چهارشنبه, ۱۷ بهمن, ۱۴۰۳ / 5 February, 2025
مجله ویستا
مراسم قالیشویی و بنای امامزاده سلطانعلی(ع)
مشهد اردهال یا مشهد قالی در فاصله ۴۹ كیلومتری غرب كاشان و در مسیر كاشان نراق قرار دارد. كلمه اردهال از دو كلمه «اژد» و «هال» به معنای سرزمین مقدس تشكیل شده است. دراین مسیر شهرهای نیاسر و نشلج نیز واقع شده كه به نوبه خود از طبیعت زیبا و جاذبه های قشنگی برخوردار است .اردهال سرزمینی كوهستانی است در دامنه كوه اردهال كه مردم آن سرگرم قالیبافی و زراعت هستند.مزار امامزاده سلطانعلی و شاهزاده حسن در كنار هم و با فاصله‌یی ۸۰۰ متری قرار گرفته و زیارتگاه حضرت سلطانعلی از زیارتگاههای واجب التعظیم است.
● روایت تاریخ
می‌گویند مردم فین كاشان در سال ۱۱۳ هجری قاصدی را به نام عامر بن ناصر فینی به مدینه نزد امام محمد باقر فرستاده بودند و از او درخواست پیشوایی را داشتند. امام فرزند خود سلطانعلی برادر امام صادق را رهسپار ایران و شهر كاشان كرد.امامزاده به كاشان رسید و در محله فین بزرگ ساكن شد و تابستان‌ها به دلیل گرمی هوا به منطقه اردهال می‌رفت. چند سالی اوضاع بدین صورت بود تا اینكه امامزاده سلطانعلی از نفوذ زیادی در بین مردم برخوردار گشت و این باعث ترس حاكم اردهال كه زرین كفش باركرسفی نام داشت شد.
زرین كفش با دستورارزق والی قم تصمیم به كشتن امامزاده سلطانعلی گرفت و به امام و یارانش در دربند ازناوه حمله می كند و در جنگی ۱۰ روزه كه در اوایل مهر ماه بوده است با امام رویارویی می‌كند كه در این جنگ نیروهای امامزاده سلطانعلی بسیاری از افراد دشمن را از بین می برند و در نهایت زرین كفش حیله می‌اندیشد و چهل تن از زنان و دختران كلجاری را برهنه به میدان جنگ می‌فرستد كه امامزاده عقب نشینی می‌كند و در پناه سنگی در دربند ازناوه به نماز و دعا می‌پردازد. در این هنگام افراد دشمن به امامزاده سلطانعلی و یارانش حمله می‌كنند و همه را شهید می‌كنند. خبر شهادت به مردم كاشان و محله فین میرسد. مردم فین كاشان چوب و چماق به دست راه می افتند و به منطقه می رسند و دشمنان را نابود می‌كنند و امامزاده سلطانعلی را در قالیچه‌یی می‌پیچند و در نهری كنار شاهزاده حسین غسل داده و سرو سینه زنان در حالی كه چوب و چماق به دست دارند در اردهال به خاك می‌سپارند و هرساله در سالروز شهادت امامزاده سلطانعلی،جمعه دوم مهرماه به اردهال می روند و مراسم سالگرد را اجرا می‌كنند.
● مراسم در حال حاضر
دومین جمعه مهر ماه هر سال بزرگان فین در حرم امامزاده قالی متبركه را از بزرگان روستای خاوه (یكی از روستاهای اطراف) تحویل می‌گیرند. قالی را با شور و حال وصف ناپذیری از صحن صفا به سوی نهر تاریخی شاهزاده حسین حركت می‌دهند. در آن مكان اهالی فین با چوب دست‌هایشان آب نهر را به قالی می‌پاشند، سپس از مسیر دیگری قالی را با شور و حال سابق به صحن فینی‌ها می‌آورند و آن را به بزرگان تحویل می‌دهند و آنان قالی را در محفظه‌یی تاسال بعد نگاه می دارند.
نزدیك به دوازده چوبدار در صحن شاهزاده حسین گرد هم می‌آیند و چوبهایشان را در هوا تكان می‌دهند و اشعار مذهبی می‌خوانند. به مرور اهالی فین با چوبهایشان برای شركت در مراسم جمع می‌شوند. فینی‌ها وارد صحن صفا می‌شوند و با سر دادن ندای حسین حسین به خونخواهی امامزاده می‌پردازند.
وقتی میزان نفرات به حد نصاب رسید هیات امنا گزارشهایی را در ارتباط با تعمیرات و سایر اقدامات عمرانی صورت گرفته به مردم ارایه می‌كنند. پس از قرائت گزارش‌ها، برنامه لغتنامه و مرؤیه‌خوانی انجام می‌شود و بعد از آن مراسم قالیشویان آغاز می‌شود. گفتنی است از افرادی كه مورد لعن قرار می‌گیرند یكی چراغ كوش كرمه است، وی همان زرین كفش است كه امامزاده را به شهادت رساند او بعد از شهید كردن حضرت به روستایی گریخت و به خانه پیرزنی رفت، چراغ خانه او را خاموش كرد و در تنور منزل او پنهان شد. اهالی بعد از مدتی او را یافته و به سزای عملش می‌رسانند.
قوكله جاری هم از افرادی است كه مورد لعن قرار می‌گیرد. او از ماموران حكومتی بوده كه زیر نظر زرین كفش جنایات بیشماری را مرتكب شده است. می‌گویند وقتی امامزاده در حال پیروزی بوده‌اند، او چند تن از افراد خود را عریان می‌كند؛ یاران حضرت كه نمی‌خواستند شاهد زشتی‌ها باشند از آنها روی می‌گردانند و سپاهیان زرین كفش آنان را به شهادت می‌رسانند.
بررسی‌های تاریخی نشان می دهد علت اینكه همه ساله دومین جمعه مهرماه جلالی مراسم قالیشویان برگزار می شود ریشه در آیین‌های مهرپرستی ایرانیان باستان دارد. با ظهور دین اسلام، برخی از آیین‌های نیك ایرانیان همچون جشن نوروز در میان مسلمانان نیز رواج پیدا كرد و برخی از آیین‌ها در قالب ستنهای اسلامی ظهور كرد. واقعه شهادت حضرت علی بن محمدباقر (ع) كه در جمادی الثانی سال ۱۰۶ قمری اتفاق افتاده همزمان با دومین هفته مهرماه سال شمسی بوده كه آیین جشن و پایكوبی مهرگان در ایران برپا می‌شده است و همچنین مردم فین آیین خاصی به نام جشن آبریزان برگزار می كردند و به نظر میرسد به هنگام شهادت حضرت، مردم سرگرم برگزاری جشن بودند ولی به محض شنیدن خبر شهادت سراسیمه خود را به مشهد اردهال می‌رسانند و از آن سال به بعد همه ساله در همان تاریخ (دومین جمعه مهرماه) به احترام شهادت فرزند امام پنجم مراسم قالیشویان را كه شباهتی با جشن آبریزان و آیین مهرگان دارد برگزار می‌كنند.
● بنای امامزاده
بنای امامزاده سلطانعلی به اواخر قرن چهارم هجری میرسد یعنی دوره بوییه و در دوره‌های مختلف بناهایی ساخته می‌شود تا زمان صفویه كه به اوج خود میرسد. بقعه و بارگاه امامزاده سلطان علی ابن امام محمد باقر (ع) بنای بسیار ارزشمندی است كه در دوره آل بویه توسط خواجه مجدالدین ابوالقاسم كاشانی (از اهالی منین) در اواخر قرن پنجم احداث گردید. در سال ۵۳۵ هجری خواجه مجدالدین در همان مكان وفات یافت و در آستانه حضرت به خاك سپرده شد. سیدابوالرضا راوندی یكی از بزرگ‌ترین علمای امامیه اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم هجری در دیوان خود قصیده‌یی به زبان عربی در تجلیل از گنبد و بارگاه امامزاده و خواجه مجدالدین آورده است. وی نقل كرده، زمانی كه خواجه مجدالدین می‌خواست بنا را بنیان كند، حكام اهل سنت با وی مخالفت كردند.
از این رو خواجه، مقادیر هنگفتی پول و هدیه به آنان می‌دهد تا موافقتشان را بگیرد. آثاری از دوران سلجوقی و همچنین درهای چوبی متعلق به قرون ۷، ۸، ۹ هجری در بنا موجود است. در اصل حرم امامزاده متعلق به سال ۹۵۰ هجری است كه توسط شاه طهماسب سوم صفوی وقف شده است. گنبد امامزاده با طرح اسلیمی كاشی‌های زرد رنگ آن، این بنا را در میان تمام بقاع كشور منحصر به فرد كرده است.
بنای امامزاده سه صحن بزرگ دارد: یكی صحن صفا كه در دوره سلجوقی شكل گرفته است و دیگری صحن فینی‌ها و صحن آخر هم صحن قمی‌ها. كه در اواخر قرن پنجم هجری توسط خواجه مجدالدین در آن مكان احداث شده است. در دوران شاه طهماسب صفوی نیز ایوان بزرگی در این بنا احداث شد كه طراحی اولیه آن متعلق به هنرمند نامی كشورمان رضا عباسی است. در دوران شاه سلطان حسین صفوی و دوره قاجاریه هم قسمت‌هایی به بنا اضافه شد. اخیرا هیات امنایی به ریاست فرماندار شهرستان كاشان و عضویت روسای سازمان میراث فرهنگی و اوقاف و شهرداری كاشان شكل گرفته است كه در حال انجام اقدامات عمرانی خوبی هستند. بقعه مباركه یكی از موزه‌های تمام و كمال معماری اسلامی كشورمان است كه از نظر نقاشی، كار روی چوب، كاشیكاری، آینه‌كاری و... محل تامل بسیار است.
● روایت تاریخ
می‌گویند مردم فین كاشان در سال ۱۱۳ هجری قاصدی را به نام عامر بن ناصر فینی به مدینه نزد امام محمد باقر فرستاده بودند و از او درخواست پیشوایی را داشتند. امام فرزند خود سلطانعلی برادر امام صادق را رهسپار ایران و شهر كاشان كرد.امامزاده به كاشان رسید و در محله فین بزرگ ساكن شد و تابستان‌ها به دلیل گرمی هوا به منطقه اردهال می‌رفت. چند سالی اوضاع بدین صورت بود تا اینكه امامزاده سلطانعلی از نفوذ زیادی در بین مردم برخوردار گشت و این باعث ترس حاكم اردهال كه زرین كفش باركرسفی نام داشت شد.
زرین كفش با دستورارزق والی قم تصمیم به كشتن امامزاده سلطانعلی گرفت و به امام و یارانش در دربند ازناوه حمله می كند و در جنگی ۱۰ روزه كه در اوایل مهر ماه بوده است با امام رویارویی می‌كند كه در این جنگ نیروهای امامزاده سلطانعلی بسیاری از افراد دشمن را از بین می برند و در نهایت زرین كفش حیله می‌اندیشد و چهل تن از زنان و دختران كلجاری را برهنه به میدان جنگ می‌فرستد كه امامزاده عقب نشینی می‌كند و در پناه سنگی در دربند ازناوه به نماز و دعا می‌پردازد. در این هنگام افراد دشمن به امامزاده سلطانعلی و یارانش حمله می‌كنند و همه را شهید می‌كنند. خبر شهادت به مردم كاشان و محله فین میرسد. مردم فین كاشان چوب و چماق به دست راه می افتند و به منطقه می رسند و دشمنان را نابود می‌كنند و امامزاده سلطانعلی را در قالیچه‌یی می‌پیچند و در نهری كنار شاهزاده حسین غسل داده و سرو سینه زنان در حالی كه چوب و چماق به دست دارند در اردهال به خاك می‌سپارند و هرساله در سالروز شهادت امامزاده سلطانعلی،جمعه دوم مهرماه به اردهال می روند و مراسم سالگرد را اجرا می‌كنند.
● مراسم در حال حاضر
دومین جمعه مهر ماه هر سال بزرگان فین در حرم امامزاده قالی متبركه را از بزرگان روستای خاوه (یكی از روستاهای اطراف) تحویل می‌گیرند. قالی را با شور و حال وصف ناپذیری از صحن صفا به سوی نهر تاریخی شاهزاده حسین حركت می‌دهند. در آن مكان اهالی فین با چوب دست‌هایشان آب نهر را به قالی می‌پاشند، سپس از مسیر دیگری قالی را با شور و حال سابق به صحن فینی‌ها می‌آورند و آن را به بزرگان تحویل می‌دهند و آنان قالی را در محفظه‌یی تاسال بعد نگاه می دارند.
نزدیك به دوازده چوبدار در صحن شاهزاده حسین گرد هم می‌آیند و چوبهایشان را در هوا تكان می‌دهند و اشعار مذهبی می‌خوانند. به مرور اهالی فین با چوبهایشان برای شركت در مراسم جمع می‌شوند. فینی‌ها وارد صحن صفا می‌شوند و با سر دادن ندای حسین حسین به خونخواهی امامزاده می‌پردازند.
وقتی میزان نفرات به حد نصاب رسید هیات امنا گزارشهایی را در ارتباط با تعمیرات و سایر اقدامات عمرانی صورت گرفته به مردم ارایه می‌كنند. پس از قرائت گزارش‌ها، برنامه لغتنامه و مرؤیه‌خوانی انجام می‌شود و بعد از آن مراسم قالیشویان آغاز می‌شود. گفتنی است از افرادی كه مورد لعن قرار می‌گیرند یكی چراغ كوش كرمه است، وی همان زرین كفش است كه امامزاده را به شهادت رساند او بعد از شهید كردن حضرت به روستایی گریخت و به خانه پیرزنی رفت، چراغ خانه او را خاموش كرد و در تنور منزل او پنهان شد. اهالی بعد از مدتی او را یافته و به سزای عملش می‌رسانند.
قوكله جاری هم از افرادی است كه مورد لعن قرار می‌گیرد. او از ماموران حكومتی بوده كه زیر نظر زرین كفش جنایات بیشماری را مرتكب شده است. می‌گویند وقتی امامزاده در حال پیروزی بوده‌اند، او چند تن از افراد خود را عریان می‌كند؛ یاران حضرت كه نمی‌خواستند شاهد زشتی‌ها باشند از آنها روی می‌گردانند و سپاهیان زرین كفش آنان را به شهادت می‌رسانند.
بررسی‌های تاریخی نشان می دهد علت اینكه همه ساله دومین جمعه مهرماه جلالی مراسم قالیشویان برگزار می شود ریشه در آیین‌های مهرپرستی ایرانیان باستان دارد. با ظهور دین اسلام، برخی از آیین‌های نیك ایرانیان همچون جشن نوروز در میان مسلمانان نیز رواج پیدا كرد و برخی از آیین‌ها در قالب ستنهای اسلامی ظهور كرد. واقعه شهادت حضرت علی بن محمدباقر (ع) كه در جمادی الثانی سال ۱۰۶ قمری اتفاق افتاده همزمان با دومین هفته مهرماه سال شمسی بوده كه آیین جشن و پایكوبی مهرگان در ایران برپا می‌شده است و همچنین مردم فین آیین خاصی به نام جشن آبریزان برگزار می كردند و به نظر میرسد به هنگام شهادت حضرت، مردم سرگرم برگزاری جشن بودند ولی به محض شنیدن خبر شهادت سراسیمه خود را به مشهد اردهال می‌رسانند و از آن سال به بعد همه ساله در همان تاریخ (دومین جمعه مهرماه) به احترام شهادت فرزند امام پنجم مراسم قالیشویان را كه شباهتی با جشن آبریزان و آیین مهرگان دارد برگزار می‌كنند.
● بنای امامزاده
بنای امامزاده سلطانعلی به اواخر قرن چهارم هجری میرسد یعنی دوره بوییه و در دوره‌های مختلف بناهایی ساخته می‌شود تا زمان صفویه كه به اوج خود میرسد. بقعه و بارگاه امامزاده سلطان علی ابن امام محمد باقر (ع) بنای بسیار ارزشمندی است كه در دوره آل بویه توسط خواجه مجدالدین ابوالقاسم كاشانی (از اهالی منین) در اواخر قرن پنجم احداث گردید. در سال ۵۳۵ هجری خواجه مجدالدین در همان مكان وفات یافت و در آستانه حضرت به خاك سپرده شد. سیدابوالرضا راوندی یكی از بزرگ‌ترین علمای امامیه اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم هجری در دیوان خود قصیده‌یی به زبان عربی در تجلیل از گنبد و بارگاه امامزاده و خواجه مجدالدین آورده است. وی نقل كرده، زمانی كه خواجه مجدالدین می‌خواست بنا را بنیان كند، حكام اهل سنت با وی مخالفت كردند.
از این رو خواجه، مقادیر هنگفتی پول و هدیه به آنان می‌دهد تا موافقتشان را بگیرد. آثاری از دوران سلجوقی و همچنین درهای چوبی متعلق به قرون ۷، ۸، ۹ هجری در بنا موجود است. در اصل حرم امامزاده متعلق به سال ۹۵۰ هجری است كه توسط شاه طهماسب سوم صفوی وقف شده است. گنبد امامزاده با طرح اسلیمی كاشی‌های زرد رنگ آن، این بنا را در میان تمام بقاع كشور منحصر به فرد كرده است.
بنای امامزاده سه صحن بزرگ دارد: یكی صحن صفا كه در دوره سلجوقی شكل گرفته است و دیگری صحن فینی‌ها و صحن آخر هم صحن قمی‌ها. كه در اواخر قرن پنجم هجری توسط خواجه مجدالدین در آن مكان احداث شده است. در دوران شاه طهماسب صفوی نیز ایوان بزرگی در این بنا احداث شد كه طراحی اولیه آن متعلق به هنرمند نامی كشورمان رضا عباسی است. در دوران شاه سلطان حسین صفوی و دوره قاجاریه هم قسمت‌هایی به بنا اضافه شد. اخیرا هیات امنایی به ریاست فرماندار شهرستان كاشان و عضویت روسای سازمان میراث فرهنگی و اوقاف و شهرداری كاشان شكل گرفته است كه در حال انجام اقدامات عمرانی خوبی هستند. بقعه مباركه یكی از موزه‌های تمام و كمال معماری اسلامی كشورمان است كه از نظر نقاشی، كار روی چوب، كاشیكاری، آینه‌كاری و... محل تامل بسیار است.
مشهد اردهال
منبع : روزنامه اعتماد
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست