سلامت حق من است

حفظ و ارتقای سلامت كودكان هر جامعه، از مهم‌ترین وظایف سیاستگذاران سلا‌مت جامعه است.
‌كودك را امروز دریابیم تا جهان فردا را بهتر سازیم. كودك تنها مارا دارد. هر غفلتی از او می‌تواند توانایی‌های بالقوه او را در معرض خطر قرار دهد. به این اعداد توجه كنید. ساده بیان می‌شوند ولی یك دنیا پیام دارند.
هنوز به دنیا نیامده است، در هفته سوم بارداری در هر دقیقه ۲۵۰ هزار سلول مغزی در حال تكوین و تكثیر است. كودك ما سالم به دنیا می‌آید سه تا سه‌و‌نیم كیلو وزن دارد ولی این معجزه كوچك ۲ میلیارد سلول دارد. برای اینكه دانش فنی آینده جهان را بسازد آفریننده جان و خرد ۱۰۰ میلیارد نرون (سلول عصبی) به او بخشیده است. مقایسه عدد ۲ و ۱۰۰ ما را از این شگفتی خلقت به چه نتیجه‌ای می‌رساند. دانش فنی جهان در این مغز كوچك ساخته می‌شود، این كودك در ۵-۴ ماهگی دو برابر وزن هنگام تولد (۷ كیلو) و در یك سالگی سه برابر (۵/۱۰ كیلو) خواهد شد. رشدی غیرقابل باور. او معده كوچكی دارد برای این رشد شگفت‌آور مهم است كه بدانیم معده كوچك او با چه غذای ویژه‌ای باید این همه نیاز را تامین كند. زندگی اوست كه رقم می‌خورد. هر غفلت ما گناهی نابخشودنی می‌شود. آیا مادران جوان و دخترانی كه فردا مادر می‌شوند، این راز را می‌دانند؟ وظیفه كیست كه به آنها بیاموزد؟ بیاموزد كه جز شیر مادر در ۶ ماه اول به‌راستی هیچ غذای دیگری نمی تواند این نیاز را تامین كند و چرا باید تا دو سالگی شیر مادر ادامه یابد و چه كس باید به آنها بیاموزد؟
دور سركودك ۶ ساله ۹۰ درصد دورسر یك فرد بالغ است یعنی تا ۶ سالگی رشد مغزی رو به اتمام است. هرچه كاشته‌ایم درو خواهیم كرد. دیگر نباید وقتی به مدرسه می‌رود او را با دیگران قیاس كنیم. اگر به پیشینه ژنتیكی و چگونگی مراقبت خودمان واقفیم دیگر چرا او را تهدید می‌كنیم یا تنبیه ؟ اگر ما در مراقبت مقصر بوده‌ایم چرا او باید تاوانش را بپردازد؟ در همین ۶ سالگی قد او ۷۰ درصد قد یك فرد بالغ رشد كرده یعنی هنوز برای قد كشیدن وقت دارد.
● اگر می‌دانستیم
ابتلای شیرخواران به كم‌خونی ناشی از كمبود آهن ۹ امتیاز، تولد با وزن كم۵ امتیاز، محرومیت از شیر مادر تا ۸ امتیاز ضریب هوشی را كاهش می‌دهد و كمبود ید می‌تواند تا ۱۳ امتیاز از ضریب هوشی بكاهد اگر می‌دانستیم، شاید كودك باهوش‌تری را به مدرسه می‌فرستادیم.
علاوه بر این گفته‌ها، سوءتغذیه كودكان هزینه‌هایی را نیز به‌طور مستقیم و غیرمستقیم به دولت‌ها تحمیل می‌كند كه قابل‌توجه اند.
هزینه‌های مستقیم مثل درمان عفونت‌هایی كه به‌دلیل كاهش مقاومت بدن در اثر سوءتغذیه و كمبود ریزمغذی‌ها ایجاد می‌شود. افزایش موارد سقط و مرده‌زایی، افزایش مرگ و میر كودكان به‌دلیل ابتلا به بیماری‌های مختلف، درمان بیماری‌های تغذیه ای و نقاهت متعاقب آن.
بر اساس آخرین آمارهای سازمان جهانی بهداشت در ۴۹ درصد موارد مرگ و میر كودكان كه به‌دلیل بیماری‌های مختلف روی می‌دهد، سوء تغذیه یك علت عمده مرگ است.
هزینه‌های غیرمستقیمی نیز به همین دلیل به دولت‌ها تحمیل می‌شود كه اغلب مورد غفلت قرار می‌گیرد:
▪ ‌كاهش بهره هوشی كودكان
▪ كاهش توانمندی جسمی وكاهش قدرت یادگیری و افت تحصیلی
▪ تغییرات رفتاری (بی‌حسی، بی‌تفاوتی، تحریك‌پذیری و...)
به همین دلیل می‌گوییم انواع سوءتغذیه توانمندی و كارآیی كشورها را كاهش می‌دهد و موجب فقر و تشدید سوء تغذیه می‌گردد. سوءتغذیه چرخه شومی است كه اگر شكسته نشود، انسان‌ها به دلیل كاهش توانمندی‌های جسمی و ذهنی قدرت تولید ندارند، فقر پایدار می‌ماند و زنجیره معیوب سوءتغذیه و فقر روند توسعه كشورها را به مخاطره می‌اندازد. با در نظر گرفتن هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم سوءتغذیه كودكان بر اساس شیوع ۱۵ درصدی سوءتغذیه كودكان در سال ۱۳۷۴، سوءتغذیه سالانه ۵۶۵۲ میلیون دلار به كشور ضرر و زیان زده است.
● سوءتغذیه؛ انواع و اقسام
سوءتغذیه ناشی از كمبود دریافت:
▪ انرژی و پروتئین
▪ ریزمغذی‌ها (آهن، كلسیم، روی و ویتامین‌ها )
سوءتغذیه ناشی از بیش‌خواری كه اغلب دامن‌گیر بزرگ سالان می‌شود در این زمانه‌ای كه بشر در دام بیماری‌های غیرواگیردار و مرگ زودرس ناشی از این بیماری‌هاست نیز باید مد نظر قرار گیرد. علم كنونی جهان می‌گوید ریشه‌های اصلی ابتلا از دوران جنینی و كودكی شكل می‌گیرد: چاقی، بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت، انواع سرطان وافزایش فشار خون. روش ما برای پیشگیری از این بیماری‌ها باید از همان دوران آغاز شود.
▪ آشناترین علل سوءتغذیه در ایران
- ابتلای مكرر به بیماری‌های عفونی به ویژه بیماری‌های اسهالی و عفونت‌های تنفسی
- ناآگاهی‌های تغذیه‌ای مادران در زمینه تغذیه كودكان به ویژه تغذیه تكمیلی
- فقر مالی و ناامنی غذایی
- توجه ناكافی به كیفیت و كمیت غذا به ویژه ریزمغذی‌ها
- پرهیزهای غذایی طولانی‌مدت در دوران بیماری
- توجه ناكافی به تغذیه دوران نقاهت ورشد جبرانی
- مصرف تنقلات كم ارزش
- ابتلا به آلودگی‌های انگلی
▪ چه باید كرد؟
- كسب حمایت و التزام و تعهد سیاسی برای ارتقای سلامت كودكان و تدوین و اجرای قوانین حمایتی برای كلیه كودكان
- سوادآموزی و آموزش همگانی در مورد اهمیت مراقبت از رشد و تكامل كودك
- آموزش كاركنان بخش‌های مختلف در مورد كودك و ویژگی‌های منحصر به فرد او و كسب مشاركت همگانی برای مراقبت از كودكان
- افزایش دسترسی فیزیكی به غذا ازطریق كشت و تولید و عرضه بیشتر مواد غذایی سالم
- افزایش دسترسی اقتصادی به غذا ازطریق طرح‌های اشتغال‌زایی و طرح‌های خودكفایی و هدف‌مند كردن یارانه‌ها
- افزایش پوشش خدمات بهداشتی اولیه (تنظیم خانواده، ایمن‌سازی، پایش رشد كودك، كنترل اسهال و عفونت‌های تنفسی، ترویج تغذیه باشیرمادر)
- بهسازی محیط و سالم‌سازی آب آشامیدنی
- توجه ویژه به سوادآموزی زنان و تدوین و اجرای قوانین حمایتی برای زنان
- حمایت تغذیه‌ای از كودكان مبتلا‌ به فقر.

دكتر ربابه شیخ الا‌سلا‌م
متخصص اپیدمیولوژی تغذیه
<زندگی كودكان و زنان حقیقی‌ترین شاخص توانایی جوامع و ملت‌هاست. اگر خردسال‌ترین و آسیب‌پذیرترین افراد به حال خود رها شوند تا راه خود را به تنهایی بیابند، كشور حقوق مردم خود را نقض و آینده خود را به عنوان شریكی برابر در اقتصاد جهانی تباه می‌كند.>
كارول بلامی
مدیر اجرایی صندوق كودكان ملل متحد

منبع : روزنامه سلامت