چالش‌های تربیت دینی نوجوانان

برخی از رهیافت‌ها در نسبت با خود دین به عنوان موضوع تعلیم و تربیت دینی مطرح می‌شوند و با تلقی‌های متعدد از دین در ارتباط‌اند.
این رهیافت‌ها از آن جهت که نسبت ما را به اصل دین روشن می‌کنند، تعلیم وتربیت دینی را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهند.
▪ اما این بین آموزش‌های دینی که صرفا براساس تحصیل و اکتساب اطلاعات دینی است و عشق به دین رابطه معناداری وجود دارد؟ آیا بالا بودن نمره «تعلیمات دینی» ارتباطی با «کیفیت دینی» دارد؟ آیا «دانش دینی»‌ با «بینش دینی» ملازمت دارد؟‌ آیا انضباط صوری در اعمال دین ارتباطی با اشتیاق باطنی با «منش دینی» دارد؟
ـ شاید این حجاب‌های آموزشی است که ظاهراً همه مفاهیم و معانی دینی را بر زبان جاری ساخته است اما از درون خبری نیست، همانگونه که شاهد هستیم در کتاب‌های درسی اعم از تعلیمات دینی، تاریخ، ادبیات و... اهتمام فراوانی در انتقال ذهنی مطالب دینی صورت گرفته حتی در اوقات غیررسمی مدرسه چه در زمان فراغت خارج از مدرسه چه در ایام دیگر و چه در ایام‌ا...
▪ اما آیا به همان میزان که در بعد کلامی و آموزشی و تبلیغی تلاش می‌شود در بعد درونی، عاطفی و رفتاری هم می‌توان نتایج آن را مشاهده کرد؟
ـ چه بسا آموزش‌های دینی که با روش‌های سطحی، با انبوهی از مطالب صرفاً نظری، بدون آمادگی‌های عاطفی و روانی و به خاطر ارضای کاذب و ناقص و نامطلوب کنجکاوی‌ها و نیازهای فطری که به دانش‌آموزان ارائه می‌شود، گاهی اوقات سد بزرگی در برابر انگیزه‌های دین‌یابی و دین‌باوری ایجاد می‌کند.
● دست‌یابی معلمان و مربیان به صلاحیت حرفه‌ای
یکی از اشتباهات مکرری که امروزه از روی غفلت و عادت انجام می‌شود ملازمه‌ای است که میان «منش دینی» و «دانش دینی» قائل می‌شوند.
با بازنگری زندگی پیامبران، عارفان و بزرگان دین و حکمت در می‌یابیم که آنان هرچه اندوخته‌اند و هرچه کشف کرده‌اند، نه از لابلای کتاب‌های درسی و آموزه‌های رسمی و تعالیم از پیش تعیین شده، بلکه برعکس در این بوده است که قبل از هر چیز از چهارچوب آموزش‌های صوری به دامن طبیعت پناه برده‌اند و لطافت فهم و ظرافت بینش خود را از وصف نشانه‌های الهی که مظهر رحمت خداوند هستند، دریافت کرده‌اند.
● ایجاد حس انگیزه دینی
هنر یک مربی موفق در پرورش حس دینی متربی در این است که شوق کنجکاوی و حس حقیقت‌جویی او را نسبت به زیبایی‌های دین و حلاوت دین‌داری افزایش دهد و از هرگونه آموزش تحمیلی وانتقال مستقیم مطالب دینی و مفاهیم آن بدون آمادگی قبلی بپرهیزد.
از آنجا که جوهره دین یک فرایند درونی و فطری است، باید فرصت کشف دین را برای متربی فراهم آورد. فطرت به معنای نوع خاص خلقت انسان است و این خلقت خاص، به انسانیت انسان اوصاف و ویژگی‌های ذاتی بخشیده است که او را از سایر انواع موجودات متمایز می‌کند و این که سعادت و کمال انسان بر این فطرت بنا شده و در تناسب با آن، قرآن فرموده:
«فاقم وجهک للذین حنیفا فطرة ‌الله التی فطرالناس علیها لا تبدیل لخلق‌الله»
بنابر معارف دینی هر انسانی با فطرت پاک به دنیا می‌آید و مهم‌ترین ویژگی فطری انسان گرایش به توحید، معبودیت خدای یگانه و معرفت‌الله است.
بنابراین در تربیت دینی، مربی راه یافته به عرفان ربوبی باید متربی خود را در وضعیت برانگیختن شوق و رغبت به خدا پرستی و پی بردن به کارکرد لذت‌بخش دین با احساس «نیاز به کمال» قرار دهد.
تربیت فرد باید متکی به رهیافت درونی و مبتنی بر فطرت با انگیزه کمال‌جویی از درون بجوشد.
● مربی، الگوی عملی دین
▪ آیا به همان میزان که در بعد کلامی و آموزشی و تبلیغی دینی تلاش می‌شود در بعد درونی، عاطفی و رفتاری هم می‌توان نتایج آن را مشاهده کرد؟
ـ حضرت علی(ع) مراحل و درجات علم را از سطح به عمق، از ظاهر به باطن، از لسان به علم و از جوارح به ارکان نقل کرده است.آنچه غالباً در مدارس از کتاب‌های درسی به ویژه درس دینی انتظار می‌رود، در همان سطوح اولیه یعنی دانستن و حفظ کردن متوقف می‌شود و متأسفانه گاهی اوقات سد بزرگی در برابر انگیزه‌های دین‌یابی و دین‌ورزی ایجاد می‌کند.

منبع : ماهنامه شهرزاد