میمند، زیبا و کهن

روستای میمند شهربابك بی شك یكی از باستانی ترین سكونتگاه های بشر در جهان است كه از دوازده هزار سال پیش تا كنون همچنان پا برجاست و به حیات خود ادامه می دهد. به عقیده محققین هسته های اولیه روستای میمند متعلق به زمانی است كه ایرانیان مهرپرست بوده اند و آنها را مقدس می شمرده اند. آنها تاریكی غارها را برای عبادت برگزیده و مرده های خود را درون دخمه های كنده شده در كوه قرار می دادند. و بدین ترتیب در میمند تعدادی عبادتگاه و مقبره بنا گردیده. مهرپرستان به پایداری، استقامت و زوال ناپذیری كوه ها معتقد بودند و بر اساس همین اعتقاد خانه های خود را نیز در دل كوه می كندند.
عده ای از محققین نیزمعتقدند كه مهر پرستان از غار هایی كه با دست در دل كوه می كنده اند فقط برای عبادت و دفن مردگان استفاده می كردند و بعد از مدتی بنا به اضطرار ناشی از آب و هوا سكونت گزیده اند. آئین مهر پرستی قبل از ظهور زرتشت در ایران رواج و تا مدتها از ظهور وی نیز ادامه داشته است. بر اساس دانسته های جدید تاریخ ظهور زرتشت ۶۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح و لذا قدمت میمند حداقل ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح می باشد. نقوش ۱۰ هزار ساله و سفال های ۶۰۰۰ ساله از جمله مستندات مكشوفه ای هستند كه تاریخ میمند را گواهی می دهند. میمند به دلیل استحكام دفاعی در طول تاریخ كمتر دستخوش تحولات كالبدی و اجتماعی شده و بیشترین تغییر آن مربوط به چند ماه اخیر است.مجموعه ای از آثار بسیار قدیمی همچون خانه های صخره ای پراكنده معبد، قلعه و برجهای مختلف ( مربوط به هزاران سال پیش) وجود دارد كه میمند را از یك روستا به یك مجموعه با تمدن خاص تبدیل می كند.
این تمدن در ابتداء بر گرفته از آئین مهر پرستی و بعد از آن آئین زرتشت بوده است. پس از ظهور و ورود اسلام به ایران، مردم میمند كه به آئین زرتشتی معتقد بودند به اسلام و مذهب شیعه گرویدند و در طول تاریخ رشادتهای زیادی برای پاسداری از دین مقدس اسلام از خود نشان دادند. آب و هوای میمند شهربابك از نوع معتدل كوهستانی و دارای زمستانهای سرد و تابستانی معتدل است. روستای میمند در مرز مشترك دشت و كوهستان قرار دارد. این دشت در فاصله شهربابك و میمند قرار دارد و در گذشته پوشیده از درختان پسته و بادام وحشی بوده است و د رحال حاضر محدود به دشتهای اطراف روستای میمند می شوند كمی نزدیكتر به روستای میمند درختان توت و شاه توت به وفور یافت می شوند و دشت میمند همچنین مملو از جانوران بیابانی، همچون مار، سوسمار، جوجه تیغی، لاك پشت و ... است به علاوه در كوهستانهای میمند نیز حیوانات وحشی مختلفی همچون آهو و پلنگ، گرگ، روباه، گورخر، بزكوهی، و پرندگان شكاری یافت می شوند چندین رودخانه فصلی و تعدادی قنات و چند چشمه در میمند و اطراف آن وجود دارد كه موجب رونق كشاورزی در این منطقه شده است. كشاورزی در میمند همچون سایر آثار طبیعی جلوه ویژ ه ای به این روستا می دهد. در فصل بهار میمند زیباترین چهره را به خود می گیرد .طراوت، شادابی و سرسبزی دشت میمند و آب و هوای مطلوب آن انبوهی از جمعیت شهرها و روستاهای اطراف را به سمت خود می كشد و مردم اوقات فراغت خود را در این روستا و در كنار چشمه ها ، قنات ها و رودخانه های میمند می گذرانند. جمعیت روستای میمند از سال ۱۳۵۵ تا كنون از حدود ۵۰۰ نفر به حدود ۱۲۰۰ نفر رسیده است كه در تابستانها به دلیل كوچ اهالی به زندگی ایلیاتی ۵۰ نفر می شود. اقتصاد مردم میمند بر سه محور كشاورزی، دامداری و قالیبافی قرار گرفته است كه در این میان قالیبافی نقش بسیار مهم تری دارد. به گونه ای كه در حال حاضر قالی میمند از بهترین قالی ها است و شهرت جهانی دارد علیرغم ورود تكنولوژی به زندگی روستائیان، مردمان میمند از همان ابزارهای سنتی برای بر آوردن نیازهای خود استفاده می كنند و كمتر به ابزارهای مدرن روی آورده اند. اهالی روستا مسلمان و شیعه اثنی عشری هستند و مسجد و حسینیه میمند علاوه بر مركزی مذهبی، مركز تبادل نظر اهالی می باشد مردم میمند سه مرحله مختلف زندگی دارند، آنها زمستان را در خانه های سنگی خود می گذرانند تا از سرما و یخبندان در امان باشند و در این فصل زنها به امر بافتن قالی و مردها به نگهداری دام ها می پردازند از ابتدای فصل بهار به نقاط خوش آب و هوا و سرسبز كوچ می كنند و در آنجا به زندگی ییلاقی می پردازند. عمده فعالیت مردان و زنان در این مرحله پرورش دام و استحصال محصولات لبنی می باشد بعد از این مرحله آنها به باغداری درختان مختلفی همچون پسته وحشی، بادام وحشی، بادام، گردو و زیره و.. می پردازند لازم به ذكر است كه محصولاتی همچون گردو و بادام میمند دارای شهرت فراوانی هستند.
گویش مردم میمند نیز در منطقه منحصر به فرد است، چندان تشابهی با سایر گویشهای رایج در منطقه ندارد و به اعتقاد محققین این گویش در طول تاریخ تغییرات كمی داشته است .می توان گفت میمند یكی از بهترین مراجع تحقیق در خصوص فرهنگ ایرانیان قدیم می باشد. خانه های صخره ای در سطح شیب دار و در طبقات مختلف (۲ تا ۵ طبقه) بریدگی هایی به صورت شكاف های افقی ایجاد شده است. طول این بریدگیهایی كه به آنجا كیچه گفته می شود به ۶ الی ۹ متر می رسد تا د ر انتها به ارتفاع مورد نظر برای كندن خانه میرسد انتهای كیچه به فضائی ایوان مانندی به نام دالان می رسد كه مهمترین عنصر محل است به لحاظ اینكه اغلب امور روزمره خانواده در آن صورت می گیرد در اطراف هر كدام از این دالانها بین یك تا پنج خانه صخره ای وجود دارد این منازل مسكونی در پنج طبقه و به شكل پلكانی و یك در میان روی هم قرار دارند. به نحوی كه هیچكدام از آنها با یكدیگر برخوردی ندارند. فاصله كیچه ها در طبقه زیرین بیشتر از فاصله آنها در طبقات بالایی است. در حدود ۴۰۰ كیچه كوچك و بزرگ در میمند وجود دارد. فضای داخلی خانه ها گاهی شكل مربع مستطیل یا مدور دارد و از ورودی كوتاهی كه ارتفاع آن به ۷۵ تا ۷۶ سانتیمتر میرسد نور می گیرند.
درهای ورودی چوبی و به داخل دیوار ایوان روزنه ای ایجاد كرده اند كه از طریق آن و بوسیله ابزاری به نام كلیدون (كلید دان) در قفل یا باز می شود شكل ورودی اتاق ها در روستای میمند منطبق با مدل بدن انسان است. به طوری كه عرض ورودی در قسمت پائین یعنی ۶۵ الی ۸۰ سانتی متر میرسد پایین ورودی منازل از سطح كیچه حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر برجستگی دارد كه این برجستگی مانع ورود آب و خاك به داخل منازل می شود. بر بدنه شیبدار تپه های غربی و شرقی مسیرهای متعدد پیاده به صورت خطوط نسبتا كمرنگ مشاهده می شوند اما این مسیرها نمی توانند چندان دائمی باشند.زیرا با قطعات سنگهایی كه از بالا دست حركت می كنند و یا بوسیله اهالی مرتبا در حال تغییر هستند در لابلای حفره های مسكونی بی هیچ نظمی چرخش می كنند. می توان ادعا نمود كه در روستای صخره ای میمند بر خلاف همه سكونتگاه های شناخته شده شهری و روستائی كوچه ها یا معبری وجود ندارد كوچه در فرهنگ میمند صرفا به مسیرهای افقی كه در دل شیبدار تپه ها به عمق رفته و در انتها به منازل غار مانند مسكونی می رسد اطلاق می شود.

منبع : روزنامه ابرار