خلاقیت زیر دوش

سرویس های بهداشتی از جمله مهمترین قسمت های یك خانه به حساب می آیند كه متاسفانه به جهت محدودیت های موجود در وسعت آپارتمان های كوچك امروزی، مورد كم توجهی سازندگان و در واقع مهندسین نقشه كش قرار گرفته اند به گونه ای كه در مرحله كشیدن پلان ساختمان معمولا آخرین و كوچكترین فضای موجود به این سرویس ها شامل حمام و دستشویی و توالت اختصاص می یابد. حال آنكه به عنوان مثال یك حمام، تنها فضایی برای شستشو و حفظ بهداشت نیست بلكه از آنجا كه آب عاملی موثر جهت تمدد اعصاب است، حضور در این فضا و تماس بدن با آب، خود سبب ایجاد آرامش روحی نیز می شود. حال تصور كنید اگر به جهت یك نقشه كشی نامناسب برای این محیط، اهالی خانه به هنگام استحمام همواره با موانع مختلف موجود در فضا برخورد كرده و از فضای كافی حتی برای اعمال عادی شستشو بهره مند نباشند، چه میزان به لحاظ روحی نیز تحت فشار خواهند بوداصولا در بررسی یك حمام و ملزومات آن چندین موضوع مهم می بایست مورد توجه قرار گیرد:
●پوشش سطوح
این پوشش شامل دیوارها و كف است و از آنجا كه بیشترین میزان مصرف آب در ساختمان، در محیط های حمام و دستشویی صورت می پذیرد، عایق بودن سطوح این فضاها در برابر نفوذ آب، مهمترین ویژگی لازم برای دیوارپوش ها و كفپوش ها است. برای پوشش كف فضای حمام كفپوش های مختلفی شامل سنگ، سرامیك، وینیل یا همان لینولئوم ها و مكالئوم ها وجود دارند. سنگ ها اگرچه به لحاظ عایق بودن در برابر نفوذ آب و همچنین استحكام برای این منظور مناسبند ولی از آنجا كه نسبت به كفپوش های دیگر از هزینه بالاتری برخوردار بوده و در ضمن جهت كاربرد مواد شوینده و ضدعفونی كننده برای تمیز كردن سطح آنها نیز محدودیت های زیادی وجود دارد، نسبت به سرامیك كمتر مورد استفاده قرار می گیرند. خانواده وینیل ها و مكالئوم ها نیز از جمله كفپوش های از جنس PVC هستند كه در سالیان قبل برای پوشش كف سرویس های بهداشتی و به خصوص آشپزخانه ها از آنها بیشتر استفاده می شد ولی امروزه با وجود انتخاب های بهتر و مناسب تر و همچنین از آنجا كه برای نصب آنها از چسب های مخصوص استفاده می شود، آسیب پذیرتر بوده و امكان بر آمدن چسب و در نتیجه نفوذ آن به سطوح زیرین همواره وجود دارد لذا برای محیط حمام توصیه نمی شود.ولی در میان كفپوش های اشاره شده سرامیك با وجود آنكه به لحاظ استحكام با سنگ قابل مقایسه نیست و همچنین سطح آن حتی در انواع بافت دار نیز از سنگ لیزتر است ولی به دو دلیل برای این محیط رایج ترین و مناسب ترین كفپوش به حساب می آید. اول آنكه سطح آن دارای لعابی است كه در مجاورت با انواع مواد شوینده مقاوم بوده و دوم آنكه از قیمت كمتری نسبت به سنگ برخوردار است. مشكل لیز خوردن آن به خصوص برای افراد سالمند و كودكان نیز با به كارگیری تدابیر لازم به راحتی قابل حل است:
الف از دمپایی های كف پلاستیكی و غیرابری استفاده كنید.
ب در مسیر رفت و آمد و در زیر دوش در شرایطی كه سطح زیر دوش نیز با سرامیك پوشیده شده باشد، كفپوش های پلاستیكی بادكش دار پهن كنید. البته این لایه ها برای داخل فضای وان نیز بسیار مناسب هستند.
●دیوارپوش ها
یكی از رایج ترین روش ها برای پوشش دیوار سرویس های بهداشتی به خصوص حمام، كاشی كاری این سطوح است. البته برای پوشش دیوارهای حمام با كاشی، چند امكان وجود دارد: الف پوشش كلیه سطوح دیوارها تا سقف با كاشی، ب كاشی كاری نیمه و یا دوسوم پایینی دیوار و پوشش قسمت بالایی آن با رنگ و یا حتی در بعضی قسمت ها با كاغذ دیواری، ج كاربرد دو نوع پوشش مختلف در دو قسمت از دیوار محیط به صورت كامل از كف تا سقف كه یكی از آنها به طور قطع كاشی است.به این ترتیب كه معمولا برای محیط های كوچك كه فاصله چندانی بین دوش و دیگر قسمت های حمام وجود ندارد، از روش كاشی كردن تا نزدیكی سقف استفاده می شود مگر آنكه در این حمام ها قسمت دوش به طور كامل مجزا شده باشد كه پس از این به روش های مجزا كردن نیز خواهیم پرداخت. لازمه كاربرد روش های دوم و سوم در حمام، داشتن وسعت كافی است كه در نوع سوم نیاز به این وسعت از نوع دوم نیز بیشتر است. به این گونه كه دیوارهای قسمت اختصاص یافته به دوش و احیانا وان به طور كامل كاشی شده و دیوارها فاصله دارند كه احتمال پاشیده شدن آب به آنها بیشتر است، با توجه به میزان این فاصله با روش دوم به صورت تركیبی و یا به روش سوم با كاربرد مجزا از كاشی و رنگ یا كاغذ دیواری پوشش می یابند. لازم به ذكر است كاربرد رنگ در صورتی امكان پذیر است كه رنگ ساختمانی انتخابی از نوع روغنی براق و یا لااقل دوسوم براق باشد و در مورد كاغذدیواری نیز قابل شستشو بودن آن ضروری است. البته قابل شستشو بودن رنگ و یا كاغذ دیواری به معنای امكان كاربرد مستقیم آب بر روی این لایه ها نیست بلكه به جهت صیقلی تر بودن سطح رنگ های روغنی و همچنین كاغذهای دیواری قابل شستشو، لكه ها و جرم های موجود بر روی آنها به راحتی با دستمال نم دار و كمی مواد شوینده پاك می شوند.
▪نكته دكوراسیونی یك: از آنجا كه محیط حمام نیز مانند هر مكان دیگری در خانه به لحاظ دكوراسیونی حائز اهمیت است، در مراحل انتخاب پوشش ها و لوازم و تجهیزات مورد نیاز در محیط، هارمونی و هماهنگی میان رنگ ها و طرح های موجود و انتخابی را مدنظر قرار دهید. در واقع پالت رنگی و طرحی فضا توسط دیوارپوش ها، كفپوش ها، پرده حمام، كابینت ها، حوله ها و دیگر لوازم كاربردی و تزئینی موجود در محیط تشكیل می شود. در ضمن توجه داشته باشید كه طرح و رنگ انتخابی با كاربرد فضا سنخیت داشته و حس تمیزی و بهداشت را القا كند. به عنوان مثال رنگ های آبی روشن و تیره، سبز روشن، سبز آبی، سفید و كرم انتخاب های مناسبی برای این محیط هستند. البته این به این معنا نیست كه از رنگ های شاد و تند نمی توان استفاده كرد بلكه سلیقه افراد خانواده نیز در این موضوع دخیل است.
▪نكته دكوراسیونی ۲: محیط حمام نیز مانند دیگر فضاهای خانه می تواند بستر مناسبی برای كاربرد لوازم تزئینی باشد. تزئینات دیواركوب، گل ها و گیاهان مصنوعی و خشك، تابلو و حتی گیاهان طبیعی از این جمله اند. البته برای انتخاب هر یك، موارد مختلف شامل جنس لوازم و رابطه آنها با رطوبت، محل نصب و همچنین در مورد گیاهان طبیعی، نوع گیاه و نیازهای نوری و رطوبتی آن را در نظر بگیرید.
به این ترتیب علاوه بر ایجاد محیطی بهداشتی و مناسب، فضایی زیبا و روح بخش را ترتیب داده اید.
●لوازم كاربردی و تزئینی
▪پرده حمام: از آنجا كه پرده حمام نیز مانند هر پرده دیگری در فضای خانه سطحی از آن محیط را تشكیل می دهد، می بایست به لحاظ رنگ، سبك و طرح و نقش با بقیه سطوح از جمله كاشی دیوارها و كفپوش ها و حتی كابینت بندی هماهنگی داشته باشد. كافی است شما رنگ و طرح مورد نظر را انتخاب كرده سپس تركیبی از همان طرح و رنگ را در دیگر لوازم كاربردی این محیط استفاده كرده و در واقع چرخش رنگی و طرحی انجام دهید. البته تولیدكنندگان این قبیل لوازم معمولا در سرویس لوازم بهداشتی حمام از یك پارچه و یا طرح و رنگ، برای سطل حمام، سطل رخت چرك، جامسواكی و غیره بهره گرفته و سرویسی هماهنگ را تولید می كنند.
▪روش دوم: كاربرد حمام های كابینی است. این حمام ها به صورت كابین های دردار در ابعاد و فرم های مختلف به همراه تجهیزات گوناگون تولید شده و قابل نصب در محل دوش هستند یعنی مرحله دوش گرفتن در داخل كابین انجام می گیرد. در این دو روش امكان پاشیده شدن و نفوذ آب به بقیه نواحی حمام به صفر می رسد.
▪هواكش: وجود پنجره در محیط حمام هم به جهت نورگیری در هنگام روز و هم از همه مهمتر تبادل هوا و خروج بخارات آب، از اهمیت بسیاری برخوردار است ولی متاسفانه در بسیاری از ساختمان های امروزی این قبیل نورگیرها را به فضاهای دیگر اختصاص داده و بخارات داخل حمام را از طریق لوله ای از پشت بام خارج می كنند كه برای این منظور وجود هواكشی قوی در سر لوله واقع در حمام ضروری است. اگرچه با وجود پنجره نیز استفاده از هواكش برای تخلیه هر چه بیشتر و سریع تر بخارات لازم است. پس در هر صورت هواكشی انتخاب كنید كه از قدرت كافی برخوردار باشد.
▪تجهیزات گرمایشی: برای گرم كردن محیط حمام در اغلب موارد از رادیاتور استفاده می شود. این رادیاتورها در دو نوع معمولی و دیواری به عنوان حوله خشك كن كه هم نقش گرم كننده هوای محیط و هم خشك كردن حوله ها را ایفا می كند وجود دارند. هشدار: هرگز از بخاری های گازسوز و یا حتی برقی در این محیط استفاده نكنید زیرا احتمال خفگی و یا برق گرفتگی بسیار وجود دارد.
كابینت بندی: ترتیب دادن تركیب كابینتی كامل همراه با كاسه دستشویی و احیانا آینه و ویترین و یا طبقاتی در كنار آن و یا حتی كابینت های دیواری و یا زمینی مجزا برای قرار دادن لوازم مربوط به شستشو شامل مواد بهداشتی، مواد شوینده و ضدعفونی كننده محیط، حوله های اضافی و غیره و همچنین اختصاص بخشی از كابینت ها برای قرار دادن داروها، از جمله نیازهای چنین فضایی محسوب می شود. البته ممكن است وسعت موجود، امكان استفاده از هیچ یك از كابینت های زمینی را فراهم نكند. در چنین شرایطی شما می توانید از سطح دیوارها برای نصب كابینت های دیواری در ابعاد مناسب و یا حتی طبقات مستقل استفاده كنید.
▪▪نكته : هنگام انتخاب كابینت بندی برای محیط حمام علاوه بر توجه به مدل و طرح و رنگ آمیزی و همچنین حفظ هماهنگی با دیگر عناصر موجود در محیط از ضدآب بودن آن اطمینان حاصل كنید. امروزه با به بازار آمدن نئوپان های فشرده و روكش دار شامل MDF ها و HDF ها نگرانی ها برای آسیب دیدگی لوازم چوبی موجود در حمام در معرض آب و بخارات برطرف شده است ولی با این حال در هر صورت حفظ فاصله لازم بین محل دوش و همچنین كابینت بندی ضروری است.
تجهیزات حمام ها: از جمله رایج ترین تجهیزات حمام ها نصب توالت فرنگی و دستشویی و همچنین وان و یا زیردوشی است.این روزها در اغلب خانه ها در صورت كافی بودن وسعت حمام علاوه بر توالت ایرانی یك توالت فرنگی و دستشویی نیز در محیط حمام جای می دهند، كه معمولا متعلق به استفاده شخصی افراد خانه است. وجود چنین امكانی برای سالمندان به خصوص افرادی كه از مشكل زانو و یا كمر در رنج هستند، بسیار ارزشمند است.كاربرد وان و یا زیردوشی نیز سالیان سال است كه رواج داشته و انواع آنها با توجه به وسعت فضا در ابعاد و فرم های مختلف در محل دوش كار گذاشته و یا ساخته می شوند. وان های بزرگ علاوه بر اهمیت شان به لحاظ بهداشتی، به لحاظ رفاهی نیز بسیار مورد توجه خانواده ها هستند به خصوص در صورتی كه دارای كاربرد جكوزی نیز باشند.
لوازم و خرده ریز های بهداشتی: در محیط حمام به لوازمی شامل آویزهای دیواركوب و یا رومیزی جهت آویختن حوله های لباسی و دستی، طبقات آویزدار مخصوص لوازم و مواد بهداشتی شامل شامپوها، لیف، صابون و غیره نیاز است. فقط توجه داشته باشید اگر قصد دارید این لوازم در كمترین فاصله با آب قرار گیرند آنها را پلاستیكی و یا از جنس استیل و یا هر فلز دیگری كه آبكاری مرغوب داشته باشند، انتخاب كنید.
●نورپردازی
در یك حمام استاندارد تصمیم گیری پیرامون پلان فضا و جایگیری هر یك از لوازم كوچك و بزرگ صرفا كاربردی و یا كاربردی دكوراسیونی همزمان با در نظر گرفتن سیستم لوله كشی و فاضلاب ساختمان براساس استانداردهای از پیش تعیین شده انجام می گیرد كه در این جا به پاره ای از آنها در یك حمام مجهز شامل وان، توالت فرنگی، دستشویی و غیره می پردازیم: الف محل شیرهای مربوط به دوش: شیر باز و بسته كردن آب دوش در بالای وان می بایست در ارتفاعی مناسب برای افرادی كه به طور ایستاده و یا نشسته در داخل وان می خواهند از آن استفاده كنند، نصب شود. این ارتفاع ۹۵ تا ۱۲۰ سانتی متر از كف وان پیشنهاد می شود.
محل شیر وان: ارتفاع مناسب برای نصب شیر وان ۷۵ تا ۵۸۲ سانتی متر از كف وان است، این میزان برای فردی كه در داخل وان نشسته فاصله مناسبی است.
▪جای صابون و یا شامپو كنار وان: این قبیل لوازم می بایست حداقل در فاصله ۴۵ سانتی متری تا دیواره انتهایی وان بر روی دیوار نصب شوند.
بهترین محل برای نصب شیر آب و دستمال كاغذی مربوط به توالت فرنگی: از آنجا كه مناسب ترین محل برای نصب توالت فرنگی در كنار یكی از دیوارهای این محیط است، تعبیه شیر آب مربوط به آن نیز در بهترین شرایط بر روی دیوار كناری آن هم در ارتفاع ۶۵ سانتی متری از سطح زمین است، این ارتفاع مناسب ترین فاصله برای نصب جای دستمال كاغذی توالت نیز محسوب می شود، تنها در صورتی كه فاصله كافی با شیر حفظ شده و یا بر روی دیوار دیگری در نزدیكی توالت نصب شود.
كاسه دستشویی: ارتفاع قرار گرفتن كاسه دستشویی از سطح زمین می بایست به میزانی باشد كه به راحتی امكان خم شدن و شستشوی دست و صورت وجود داشته باشد این میزان معمولا ۹۰ تا ۹۵ سانتی متر از كف زمین است.

الهام اسمعیلی

منبع : روزنامه شرق