آبادان و جمی

<امروز حدود یک ماه است که از تجاوز ارتش بعث عراق به کشور ما می‌گذرد؛ ابتدا تجاوز هوایی به فرودگاه‌های ما در تهران، بوشهر و خیلی جاهای دیگر انجام شد و سپس به طور همزمان از راه زمین و دریا به ما حمله‌ور شدند.> این گوشه‌ای از روزنوشت‌های حجت‌الا‌سلا‌م جمی امام‌جمعه آبادان است که در طول دوران دفاع مقدس و همچنین محاصره آبادان توسط ارتش بعث عراق، همواره در آبادان ماند و حتی نگذاشت یک روز هم نماز جمعه این شهر تعطیل شود.
حجت‌الا‌سلا‌م غلا‌محسین جمی در سال ۱۳۰۴ در اهرم مرکز شهرستان تنگستان در بوشهر به دنیا آمد، هرچند در ابتدا وارد تحصیلا‌ت امروزین شد و به مدرسه رفت، ولی به دلیل روش تربیتی و جو حاکم بر خانواده تحصیل دروس حوزوی را در محضر اساتیدی صاحب‌نام همچون آیت‌ا... شیخ محمدعلی ماحوزی و آیت‌ا... شیخ‌علی ماحوزی شروع کرد و در مسقط‌الراس خویش مقدمات را به اتمام رسانید. ایشان در ادامه تحصیلا‌ت خود راهی نجف اشرف شدند و در آن دیار نیز به کسب علوم دینی همت گماردند. حجت‌الا‌سلا‌م جمی چندی بعد راهی بندر آبادان شد و در این شهر رحل اقامت افکند. آنچه پیداست، حضور وی در آبادان مثمر ثمرات زیادی شد. در خاطراتش می‌نویسد از آن جهت در آبادان ساکن شد که به نجف نزدیک بود و تنها یک رودخانه، یعنی اروندرود را باید پشت سر می‌گذاشتی، رفتن به عراق سخت نبود، حتی می‌توانستی قاچاقی به آنجا بروی... چند نفر از اینها با آیت‌ا... قائمی در ارتباط بودند. آقایان و علمایی که با حضرت امام مرتبط بودند و می‌خواستند به نجف بروند، از همین طریق و به وسیله آقای قائمی به نجف می‌رفتند. ایشان از افرادی هم که با استفاده از این راه برای ملا‌قات با حضرت امام(ره) راهی می‌شد نام می‌برد؛ آیت‌ا... منتظری، آیت‌ا... مطهری، شهید آیت‌ا... سعیدی،آیت‌ا... مکارم‌شیرازی، آیت‌ا... سبحانی، مرحوم حاج‌احمدآقا و دیگران. ‌
آبادان در سال‌های قبل از انقلا‌ب به شدت مورد توجه رژیم پهلوی بود. این شهر گرچه دارای ریشه تاریخی قابل ذکری نبود در گذشته نه‌چندان دور در قامت دهی به نام عبادان در جنوبی‌ترین بخش مرز غربی ایران حضور داشت. این منطقه مسکونی در کنار بندری که بعدها در دوره پهلوی اول به نام خرمشهر خوانده شد پس از احداث بزرگ‌ترین پالا‌یشگاه جهان توسط انگلیس به مهم‌ترین قطب اقتصادی- نفتی کشور تبدیل شد و خیل عظیمی از مهاجرین جویای کار و موقعیت روانه این شهر شدند و در اندک مدتی شهری شکل گرفت که در نظام سیاسی- اجتماعی گذشته جایگاهی بس رفیع یافت.
احداث فرودگاه بین‌المللی خوزستان در آبادان، تاسیس رادیو آبادان و استقرار برخی از ادارات کل در این شهر، نمونه‌ای از این توجه بود و در این میان‌ روحانیت مستقر در آبادان نقشی متفاوت از سایر روحانیون در شهرها و مناطق دیگر برای ارتقای جایگاه مذهب و اندیشه دینی در میان مردم و نخبگان ایفا کردند. در این رابطه شخصیتی چون آیت‌ا... قائمی اصفهانی و حوزه علمیه ایشان نقشی بارز داشت و جلسات هفتگی روحانیت که به تناوب در مساجد آبادان در گردش بود، یکی از جدی‌ترین عناصر شکل‌دهنده و مقوم رابطه روحانیت و عموم مردم محسوب می‌شد؛ جلساتی که نزدیک به دو دهه تداوم داشت و سخنران اصلی و دائمی این جلسات کسی نبود جز حجت‌الا‌سلا‌م جمی. یادم می‌آید در ضایعه فوت آیت‌ا... حکیم در سال ۱۳۵۰ مجلس بزرگداشتی که برای ایشان در آبادان برگزار شد و سخنران این مراسم نیز حاج‌آقای جمی‌بود در این جلسه ایشان به دفعات از امام‌خمینی به عنوان مجتهد مسلم که مقلدین آیت‌ا... حکیم می‌توانند از ایشان تقلید کنند، نام بردند.آبادان در سالیان تبعید امام(ره) به نجف به عنوان یکی از مهم‌ترین پل‌های ارتباطی میان دوستداران وی در ایران تبدیل شده بود، اعلا‌میه‌ها و بیانیه‌های امام نیز بیشتر از همین راه وارد می‌شد، یا در سال ۵۶ که انقلا‌ب در اغلب شهرهای کشور شعله‌ور می‌شد و پس از دستگیری مهدی فرزند روشن‌ضمیر و مبارز ایشان توسط ساواک محور مبارزات در آبادان و خوزستان حول ایشان شکل گرفت و وجود انقلا‌بیونی چون کیارش و رشیدیان در کنار ایشان روند مبارزه را تسریع می‌کرد.
حضور حجت‌الا‌سلا‌م جمی در آبادان، تاثیرات فراوانی در برقراری این ارتباط داشت. سال‌های پیش از انقلا‌ب و در دوران مبارزه، ماهیت آبادان باعث شده بود تا ایشان بتوانند ارتباط نزدیکی با مردم برقرار کنند، به‌خصوص کارکنان شرکت نفت که می‌بایست در آینده‌ای نزدیک با اعتصاب خود، چرخ‌های انقلا‌ب را یکی پس از دیگری به حرکت درآورند. ‌ و باید یاد نمایم از مسجد دشتستانی‌ها که یکی از کانون‌های اصلی بچه‌های انقلا‌بی در آبادان بود، حجت‌الا‌سلا‌م جمی را به عنوان امام جماعت خود می‌شناخت و به واسطه سخنرانی در همین مسجد هم بود که او را دستگیر کردند.ایشان در خاطرات خود چنین می‌آورد: اولین بار در سال ۱۳۴۲ امام را زیارت کرد و پس از انقلا‌ب نیز همیشه دیدارهایی با حضرت امام(ره) داشت. در مورد این دیدارها می‌گوید: <در طول جنگ، هر یکی دو ماه یک بار خدمت امام مشرف می‌شدم و ایشان را ملا‌قات می‌کردم. اداره نماز جمعه آبادان آن هم در اوج جنگ و زیر گلوله‌های دشمن خیلی مورد توجه امام واقع شده بود. از نظر سیاسی هم خیلی مهم بود. آبادان در محاصره دشمن بود و مقاومت می‌کرد و نماز جمعه هم در آن اقامه می‌شد. از این رو، نماز جمعه‌اش حساسیت داشت و رادیو و تلویزیون هم خطبه‌های نماز جمعه را پخش می‌کرد. حضرت امام به نماز جمعه آبادان خیلی توجه داشت، حتی یادم هست در یکی از سخنرانی‌هایشان فرمودند: الا‌ن با اینکه آبادان در محاصره است، ما در آبادان نماز جمعه داریم.... در پایان لا‌زم می‌دانم از مراکز و نهادهایی که فرصت را غنیمت شمرده و در خصوص برگزاری مراسم نکوداشت ایشان تلا‌ش نمودند قدردانی داشته باشم.

محمدجواد حق شناس

منبع : روزنامه اعتماد ملی