۱۶مه سال ۳۳۰ ـ نخستین جنگ خیابانی تاریخ بشر در «شهر ری»

«کالیس تنیس» تاریخنگار رسمی اسکندر که در حمله به آسیا با او بود شرح جنگ شهر ری را که به صورت خانه به خانه صورت گرفت برنگاشته است که با تطبیق تقویمها ۱۶(یا ۱۷) ماه مه سال ۳۳۰ پیش از میلاد آغاز شده بود و مورخان نظامی از آن به عنوان نخستین جنگ خیابانی بشر، به مفهوم امروز، نام برده اند. طبق گزارش «کالیس تنیس»، در آن روز (دو هزار و ۳۳۷ سال پیش در این روز) در داخل شهر ری میان نیروهای اسکندر و واحدهای نظامی در حال عقب نشینی ایران نبردی خونین و کوچه به کوچه آغاز شد که سه روز طول کشید. نیروهای اسکندر پس از پیروزی در جنگ گائوگاملا (محلی نزدیک به اربیل واقع در شمال عراق امروز) به تعقیب سربازان ایران ادامه داده و پس از چند برخورد کوتاه از جمله نبرد همدان، به ری رسیده بودند. نیروهای محلی در ارگ شهر دست به مقاومت زدند و سربازانی که در جریان عقب نشینی بودند در کوچه ها و خانه های شهر با اسکندریان به زد و خورد پرداختند. با این که در این جنگ خیابانی برنده و بازنده مشخص نبود، نیروهای ایران در سومین شب، ناگهان دست به عقب نشینی و خروج از شهر زدند و عازم شهر صد دروازه (دامغان) شدند. پس از این عقب نشینی که تعجب آور بود، ارگ شهر هم سقوط کرد. داریوش سوم شاه وقت که با این سربازان از اربیل (اربلا) عقب نشینی کرده بود، میان راه، به صلاحدید افسران ارتش و تایید یک شاهزاده هخامنشی کشته شد تا احیانا به دست اسکندر نیافتد و شکنجه و تحقیر نشود.
مورخان، شکست ایران از اسکندر مقدونی را به حساب شخصیت ضعیف، دو دلی و قاطع نبودن داریوش سوم نوشته اند. بررسی تاریخ طولانی وطن نشان می دهد که هرگونه شکست نظامی و تغییر حکومت در زمان زمامداران ضعیفی چون داریوش سوم، یزدگرد سوم ، شاه سلطان حسین و ... صورت گرفته است.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز