یاد شده استفاده کرد. زنان ژیمناست، مایو مخصوص ژیمناستیک می‌پوشند و اجازه استفاده از تنسوپلاست را دارند ولیکن مجاز به استفاده از باندپیچی نیستند. پوشیدن کفش و جوراب ژیمناستیک برای خانم‌ها اختیاری است.

● منبع:
اینترنت: انتشارات فدراسیون ژیمناستیک
تهیه و تنظیم: نادیه ناظرفرد
کارشناس دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی

منبع : ماهنامه علمی تحلیلی و آموزشی ورزش