مشکلات وراهکارهای توسعه بومی سازی در صنایع کشور

«مشکلات و راه کارهای پیشنهادی توسعه بومی سازی در صنایع کشور»
چرا تا کنون بومی سازی (داخلی سازی )قطعات و تجهیزات مورد نیاز در صنایع و به خصوص صنعت نفت رشد مناسبی نداشته است ؟
بومی سازی قطعات و تجهیزات مورد نیاز در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و دیگر صنایع وابسته به صنعت انرژی موضوعی است که سالها از طرح آن می گذرد. لیکن به نظرمی رسد این بحث بنا به دلایلی تا کنون به نتایج قابل قبولی دست پیدا نکرده است.
علی رغم اینکه هم اکنون بسیاری از قطعات و تجهیزات مورد نیاز از داخل تأمین می شود اما هنوز پایه و اساس و مواد اولیه مورد نیاز برای ساخت قسمت اعظم این تجهیزات از خارج تأمین می شود. دلایلی که باعث شده است بومی سازی پس از گذشت ۳۰ سال از پیروزی انقلاب اسلامی نتایج کاملا روشنی نداشته باشد شاید مواردی از قبیل آنچه در ذیل می آید باشد که در این صورت نیاز به تکمیل و توجه اندیشمندان و صاحب نظران اقتصادی دارد تا با ارائه راهکارهای اساسی و قابل انجام در طی یک دوره معین، یکبار برای همیشه مشکل تولید داخلی قطعات مورد نیاز در کلیه صنایع رفع و تأمین همه نیاز ها توسط شرکتهای داخلی صورت پذیرد.«گر چه هم اکنون بسیاری از قطعات در داخل کشور ساخته می شود لیکن شرکت های تولیدی با موانع و مشکلاتی که در ادامه می آید روبرو هستند که برای تولید با کیفیت بهتر نیاز به حمایتی دو چندان دارند.»
● مشکلات:
۱) سرمایه در گردش و نقدینگی شرکت های تولید داخل کم و توان آنها برای مقابله با بحرانهای اقتصادی و مالی پائین است.
۲) بنا به دلایل گوناگون شرکتهای تابعه وزارت نفت به بعضی کنسرسیومهایی که از جمع چند شرکت تولیدی تشکیل شده اند اعتماد چندانی نمی کند از جمله اینکه در بسیاری از موارد قراردادهای امضا شده توسط این کنسرسیومها به مرحله اجرا در نیامده و یا با تأخیرات فراوانی روبرو شده است.
۳) متون قرارداد هایی که تنظیم و توسط کنسرسیوم ها به امضا می رسد دچار اشکالات فراوانی است. بنا براین به نظر می رسد بایستی استانداردهای خاصی برای عقد قرارداد، تدوین، تنظیم و به صورتی هماهنگ در همه جای صنعت نفت رعایت گردد.
۴) سازمانهای گوناگون درگیر با امر تولید در خصوص رفتار با تولیدکنندگان به صورت یکپارچه و هماهنگ با هم عمل نمی کنند که این امر مشکلات و معضلات گوناگونی را بوجود می آورد. بنابراین وزارت خانه های نفت، صنایع، کار، تعاون و دیگر وزارت خانه ها و سازمان های مرتبط بایستی مقررات مورد تأیید و مدونی را برای پی گیری وحمایت ازتولیدکنندگان قطعات و تجهیزات، وضع و به صورتی یکپارچه اجرا نمایند.
راهکارهای حمایت از تولید کنندگان:
۱) حضوربانکها به عنوان یک نیروی مؤثر و پشتیبان در کنار شرکت های کوچک و بزرگ امری لازم است لیکن به نظر میرسد به دلیل مشکلات و موانعی این امر به خوبی انجام نمیگیرد و شرکت ها برای گرفتن وام جهت ساخت کارخانجات و خرید مواد اولیه بایستی اعتبارات گوناگونی را به عنوان ودیعه و ضمانت به بانکها ارائه نمایند وپس از آن نیزدر اقساط سنگین به بازپرداخت وام دریافتی بپردازند.برداشتن موانع گوناگون دریافت وام و حمایت های بانکها یکی از مهمترین راههای حمایت از تولید کنندگان است.
۲) در عقد قراردادها بایستی به مشکلات عدیده ای که گریبانگیر صنایع کوچک و بزرگ می باشد اعم از تورم، تحریم ها، گران شدن و ارزان شدن ناگهانی مواد اولیه، عدم تثبیت قیمت ها و... نیز توجه شود.
۳) از امکانات عظیم شرکت های بزرگ دولتی برای توسعه بومی سازی استفاده شود. مانند کارخانجات عظیم و توانمندی که در صنایع دفاع وجود دارد و می تواند بسیاری از قطعات مورد نیاز را ساخته و پرداخته نموده تا نیازی به واردات آنها نباشد.
۴) تمامی شرکت های تولیدی به رعایت استانداردهای ساخت کالا و قطعات که از سوی وزارت نفت و یا وزارتخانه های دیگر اعلام می شود ملزم گردند.
۵) تولیداتی که در داخل انجام می گیرد بایستی با علم روز دنیا و آخرین تکنولوژی و بهترین کیفیت ساخته شده و توانایی رقابت با تولیدات خارجی را داشته باشند.
۶) وزارتخانه های صنعتی از میان تمامی تولیدکنندگان و سازندگان صنایع، تولید کنندگان توانمند و قابل اعتماد را بررسی، انتخاب وبه پروژه ها و طرحهای در حال اجرا معرفی نمایند.
۷) با برگزاری همایش های سالیانه و گردهم آوردن شرکت های کوچک و بزرگ صنعتی، مشکلات، معضلات و چالشهای گوناگون آنها مطرح و برای رفع آن اقدام لازم صورت پذیرد.
۸) موانع و مشکلات تامین اعتبار و پول مورد نیاز شرکت ها از سوی بانک مرکزی و دیگر بانکها برداشته شود.
۹) با برنامه ریزی مناسب میزان بهره وری از تولیدات مواد اولیه و نیروی انسانی افزایش یابد.
۱۰) کالاها و قطعاتی که مورد نیاز طرحها و پروژه های در حال اجرا و آتی می باشد و هم اکنون از خارج از کشور تأمین می شود شناسایی و معرفی شده و میزان مورد نیاز آن در دوره های گوناگون کاملا مشخص و به تولیدکنندگان اعلام شود.
۱۱)شرکت هایی که توانایی ساخت قطعات موردنیاز اعلام شده را دارند تقویت و مورد حمایت ویژه دولت، مجلس و وزارتخانه ها قرار کیرند.
۱۲) شرکت های کوچک تولیدی با هم متحد شده و پس از Joint شدن، و تبدیل به شرکت های بزرگ صنعتی نسبت به تولید قطعات و تجهیزات مورد نیاز اقدام نمایند.
علاوه بر موارد فوق الذکر برای توسعه داخلی سازی و ایجاد آن به صورتی همیشگی در صنایع کشور بایستی به مسائل زیر نیز توجهی دو چندان نمود:
الف) استراتژی بومی سازی در کشور با استفاده از هم اندیشی صاحب نظران،مدیران ارشد صنایع و دولت، تدوین و ابلاغ شود.
ب) متولی اصلی مبحث مهم بومی سازی یا «داخلی سازی» قطعات و تجهیزات در کشور مشخص و اعلام شود و همه تولیدکنندگان، صنایع، نهادها و سازمانهای درگیر ملزم به تبعیت از آن نهاد بشوند.
ج) برای رسیدن به اهدافی که برای بومی سازی صنایع تدوین می شود یک دوره زمانی مشخص در نظر گرفته شده و هر ساله دستاوردها و مشکلات تجزیه و تحلیل شده و راهکار ارائه گردد.
د) آموزشهای لازم برای مدیران،‌متخصصان و کارشناسان در این خصوص در نظر گرفته شود.
ه) برای رسیدن به بومی سازی به عنوان یک هدف ایده ال «بسیج عمومی» توسط همه طراحان، سازندگان و صنایع صورت پذیرد.
و) بستر های تولید علم و فناوری، تحقیق و آزمایش برای رسیدن به شکوفایی و نو آوری در ساخت قطعات و تجهیزات ایجاد گردد.
مطمئنا برای رسیدن به چنین هدف بزرگی توسط صنعتگران کشور عزیزمان ایران که دارای پتانسیل های فراوان در خصوص ذخایر عظیم نفت و گاز و همچنین وجود نیروهای فعال، کوشا، مشتاق،‌توانا، اندیشمند و خلاق می باشد بایستی به باور توانستن و خواستن برسیم همانگونه که خداوند بزرگ در قرآن کریم می فرماید: «ان ا... لا یغیروا ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم» خداوند هیچ تغییری را در قوم و گروهی ایجاد نمی کند مگر اینکه آنان خود خواستار این تغییر باشند.

مجید بوجارزاده
کارشناس ارشد تحقیق در ارتباطات