آپولو

از دیر باز انسان آرزوی رفتن به فضای بیكران را در سر خود می‌پروراند. با پیشرفت علم و توسعه‌ی راكت‌های سوخت مایع در قرن بیستم، توانست اولین ساخته‌ی دست خود،«اسپوتنیك ۱» را در سال ۱۹۵۷م. در مدار قرار دهد. اسپوتنیك ۱ حدود ۸۴ كیلوگرم وزن داشت و در مدار پایینی حركت می‌كرد، امّا در زمان خود انقلابی محسوب می‌شد.
به این ترتیب بود كه مسابقه‌ی رفتن به فضا، با هدف فرستادن نخستین انسان به فضا، بین آمریكا و شوروی سابق شروع شد. شوروی در ۱۲ آوریل ۱۹۶۱م. با فرستادن یوری گاگارین به فضا توانست این مسابقه را ببرد، امّا رئیس جمهور وقت آمریكا، برای عقب نماندن از این وادی، اقدام به ایراد سخنرانی درباره‌ی انسان بر روی كره‌ی ماه نمود.
با این كار، موج جدیدی از تحولات علوم فضایی ایجاد شد و تمام سرمایه‌گذاری‌ها بر سامانه‌های پرتاب، برای رسیدن به ماه انجام می‌یافت. صرف هزینه‌های گزاف برای اجرای این پروژه در حدّی بود كه بسیاری از كارشناس‌ها، این عامل را یكی از مهمترین عوامل در فروپاشی شوروی می‌دانند.
پروژه‌ی آپولو یك مجموعه از مأموریت‌های فضانوردی‌ بود كه توسط مؤسسه‌ی ناسای ایالت متحده‌ی امریكا با استفاده از فضاپیمای آپولو و پرتابگری عظیم در طول سالهای ۱۹۶۱-۱۹۷۵م. انجام شد. آرزوی دستیابی انسان به كره‌ی ماه، توسط یك آمریكایی در اواخر دهه ۱۹۶۰ تحقق یافت. این هدف توسط آپولو ۲ در جولای ۱۹۶۹م. به وقوع پیوست.
پروژه در اوایل دهه‌ی ۷۰ نیز ادامه یافت تا یافته‌های جزئی‌ در اكتشافات علمی ماه را در شش نشست موفق بر ماه، دنبال كند. بعداً امریكا و جماهیر شوروی سابق در برنامه‌ی آزمایشگاه فضایی، با استفاده از تجهیزاتی كه منحصراٌ برای آپولو ساخته شده بود، متحد شدند. با وجود این موفقیت‌ها، شكست‌های عمده‌ی بسیاری وجود داشت.
▪ از مهم‌ترین و قابل توجه‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره كرد:
۱) مرگ فضانوردان راجر چفی، اِد وایت، ویرجیل گریسون(Virgil Grissom، Ed White و Roger Chaffee) در آپولو ۱
۲) انفجار مخزن و آتش گرفتن آپولو ۱۳ كه منجر به كشته شدن ۳ فضانورد دیگر شد.
۳) آزاد شدن گازهای سمی در راه‌رو فضاپیمای آپولو سایوز ( Soyuz) كه ۳ كشته‌ی دیگر داشت.
با انتخاب كره‌ی ماه به عنوان هدفی برای فرود انسان و دستیابی به آرزوهای دیرینه، مشكلات متعددی پیش‌روی طراحان این مأموریت و مهندسان هوافضا قرار گرفت.
كاهش خطرات احتمالی برای سرنشین‌‌های آپولو، كاهش هزینه‌های پروژه، نیاز به فناوری پیشرفته و مهارت‌های فضانوردی، از جمله‌ی این مشكلات بودند. به این ترتیب چهار مأموریت، برای رسیدن به ماه پیشنهاد شد.
▪ پرواز مستقیم:
در این طرح، سفینه‌ی فضایی، مستقیم به سمت ماه شتاب می‌گیرد و روی آن فرود می‌آید. پس از انجام مأموریت روی سطح ماه، دوباره به صورت مستقیم به كره‌ی زمین باز می‌گردد.
▪ چرخش در مدار:
سه طرح دیگر برای رسیدن به ماه با یك مفهوم همراه بود. سفینه به بیرون از مدار زمین پرتاب می‌شود و در یك مدار با ارتفاع كم قرار می‌گیرد. این كار در مقایسه با نوع اول (پرواز مستقیم) به نیروی بسیار كمتری نیاز دارد. سپس در زمان‌هایی كه سفینه به دورترین فاصله‌ی خود از مدار خود می‌رسد، با اعمال نیرویی اندك، مدار خود را از زمین دورتر می‌كند تا سرانجام به مدار ماه می‌رسد.
▪ این گامی کوچک برای یک مرد و جهشی بزرگ برای بشر است.
این پیغامی است که برای نخستین بار از ماه نشین آپولو ۱۱،توسط نیل آرم استرانگ (Neil Armstrong) هنگام گام نهادن روی سطح ماه، به زمین ارسال شد.
آپولو ۱۱ نام فضاپیمایی است که توسط ایالات متحده‌ی آمریکا به کره‌ی ماه فرستاده شد و سه نفر فضانورد به نام‌های نیل آرمسترانگ، ادوین الدرین و مایکل کانرز روی کره‌ی ماه پیاده شدند.
● مأموریت آپولو ۱۱:
آپولو ۱۱ اولین مأموریت انسان، روی کره‌ی ماه بود. اولین انسان‌های زمین که توانستند پای خود را بر کره‌ی ماه بگذارند، عبارت بودند از نیل آرمسترانگ و باز آلدرین (Neil Armstrong, Buzz Aldrin) که توانستند در ۲۰ جولای ۱۹۶۹م. بر کره‌ی ماه فرود بیایند و روی آن قدم بزنند. با این مأموریت، راه برای فتح کره‌ی ماه توسط سایر سفینه ها باز شد.
آپولو ۱۱ در ساعت ۱۳:۳۲:۰۰ شانزدهم جولای ۱۹۶۹م. از پایگاه کیپ کندی (Cape Kennedy) به فضا پرتاب شد. چهار روز بعد در ساعت ۲۰:۱۷:۴۰ سفینه بر روی ماه نشست. اما به محض آن‌که آپولو ۱۱ روی سطح ماه فرود آمد، قبل از همه چیز، فضانوردها سفینه را آماده‌ی ترک ماه کردند زیرا برای آن‌ها مشخص نبود که چه اتفاقی ممکن بود در آن‌جا رخ بدهد.
بامداد فردای آن‌روز، یعنی ۲۱ جولای، در ساعت ۰۲:۵۶:۱۵ ، آرمسترانگ بعنوان فرمانده‌ی تیم، اولین کسی بود که از سفینه پیاده شد و بلافاصله به ضبط تصاویر پیاده شدن خود - درواقع جای پایش - در ماه مشغول شد. پس از آن آلدرین قدم به ماه گذاشت و آن دو مقداری از خاک و سنگ‌های موجود در سطح ماه (حدود ۲۲ کیلوگرم) را به عنوان نمونه، برای آوردن به زمین برداشتند.
شکل بالا، صحنه‌ی جداشدن قسمت فرمان (Command) آپولو۱۱ به نام ایگل(Eagle) است که آرامسترانگ و آلدرین در آن بودند. میشل کالینز كه مسئولیت خلبانی قسمت فرمان را به‌عهده داشت روی ماه پیاده نشد. به علت عدم شناخت و محدودیت‌هایی که داشتند، همان روز ساعت ۱۷:۵۴:۰۱ از سطح ماه به سمت زمین برگشتند. فضانوردها در مجموع حدود ۲۱ ساعت و نیم روی سطح ماه بودند. آزمایش‌هایی که بعداً روی نمونه‌ی سنگ‌های آورده شده انجام شد، نشان داد که این سنگ‌ها عمری بیش از ۷/۳ بیلیون سال زمینی دارند.
● زمین از دید ماه (تصویری كه توسط آپولو۱۱ ارسال شد)
فضانوردان علاوه بر جمع آوری خاک و سنگ از سطح کره‌ی ماه، آزمایش‌هایی را نیز انجام دادند که از مهمترین آن‌ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
▪ آزمایش‌های مقاومت مصالح، برای شناخت بیشتر خصوصیات فیزیکی مواد سطح کره‌ی ماه
▪ جمع آوری مقداری از بادهایی که در سطح ماه می وزد، برای آزمایش در زمین
▪ آزمایش‌های زلزله نگاری برای بررسی اعماق سطح کره ماه
▪ تعیین فاصله‌ی میان ماه و زمین با کمک لیزر
▪ آزمایش‌هایی روی گرد و غبار سطح ماه
به این ترتیب بود كه گامی بزرگ برای تحقق آرزوهای انسان برداشته شد. گام بعدی، رفتن به سیاره‌ی مریخ است.

منبع : سازمان فضائی ایران