سهم نوشیدنی‌های صنعتی در مبارزه با تشنگی هر روز بیشتر می‌شود

زمانی مادربزرگ‌ها پس از درست کردن انواع مرباهای تابستانی عصاره میوه‌های پخته شده را در تنگ‌های کوچک و بزرگ می‌ریختند و در گوشه‌ای از پستو یا زیرزمین می‌گذاشتند تا خنک بماند و ظهرها تنگ‌های بلوری کمر باریک شربت آلبالو یا به‌لیمو را میهمان سفره ناهار می‌کردند. با گذشت زمان و ورود تکنولوژی‌های جدیدی مانند دستگاه آبمیوه‌گیری بیشتر مردم به جای نوشیدن شربت‌های قدیمی به خوردن انواع آب‌طالبی، هویج، انبه و... که بیشتر در مغازه‌های بستنی فروشی فروخته می‌شد روی آوردند.
مغازه‌هائی که صدای چرخ آبمیوه‌گیری‌هایشان، طنین فریاد ”آب‌زرشک و فالوده خنک“ فروشندگان دوره گرد را در خود گم کرد.
زمان باز هم جلوتر رفت و کم‌کم سروکله انواع آبمیوه‌های صنعتی در بسته‌بندی‌های متفاوت از بسته‌های کوچک که به اصطلاح ساندیس نامیده می‌شد تا پاکت‌های مقوائی با قابلیت‌های متفاوت پیدا شد. حالا چه تابستان باشد چه زمستان شما می‌توانید طعم دلچسب انواع آبمیوه را بچشید. روزگاری نوشیدن آب‌انار یا آب‌سیب مختص فصل پائیز بود. ما حالا اگر در تابستان هوس نوشیدن یک لیوان آب ترش و شیرین انار به دلتان بیفتد کافی است به فروشگاه محله‌تان سری بزنید، انواع آبمیوه در بسته‌بندی‌های کوچک و بزرگ منتظر شماست. موهبتی که نتیجه گسترش و رشد روزافزون صنعت آبمیوه و کنستانتره ایران است. صنعتی که کار خود را ۲۸ سال پیش با تأسیس شرکت پاکدیس تولیدکننده آبمیو‌ەهای نام آشنای ساندیس آغاز کرد و این روزها روز‌به‌روز بر تنوع محصولاتش افزوده می‌شود. تنوعی که انتخاب یک آبمیوه خوش‌طعم با ارزش غذائی بالا را دشوار کرده است.
برای آشنائی با انواع آبمیوه‌های صنعتی و پی‌بردن به تفاوت‌های تغذیه‌ای آنها با مهندس مهرداد شمس مولوی، کارشناس صنایع غذائی اتحادیه کنسانتره و آبمیوه به گفتگو نشستیم.
براساس تقسیم‌بندی مولوی سه نوع نوشیدنی میوە‌ای داریم: آبمیوه، نکتار و شربت میوه.
آبمیوه نوعی نوشیدنی است که ممکن است تا ۹۰ درصد حجم آن‌را عصاره طبیعی میوه تشکیل دهد و میزان آب، شکر و اسیدسیتریک آن بسیار کم است.
آبمیوه‌ها از نظر شفافیت به دو دسته کدر (حاوی تکه‌های کوچک میوه یا پالپ) و شفاف تقسیم می‌شود. در نکتار میزان عصاره طبیعی میوه بین ۲۵ تا ۵۰ درصد است. نکتارها به نسبت آبمیوه‌ها شفافیت کمتری دارند. شربت‌ها حدود ۳ تا ۲۰ درصد عصاره طبیعی دارد و بقیه حجم آن را شکر و اسیدسیتریک تشکیل می‌دهد.
مولوی ادامه می‌دهد: به‌طور کلی ما دو شکل بسته‌بندی داریم. بسته‌بندی دوی‌پک (بسته‌بندی آلومینیومی که اولین آب‌میوه‌ها در آن ارائه شد) و بسته‌بندی تتراپک (پاکت‌هائی مقوائی که معمولاً محصولات تکدانه و سن‌ایچ به این روش بسته‌بندی می‌شود).
به گفته مولوی بیشتر محصولات تتراپک آبمیوه و نکتار است و محصولات دوی‌پک هم هر سه شکل آبمیوه، نکتار و شربت‌میوه را در بر می‌گیرد.
اگر آبمیوه‌های ساخت کشورهای اروپائی را چشیده باشید مطمئناً متوجه تفاوت طعم آنها با محصولات مشابه ایرانی خواهید شد. محصولات ایرانی شیرین‌تر است. کارشناس صنایع‌غذائی در این رابطه توضیح می‌دهد: علت اصلی استفاده از شکر در محصولات ایرانی، ذائقه شیرین‌پسند ایرانی‌هاست. به‌طور مثال اگر آب‌پرتقال بدون شکر وارد بازار شود مزه ترش آن باعث کاهش فروش می‌شود. در حالی‌که آبمیوه‌های شیرین به‌علت کالری بالا و قیمت پائینی که در مقایسه با آبمیوه‌های حاوی عصاره‌های طبیعی دارند، پرطرفدارتر است و اکثر اقشار کم‌درآمد جامعه نوشیدن شربت میوه که میزان شکر آن در مقایسه با نکتار و آبمیوه طبیعی بسیار بالاست را بر سایر انواع نوشیدنی‌های میو‌ەای ترجیح می‌دهند.
● آبمیوه‌های پالپ‌دار
چندسال پیش محصولی با نام رانی به بازار ایران آمد که تفاوتی اساسی با سایر آبمیوه‌های صنعتی داشت. آبمیوه‌ای که حاوی قطعات کوچک میوه یا پالپ بود. این محصول جدید علاوه بر طعم دلچسب آبمیوه، لذت جویدن قطعات را به مصرف‌کننده داد و همین عامل موجب افزایش روزافزون مصرف‌کنندگان رانی شد. مصرف‌کنندگانی که حاضر بودند برای نوشیدن یک قوطی ۵۰۰ تا ۷۰۰ تومان پول بپردازند.
از مهرداد مولوی درباره علت استقبال مردم از این نوشیدنی می‌پرسیم. پاسخ می‌دهد: رانی شربتی است با دانه‌های میوه و میزان عصاره طبیعی مایع موجود در آن بسیار کم است. علاوه بر این تولیدکنندگان رانی برای ایجاد سوسپانسیون و به شکل ساده‌تر جلوگیری از ته‌نشین شدن قطعات میوه از میزان غیرمجاز پکتین و ایزوسوربات سدیم استفاده می‌کنند. ماده‌ای که مصرف زیاد آن موجب بروز عوارض دستگاه گوارشی به‌خصوص در کودکان می‌شود.
از نظر مولوی علت استقبال مردم از این محصول، نحوه توزیع و فروش آن در بازار است وی می‌افزاید: به‌دلیل این‌که رانی به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شود و اداره نظارت بر روند ورود آن به کشور نظارتی ندارد، فروشنده‌ها می‌توانند این محصول را با هر میزان سودی که می‌خواهند بفروشند در حالی‌که حداکثر سود آبمیوه داخلی ۱۵ درصد است. قیمت پایه آبمیوه‌های رانی ۱۵۰ تومان است و فروشندگان با قیمت ۵۰۰ تا ۷۰۰ تومان رانی را می‌فروشند. همین سود فراوان باعث جذب فروشندگان به رانی و در نتیجه پر شدن یخچال‌های مغازه‌ها از انواع محصولات رانی می‌شود.وی در خصوص تولید آبمیو‌ەهای پالپ‌دار در ایران می‌گوید: شرکت ترخوش اولین واحد ایرانی است که دو سال پیش به تولید پالپ میوه برای مصرف در صنعت آبمیوه کشور روی آورد و محصولی را به بازار وارد کرد که برخلاف رانی، حاوی کنسانتره میوه صددرصد طبیعی است، بدون افزودنی‌های غیرمجاز از جمله ایزوسوربات سدیم.
● نوشابه‌های انرژی‌زا
نوشابه‌های انرژی‌زا یکی دیگر از انواع نوشیدنی‌های موجود در بازار است که چندسال است در رابطه با مصرف آن بحث‌های علمی متعددی می‌شود و مخالفان و موافقان بسیاری دارد.
عده‌ای با تأکید بر عوارض جانبی ناشی از میزان کافئین و تورین بالای نوشابه‌های انرژی‌زا مصرف آن را توصیه نمی‌کنند و برخی هم مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا را کاملاً بی‌خطر می‌دانند.
مولوی می‌گوید: نوشابه‌های انرژی‌زا حاوی مواد مؤثره، کافئین (ضدخواب و افسردگی) و تورین (نشاط‌آور) است. (موادی که در صورت بالا بودن درصدشان مشکل‌زا خواهد بود) و بقیه محتویات آن طعم‌دهنده، رنگ‌های مجاز و آبمیوه است.
وی ادامه می‌دهد: در حالی‌که در کل دنیا یک طرح آنالیز مشخص برای نوشابه‌های انرژی‌زا وجود دارد. شرکت‌های ردبول و بومبا بر تفاوت محتویات نوشابه‌های خود تأکید دارند که این خود جای تأمل دارد.
گفتنی است قیمت آبمیوه‌های صنعتی به نوع بسته‌بندی و محتوای پاکت بستگی دارد و براین اساس آبمیوه در بسته‌بندی‌های ۲۰۰ تا ۲۵۰ سی‌سی با قیمت ۱۵۰ تا ۲۵۰ تومان فروخته می‌شود و قیمت آبمیوه‌هائی که در بسته‌بندی‌های هزار سی‌سی تتراپک عرضه می‌شود از ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ تومان متفاوت است.
● ماءالشعیر
ماءالشعیر، آنچه در دو دهه گذشته به آبجوی اسلامی و حلال معروف شده هم از نوشیدنی‌های بسیار مفید موجود در بازار است. نوشیدنی که به‌علت خواص فراوانش به آن نام ”نان مایع“ داده‌اند و بهترین دارو برای پیشگیری و درمان سنگ‌کلیه و سایر بیماری‌های گوارشی ناشی از مصرف آب‌های خوراکی سنگین است. ماءالشعیرهای موجود در بازار در دو گروه ماءالشعیر شیشه‌ای و دلستر عرضه می‌شود. تنها تفاوت این دو گروه نوع بسته‌بندی و وجود طعم‌دهنده‌هائی مانند لیمو در دلستر است و از نظر خواص، تفاوتی میان این دو نوع آبجو وجود ندارد. نکته‌ای که به هنگام خرید این محصول باید به آن توجه کرد تازگی آن است، زیرا به اعتقاد بسیاری از متخصصان تغذیه گذشت زمان می‌تواند باعث از بین رفتن موادمفید و مغذی آبجو شود.
علاوه بر آبمیوه‌های صنعتی نوشیدنی‌های دیگر که می‌توانید از گوشه و کنار خیابان تهیه کنید عبارتند از: انواع آبمیوه‌های طبیعی، یخ در بهشت، خاک‌شیر، آب‌زرشک، دوغ، آب‌های معدنی و...
اگر به آبمیوه فروشی‌ها سر بزنید می‌توانید آبمیوه‌هائی را که از میوه‌های طبیعی مانند طالبی، هویج، انبه، توت‌فرنگی و... با استفاده از دستگاه آبمیوه‌گیری تهیه می‌شود، انتخاب کنید. البته فراموش نکنید تعدادی از آبمیوه فروشی‌های سطح شهر مسائل بهداشتی را رعایت نمی‌کنند پس قبل از انتخاب حتماً به رعایت مسائل بهداشتی توسط صاحب مغازه توجه کنید آبمیوه خود را از مرکز مطمئن تهیه کنید.
متوسط قیمت هر یک لیوان از این آبمیوه‌ها حدود ۲۰۰ تا ۵۰۰ تومان است.
● آب
مطمئناً صحبت درباره نقش حیاتی آب در سلامتی انسان بحثی قدیمی است. از آنجا که کلیه فعالیت‌های بدن خصوصاً سوخت و ساز در گرو وجود آب است، نیازی که سلول‌هایبدن به آب دارند هرگز متوقف نمی‌شود. هر انسان روزانه به ۲۳۰۰ سی‌سی آب احتیاج دارد که هزار سی‌سی آن از آب موجود در موادغذائی، هزار سی‌سی از نوشیدنی‌ها و ۳۰۰ سی‌سی از اکسیداسیون مواد تأمین می‌شود.
بد نیست بدانید انسان دائماً در معرض از دست دادن آب است. پوست و شش‌ها ۸۰۰ سی‌سی، مدفوع ۱۰۰ سی‌سی و ادرار ۵۰۰ تا ۹۰۰ سی‌سی آب از بدن خارج می‌کند. با توجه به این فرایند کاهش آب در بدن، برای تأمین آب مورد نیاز آن لازم است حداقل روزی ۸ لیوان آب بنوشید، زیرا از دست رفتن آب بدن به هر دلیلی باعث کاهش توان کاری فرد می‌شود. به این صورت که از دست دادن ۲ درصد مایع، معادل ۵/۱ لیتر برای یک فرد ۷۰ کیلوئی، موجب کاهش ۲۰ درصد توان کاری و از دست دادن ۴ درصد مایع موجب کاهش تقریباً نیمی از توان او می‌شود. برای همین اگر می‌خواهید پوستی شاداب‌تر، بدن خوش‌فرم‌تر و سلامتی بیشتری داشته باشید به‌خود عادت دهید قبل از تشنه شدن آب بنوشید. آبی‌که درجه حرارت معمولی داشته باشد و خیلی سرد یا گرم نباشد.
در رابطه با بهداشت آب بهترین راهنمای شما برای اطمینان از سلامت آب، توجه به این مسئله است که آب آشامیدنی سالم یعنی آب شفاف، بدون بو، طعم و کمی خنک چنانچه در شرایطی بودید که دسترسی به آب با این شرایط وجود نداشت برای همان آب موجود می‌توانید اقداماتی مانند جوشاندن و خنک کردن، افزودن آب‌میوه‌های اسیدی مانند لیمو، افزودن شربت‌ها یا آب‌میوه‌ها تغلیظ شده مانند انگور و سیب را انجام دهید.
فراموش نکنید همانطور که کاهش آب بدن می‌تواند مشکل‌ساز باشد افزایش میزان آب در بدن هم خطرآفرین است. به‌طوری‌که اگر مقدار آب دریافتی شما بیش از ۲۰ لیوان در روز باشد (در شرایط هوائی خنک) خون بیش از حد رقیق شده، فشارخون افت می‌کند و بدن دچار شوک می‌شود. در این حالت سلول‌های مغزی متورم شده و بدن در وضعیت خطرناکی قرار می‌گیرد.
● کدام نوشیدنی، نوشیدنی‌تر است؟
در نهایت اگر به فکر نوشیدن آبمیوه‌های صنعتی هستید می‌توانید محصولات یکی از شرکت‌های سارونه تولید‌کننده کنسانتره و آبمیوه دوی‌پک با طعم‌های سیب موز، سیب، انگور، شش میوه، شرکت دشت نشاط تولیدکننده کنسانتره و آبمیوه در بسته‌بندی دوی پک با نام تجاری نوناشهدایران تولیدکننده کنتسانتره و آب‌میوه سیب، انگور و چند میوه در بسته‌های دوی‌پک (سلفونی) با نام تجاری گلدیس، شرکت عالیفرد تولیدکننده آبمیوه کنسانتره و شربت در طعم‌های مختلف و بسته‌بندی‌های تتراپک (پاکتی) و شیشه‌ای با نام تجاری سن‌ایچ، شرکت تکدانه تولید آبمیوه و کنسانتره در بسته‌بندی‌های دوی‌پک و تتراپک، شرکت نوش ایران تولید‌کننده کنسانتره و آب‌میوه در بسته‌بندی‌های تتراپک و دوی‌پک با نام تجاری نوشین، شرکت شهد سهند تولیدکننده انواع آب‌میوه در بسته‌بندی‌های دوی‌پک با نام تجاری پانی و شرکت شهد وینا تولیدکننده آبمیوه در بسته‌بندی دوی‌پک و شربت با نام‌های تجاری کمین‌تک و وینا را انتخاب کنید.

منبع : مجله اقتصاد و زندگی