حجاز در اغماء ـ اصلاحات در احتضار

قریب ۴۰ روز پیش كه همه مقامات سعودی سعی در خوب جلوه دادن حال ملك فهد داشتند، تاریخ فراموش نمی‌‏كند كه «الریاض»، نخستین روزنامه‌‏ای بود كه با عجله فراوان خبر سلامتی ملك فهد را به نقل یك از مسؤولان دفتر پادشاهی‌‏سعودی منتشر كرده بود.در حالی كه «المنار» نیز به نقل از مقامات آگاه در ریاض نوشته بود كه ملك فهد در حالت كُما به‌‏سرمی‌‏برد. البته این این نشریه حتی تا آنجا پیش رفته بود كه وضعیت جسمانی فهد را «بسیار بد» توصیف كرده بود و احتمال داده بود كه حتی وی مرده باشد، اما منتشرنشدن خبر مرگ وی، برای انجام احترامات لازم برای تشییع جنازه و حتی تعیین جانشین بوده. اما چه درست یا نادرست، اكنون پس از ۴۰ روز، عفونت ریوی و سكته سال ۱۹۹۵ فهد سبب شد كه پایه‌‏های قدرت آل‌‏سعود پس از لرزانی كوتاه مدتی، به دستان امیر عبدالله كه از امروز دیگر «ملك عبدالله» خطاب می‌‏شود و فقط دو سال از فهد كوچك‌‏تر بود، تداوم یابد. امروز دیگر سكه به‌‏نام «عبدالله بن‌‏عبدالعزیز آل‌‏سعود» خورده است و به‌‏طور رسمی او پادشاه عربستان‌‏سعودی است.
ملك فهد؛ خلیفه مرحوم
پادشاه عربستان‌‏سعودی در سن ۸۴ سالگی درگذشت. دربار سلطنتی عربستان‌‏سعودی اعلام كرد كه ملك «فهد بن‌‏عبدالعزیز آل‌‏سعود» پادشاه عربستان‌‏سعودی كه در زمان حكومتش ریاض را به واشینگتن نزدیك كرد، بامداد امروز دوشنبه درگذشته‌‏است.
گفته می‌‏شود كه فهد در هنگام مرگ ۸۴ سال سن داشت. وی از سال۱۹۹۵ به بعد، تنها به‌‏طور اسمی بر نفت‌‏خیز‌‏ترین كشور جهان حكومت كرد. به دنبال مرگ پادشاه عربستان‌‏سعودی، ولیعهد این كشور، امیر عبدالله برادر ناتنی ۸۱ ساله ملك فهد به سِمت پادشاهی عربستان‌‏سعودی برگزیده شد.در بیانیه‌‏ای كه وزیر اطلاع‌‏رسانی عربستان‌‏سعودی در تلویزیون دولتی این كشور خواند، آمده‌‏است: «با نهایت تأسف و تأثر، دربار سلطنتی به‌‏نام عالی‌‏جناب «ملك عبدالله بن‌‏عبدالعزیز آل‌‏سعود» و تمام اعضای خانواده وی درگذشتِ خادمِ حرمینِ شرفین، ملك فهد بن‌‏عبدالعزیز آل‌‏سعود را اعلام می‌‏دارم.»
تلویزیون دولتی عربستان‌‏سعودی كه گفت، ملك فهد در هنگام مرگ ۸۴ سال سن داشت نیز با قطع برنامه‌‏های معمول خود و با پخش آیات قرآن‌‏كریم، مرگ پادشاه‌‏سعودی را اعلام كرد. «ایاد بن‌‏امین مدنی»، وزیر اطلاع‌‏رسانی حكومت عربستان سعودی ضمن اعلام مرگ پادشاه این كشور اعلام كرد كه مراسم تشییع جنازه وی فردا برگزارخواهدشد. مدنی در اظهارات خود فقط گفت كه پادشاه عربستان، به خاطر بیماری درگذشته است. وی هیچ‌‏گونه اشاره‌‏ای به بیماری پادشاه عربستان نكرد.مرگ فهد در بیمارستان «ملك فیصل» در ریاض رخ داد. وی در ۲۷ ماه می به دلیل عارضه ذات‌‏الریه به این بیمارستان منتقل شد. در هنگام بستری شدن فهد در بیمارستان، مقامات عربستان‌‏سعودی اعلام كردند كه وی مبتلا به ذات‌‏الریه و تب شدید است.
در بیانیه مرگ فهد كه توسط خاندان سلطنتی عربستان‌‏سعودی منتشر شده، آمده است: «ملك عبدالله، پادشاه جدید عربستان‌‏سعودی، برادر ناتنی خود، شاهزاده سلطان بن‌‏عبدالعزیز ۷۷ ساله، وزیر دفاع عربستان‌‏سعودی را به‌‏سمت ولیعهد آینده این كشور تعیین كرده است.»
ملك فهد كه از سال ۱۹۸۲ به سلطنت رسید، با هدف بالابردن وجهه خود در جهان اسلام، با اعطای امتیازات بسیار به افراد تندرو منجر به گسترش افراط‌‏گرایی اسلامی شد اما پس از آن، وی در اقدامی كه خشم محافظه‌‏كاران را برانگیخت، به نیروهای آمریكایی اجازه داد كه پس از حمله عراق به كویت، در سال ۱۹۹۰ نیروهای خود از جمله نظامیان زن را در خاك عربستان‌‏سعودی مستقر كنند.
فهد در آخرین سال‌‏های حكومت، كه فقط پیشوند «ملك» را یدك می‌‏كشید، به ویژه پس از حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر كه روابط آمریكا و عربستان‌‏سعودی را تیره كرد، بیش از پیش در حاشیه قرارگرفت.
بنابر گزارش‌‏های رسمی منتشرشده ۱۵ نفر از ۱۹ نفری كه در هواپیماربایی و حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر شركت داشتند، از اتباع عربستان‌‏سعودی بودند و به همین دلیل، بسیاری از مقامات دولت آمریكا، حوزه‌‏های علمیه وهابی پادشاه عربستان‌‏سعودی را به ترویج تروریسم متهم می‌‏كنند.پس از آنكه طرفداران اسامه بن‌‏لادن، رهبر شبكه القاعده با بمب‌‏گذاری محل اقامت نیروهای آمریكایی در ریاض موجی از حملات تروریستی را در عربستان‌‏سعودی آغاز كردند، امیر عبدالله، ولیعهد وقت عربستان و پادشاه كنونی این كشور، شخصاً مسؤولیت سركوب گروه‌‏های تروریستی را برعهده گرفت.عبدالله همچنین مبارزه گسترده‌‏ای با تبلیغ و اشاعه افكار افراط‌‏گرایانه آغازكرد و نخستین انتخابات تاریخ عربستان‌‏سعودی ـ انتخابات شهرداری‌‏ها ـ در اوایل سال ۲۰۰۵ را در این كشور برگزار كرد.
عبدالله كه پیش از به قدرت رسیدن از ارتباط نزدیك عربستان‌‏سعودی با ایالات متحده آمریكا و وابستگی نظامی ریاض به كاخ‌‏سفید و نیز موضع‌‏گیری منفی كاخ‌‏سفید در قبال اسلام و حمایت واشینگتن از اسرائیل چندان راضی نبود، پس از به قدرت رسیدن، روابط ریاض با واشینگتن را گسترش داد.وی دوبار جورج دبلیو بوش، رئیس‌‏جمهوری ایالات متحده آمریكا را در اقامتگاه شخصی‌‏اش در تگزاس ملاقات كرده است كه آخرین ملاقات وی با بوش، در ماه آوریل سال جاری اتفاق افتاده است.افرادی كه پس از سكته ملك فهد در سال ۱۹۹۵ به دیدار وی رفته‌‏اند، گفته‌‏اند كه وی به سختی از آنچه كه در اطرافش در جریان بود اطلاع داشت. مقامات سرشناس خارجی اغلب ملاقات‌‏هایی بسیار كوتاه با وی داشتند، به قدری كوتاه كه فقط بتوان از این ملاقات‌‏ها تصاویری برای تلویزیون ریاض تهیه كرد.غالباً بیانیه‌‏های سیاسی به نام ملك فهد خوانده‌‏می‌‏شد و وی در مواقعی كه ملك عبدالله در ریاض حضور نداشت، ریاست نشست‌‏ وزیران حكومت را برعهده‌‏می‌‏گرفت.
فهد در ۱۳ ژوئن ۱۹۸۲، یعنی سه سال پس از وقوع حوادثی كه منجر به شكل‌‏گیری افراط‌‏گرایی در عربستان‌‏سعودی شد، به عنوان پنجمین پادشاه عربستان‌‏سعودی برگزیده شد.در سال ۱۹۷۹، از یك سو، امام خمینی جمهوری‌‏اسلامی در ایران ِشیعه را بنیان نهاد و از سوی دیگر، مسلمانان شبه‌‏جزیره عربستان ـ كه روایت می‌‏شود بسیاری از آنان شیعه بوده‌‏اند ـ با هجوم به مسجدالحرام و در اختیارگرفتن كنترل آن، اعلام كردند كه خاندان سلطنتی عربستان، لیاقت مدیریت خانه خدا را ندارند.آسوشیتدپرس نوشته‌‏است: «وقوع چنین حوادثی در عربستان‌‏سعودی كه توأم با بدنامی پادشاه به خاطر سابقه «قماربازی» و «زن بارگی» وی بود، منجرشد كه فهد «لیبرال» تلاش كند در راستای كسب رضایت مذهبیون قدرتمند عربستان از جمله پلیس مذهبی این كشور كه مسؤولیت اجرای هنجارهای اجتماعی اسلام را برعهده داشت، گام بردارد.عربستان‌‏سعودی نمی‏خواست ایرانِ شیعه، اسلامی‌‏تر از عربستانِ زادگاهِ اسلام جلوه‌‏كند، به همین خاطر فهد عنوان «خادم حرمین شرفین» را برای خود برگزید و میلیون‌‏ها دلار صرف مدارس مذهبی عربستان‌‏سعودی و حكومت مذهبی این كشور كرد.زائرانی كه پس از مدتی از آغاز حكومت وی به سرزمین عربستان سفركردند، نام وی را كه بر مسكوكات و اسكناس‌‏های این كشور حك شده، فراموش نمی‌‏كنند. آنها دیگر با «ریال»ی معامله می‌‏كنند كه برآن، كنار عكس فهد، چنین آمده است: «فی عهد حضرت صاحب‌‏الجلاله؛ الملك فهد بن‌‏عبدالعزیز آل‌‏سعود؛ ملك المملكه العربیه السعودیه».
نطفه آشوب جهان
در دهه ۱۹۸۰ ریاض، واشینگتن و اسلام‌‏آباد، جهان اسلام را برای مبارزه با اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی در افغانستان بسیج كردند. عربستان میلیون‌‏ها دلار صرف هزینه جنگ در افغانستان كرد و با تبلیغات حكومت عربستان، هزاران تن از اتباع عربستان‌‏سعودی از جمله اُسامه بن‌‏لادن، برای شركت در جنگ افغانستان عازم این كشور شدند.
زندگی‌‏نامه فهد نشان‌‏می‌‏دهد كه وی از حامیان اصلی مبارزان افغانستان بوده است. اما پس از خروج شوروی از افغانستان، در سال ۱۹۸۹،فهد نیز همانند مقامات واشینگتن و اسلام‌‏آباد، به مجاهدان كه افغانستان را تبدیل به پایگاهی برای فراگیری فنون عملیات‌‏های تروریستی همچون حملات ۱۱ سپتامبر كردند، توجه چندانی نكرد. فهد در سال‌‏های اول حكومتش، رهبری نام گرفت كه عربستان‌‏سعودی را تبدیل به یكی از مدرن‌‏ترین كشورهای خاورمیانه كرده است.هنگامی كه صدام حسین، رهبر حكومت بعثی عراق، در سال ۱۹۹۰ به كویت حمله كرد و نشان داد كه ممكن است به عربستان‌‏سعودی نیز حمله كند، ایالات متحده، فهد را متقاعدكرد كه اجازه دهد صدها هزار نظامی غربی از جمله زنان نظامی، برای حمله به عراق در خاك عربستان‌‏سعودی مستقر شوند.این اقدام فهد، خشم بنیادگرایان سعودی كه مخالف نفوذ غرب بر حكومت كشور خود بودند را برانگیخت و منجر شد آنان برای نخستین‌‏بار رسماً به اعتراض علیه ملك فهد بپردازند.
تظاهرات‌‏های ضدحكومت فهد، شدیداً سركوب شد و صدها تن از روحانیون مسلمان راهی زندان شدند. افراط‌‏گرایان مسلمان در سال‌‏های ۱۹۹۵ و ۱۹۹۶، مواضع ارتش آمریكا در عربستان‌‏سعودی را بمب‌‏گذاری كردند و در این بمب‌‏گذاری‌‏ها بیش از ۲۵ آمریكایی را كشتند.
بن‌‏لادن كه حكومت فهد پیش از این اعلام كرده بود وی دیگر شهروند عربستان‌‏سعودی نیست، با ابراز خشم از توسل حكومت عربستان به حمایت سربازان غربی پیشنهاد داد از مجاهدانی كه در افغانستان جنگیده‌‏اند، برای آزادسازی كویت استفاده شود. اتكای حكومت عربستان به نظامیان غربی باعث شد وی بیش از پیش علیه خاندان سلطنتی سعودی موضع‌‏گیری كند.سكته مغزی فهد منجر شد كه وی دچار ضعف حافظه و ناتوانی در تمركز شود. فهد حتی پیش از سكته نیز مبتلا به التهاب مفاصل، مرض قند و درد زانو بود.افتخارات برای شبه‌‏جزیره حجاز
فهد فرزند ملك «عبدالعزیز»، بنیانگذار عربستان‌‏سعودیِ مدرن، تحصیلات ابتدایی خود را در دبستانی مذهبی كه ملك عبدالعزیز برای ۴۲ پسر خود تأسیس كرده بود، پشت سر گذاشت. وی زندگی راحت را بسیار دوست داشت و با انجام سفرهای بسیار از زندگی اشرافی خود لذت می‌‏برد. اما وقتی وی نزدیك به سی سال سن داشت، به خاطر كارهایی كه خلاف شأن سلطنتی خانواده‌‏اش انجام داد، مورد مأاخذه قرار گرفت. در سال ۱۹۵۳، فهد نخستین وزیر آموزش و پرورش عربستان‌‏سعودی شد و نخستین نظام مدارس عربستان‌‏سعودی را بنیان نهاد. نظامی كه از ۳۰ هزار دانش‌‏آموز در آن سال، هم‌‏اكنون به حدود ۲/۳ میلیون دانش‌‏آموز، هفت دانشگاه، ۸۳ دانشكده و بیش از ۱۸ هزار مدرسه رسیده است.در سال ۱۹۶۲، فهد وزیركشور عربستان شد و بعدها در سال۱۹۷۵، همزمان با قتل «ملك فیصل» توسط یكی از برادرزادگانش به سمت ولیعهدی عربستان برگزیده شد. فهد در دوران هفت سال پادشاهی برادرش «ملك خالد»، ولیعهد عربستان سعودی بود تا اینكه در سال ۱۹۸۲ و پس از مرگ خالد، به سمت پادشاهی عربستان صعودی برگزیده شد. جزئیات چندانی از زندگی خصوصی ملك فهد در دست نیست ، اما گفته می‌‏شود وی دارای سه زن و هشت پسر است. پسر بزرگ وی، فیصل، در سال ۱۹۹۹ به دلیل حمله قلبی جان باخت.
پادشاهی در انتظار
امیر عبدالله، مرد قدرتمند سعودی، چنان قدرتمندانه به اصلاحات سیاسی و تحكیم روابط خود با همسایگان و خاورمیانه ادامه داد كه برای نخستین بار در تاریخ سرزمین حجاز، زنان بسان انسان‌‏های زنده، حداقل حقوق انسانی را برای خود شاهد شدند و اجرایش را هم اكنون انتظار می‌‏كشند.پافشاری امیرعبدالله به اصلاحات، چنین به سرانجام می‌‏رسد كه در آستانه اغماء ملك فهد، وزیر امور خارجه آمریكا تأكید كرد كه ریاض به اصلاحات سیاسی نیز نیاز دارد. «فرنس پرس» به نقل از كاندولیزا رایس در واشینگتن گزارش داده بود كه رایس رابطه آمریكا با عربستان را بسیار قدرتمند توصیف كرده است. رایس همچنین رابطه آمریكا با امیر عبدالله بن عبدالعزیز، رابطه عربستان، رابطه‌‏ای خوب توصیف كرد كه این رابطه ویژه از زمان اداره امور سرزمین عربستان از ۲۹ نوامبر ۱۹۹۵ میلادی، درست پس از بیماری فهد، آغاز شده است.
اگر چه اوضاع بین‌‏المللی و شرایط جهانی با توجه به حمایت ویژه رایس از امیر عبدالله و ستایش مبارزه ویژه وی با تروریسم، از حمایت قاطعانه ایالات متحده از حكومت آل‌‏سعود حكایت دارد، ولی پیروزی شیعیان در اویل انتخابات شورای شهر مناطق شمال شرق شبه‌‏جزیره عربستان و شهرهای چون «احساء» و «قطیف» احتمال افزایش مطالبات آنها را برای آزادی‌‏های مذهبی و بدست گرفتن بخش‌‏هایی از قدرت منطقه‌‏ای را افزایش داده است. شیعیان این مناطق نفت خیز تحت حاكمیت مردان آل‌‏سعود، سال‌‏ها برای دست‌‏یابی به بخش كوچكی از حقوق اولیه شهروندی خود تلاش بسیاری مبذول داشته‌‏اند و در راه استیفای آن، هزینه‌‏های بسیاری را متقبل شده‌‏اند.این شیعیان كه بسیاری از مطالبات مذهبی شان در راستای به رسمیت شناختن بخش هایی از حقوق بشر و آزادی مذهب به كمرنگی بسیاری تحقق یافت، از بلندپایه‌‏ترین مقام مذهبی عربستان سعودی ممنوعیت ۱۰۰ ازدواج اجباری، زنان را مشاهده كردند. این فتوا در سرزمینی كه زنان با محدودیت‌‏های سیاسی روبه‌‏رو، هستند گامی بلند در راستای به رسمیت شناختن حقوق‌‏بشر بود. این حكم تا آن جا باعث خشنودی شد كه مقامات مذهبی سعودی رسماً اعلام كردند كه «پدری كه دخترش را وادار به چنین ازدواجی كند، باید زندانی شود» و حتی «تا زمانی كه بر اعتقاد خود باقی است، باید در زندان بماند».
این مورد اگر چه برای زنان پیروزی بزرگ محسوب می‌‏شد، ولی سبب خشنودی بسیاری از شیعیان سرزمین حجاز بود. چرا كه این مورد فیزیكی از مسائل اقتصادی شیعیان جعفری عربستان‌‏سعودی بود كه تا سال ۲۰۰۱ در آن، برای زنان كارت شناسایی جداگانه صادرنمی‌‏شد و پس از آن نیز این كارت شناسایی، تنها با اجازه یك خویشاوند مرد، صادر می‌‏شده است.این اصلاحات سیاسی و مذهبی در سرزمین متعصب عربستان‌‏سعودی، اگر چه امیر عبدالله را یاری كرد تا موقعیت عربستان‌‏سعودی را در جهان ارتقاءدهد، اما همین موضوع موقعیت وی را ترد شیوخ بلندپایه مذهبی كه میان عامه مردم نفوذ بسیاری دارند، متزلزل می‌‏كند.چنان كه «گام‌‏های معلق امیرعبدالله» به سوی پادشاهی مطلق سعودی برداشته می‌‏شود، اما «خاندان پول» همچنان تأثیر گذارند.بزرگ‌‏ترین بازار پولی جهان، بازار معاملات نفت، پس از شنیدن خبر مرگ ملك فهد، تكان شدیدی خورد و قیمت نفت را افزایش داد.
تاریخ حجاز سعودی
خاندان آل‌‏سعود ده‌‏ها سال پیش، كه كسی جایی از دنیا و حتی شبه‌‏جزیره عربستان را نمی‌‏شناخت، در بیابان‌‏های مركزی شمالی این پهنه نفت‌‏خیز می‌‏زیستند. پس از مدتی جنگ‌‏های قبیل‌‏های رویای حاكمیت بر سرزمین ثروتمند حجاز را در سر پروراندند.این هنگامی بود كه شیخ‌‏ها بر حجاز، عراق و اردن حاكم بودند و مستشاران نظامی انگلیسی پا به پای میسیونرهای مسیحی با كشتی های‌‏خود از سوئز می‌‏گذشتند و سوار بر شترهای اعراب بیابانگردی كه سر و وضع آنان از دوره جاهلیت تا آن زمان چندان تغییری نكرده بود، پا به این شبه‌‏جزیره نفت‌‏خیز می‌‏گذاشتند و در جست‌‏وجوی طلای سیاه از فلسطین، عثمانی، كردستان عراق و سوریه‌‏ای كه تحت حاكمیت فرانسه بود گرفته تا سرزمین حجاز به دنبال جای پایی برای بازرگان انگلیسی می‌‏گشتند تا دكل‌‏های نفتی خود را در میان سیاه چادرهای اعراب بیابان‌‏گرد، علم كنند.پس از خروج آرام آرام امپراتوری بریتانیا از منطقه و انتقال آن به ایران، لیبی و سایر سرزمین‌‏هایی كه عرب‌‏ها آنان را «عجمی» می‌‏خواندند، فضا برای فعالیت و تحرك قدرت‌‏های فرامنطقه‌‏ای دیگر فراهم شد.گویا مردم این منطقه هیچ‌‏گاه قرار نبود طعم حاكمیت بر سرنوشت خود را كسی برای لحظه‌‏ای بچشند. با رفتن یك قدرت استعماگر، قدرتی دیگر به طمع ثروت‌‏های انبوهی كه در زیر میلیون‌‏ها هكتار كویر خشك و لم‌‏یزرع خوابیده بود، جانشین یكدیگر می‌‏شدند.در این زمان خاندان آل‌‏سعود كه سران آن با افكار وهابی‌‏هایی مانند «ابن تیمیه» آشنا شده بودند، ضدشریف‌‏های حاكم بر حجاز شوریدند؛ شریف‌‏هایی كه به نسبت آنها پسران سالك‌‏تر بودند و حتی برای اقلیت شیعه نیز امكان فعالیت مذهبی فراهم می‌‏كردند.
وهابی‌‏ها، بر كاخ‌‏ها و كرسی‌‏های زرد و سرخ مكه و جده حاكم شدند و سران سیاسی آنان شهر ریاض را كه قرابت بیشتری با كویرهای محل زندگی‌‏شان داشت، پایتخت خود قرار دادند.عبدالعزیز، مقتدرترین شاه خاندان سعود، بلافاصله پس از قدرت‌‏گیری، به ساختن كاخ‌‏های متعدد در مناطق خوش آب و هوای غرب شبه‌‏جزیره رو آورد و معماران و مهندسانی كه شیخ بن‌‏لادن، سرپرستی آنها را بر عهده داشت، به اروپا فرستاد تا سبك‌‏های مختلف كاخ‌‏سازی در سوزان مونت‌‏كارلو را بیاموزند.در این زمان بود كه عبدالعزیز روز به روز بر حجم و تعداد كاخ‌‏ها و حرم‌‏سراهای خود افزود و شاهزاده‌‏هایی از خود برجاگذاشت كه حتی توان شمارش و به خاطر سپاری نام آنها را نداشت.خالد، عبدالله، عبدالسلام، عبدالصاحب، فهد، فیصل و هزاران نام دیگر فرزندان و نوادگانی بودند كه عبدالعزیز هنگام نام‌‏گذاری آنها، هیچ گاه به احتمال اختلاف این همه فرزند بر سر جانشینی خود فكر نكرده بود.او عكاسانی را از اروپا به حجاز می‌‏آورد تا از وی عكس‌‏های بزرگ تهیه كنند و او بتواند با توزیع آنها در میان مردم، آنان را نسبت به حكومت خود توجیه كند.عبدالعزیز اگر چه غربی‌‏ها را خوب می‌‏شناخت و دوست داشت پسرانش با دختران اروپایی حشر و نشر داشته باشند، اما شیوه‌‏هایی را می‌‏پسندید كه برگرفته از توصیه‌‏های ابن‌‏تیمییه و جوان‌‏ترهایی چون «بن باز» باشد. او آنها را شیوخی عالِم به اسلام می‌‏دانست.
در چنین فضایی بود كه «فهد» شاه آینده حكومت آل‌‏سعود پرورش یافت. شیخ بن‌‏لادن نیز چندان بی‌‏كار نبود و همپایِ یارِ غارِ خود «عبدالعزیز» به افزایش و تقویت نسل خود می‌‏اندیشید؛ فهد جوان كه خود را برای جانشینی پدر آماده می‌‏كرد بن لادن، نام «اُسامه» را برای فرزند تازه متولد شده خود برگزید.فهد كه تا اواسط سی سالگی در ریاض و در میان حرم‌‏سراهای زنان پدرش زندگی می‌‏كرد، از زندگی یكنواخت در ریاض خسته شده بود.«فهد بن‌‏عبدالعزیز بن‌‏عبدالرحمن بن‌‏فیصل آل سعود» كه در سال ۱۹۲۳ م. در ریاض چشم به جهان گشوده بود، در همین شهر در مكتب «امراء» شروع به آموزش خواندن و نوشتن كرد و مدتی بعد برای یادگیری قرآن به مكه رفت.فهد در سنین چهل سالگی به یادگیری آموزش زبان انگلیسی، سیاست‌‏ورزی، ادبیات، مطالعه كتاب‌‏های خاطرات رؤسای پیشین كشورهای جهان و عقاید جدید روآورد تا بتواند پس از مرگ پدر، «عبدالعزیز بن عبدالرحمن»، جای او را پر كند.اما با این همه یادگیری و سفر به خارج از شبه‌‏جزیره هم نتوانست در عقاید وهابی خود تغییری ایجاد كنند. او با توصیه پدر، هر روز با ریش سفیدان قبایل بادیه‌‏نشین دیدار می‌‏كرد تا بتواند با آنها رابطه برقرار كند و سلطه حكومت آینده خود را تحكیم بخشد.فهد در سال ۱۹۵۳ به‌‏عنوان وزیر معارف، در سال ۱۹۶۲ به عنوان وزیر كشور، در سال ۱۹۶۷ نخست‌‏وزیر و در سال ۱۹۷۵ به‌‏عنوان ولیعهد انتخاب شد. در ۲۱ شعبان سال ۱۴۰۲ (۱۹۸۲ م)، شیوخ سعودی با فهد بیعت كردند و مرگ پدرش را تسلیم گفتند.فهد در آن‌‏ِواحد، علاوه بر پادشاهی، سمت‌‏های نخست وزیری، ریاست شورای امنیت ملی، ریاست شورای عالی نفت، ریاست شورای‌‏عالی آموزش و دانشگاه‌‏ها، شورای‌‏عالی جوانان، رئیس شورای‌‏عالی خاندان حاكم و فرماندهی‌‏عالی نیروهای مسلح را بر عهده داشت.در سال ۱۹۸۶ فهد، لقب «خادم الحرمین الشریفین» را برای خود برگزید. نامی كه هیچ مسلمانی در سایر كشورهای اسلامی حاضر نشد آن را برای وی به كار بندد.پادشاه كنونی عربستان‌‏سعودی «فهد بن عبدالعزیز» است، فهد پس از مرگ برادرش ملك خالد، در سال ۱۹۸۲، سلطنت عربستان‌‏سعودی را به دست گرفت. فهد از طرف مادرش «حصه» به خاندان «سدیری» منسوب است. خاندان «سدیری» شاخه‌‏ای از قبیله «بدارین» هستند كه از زمان‌‏های قدیم در «وادی الدواسر» سكونت دارند و از اول قیام دولت سعودی از شدیدترین و تندروترین یاران آل‌‏سعود بودند.خاندان سدیری علاوه بر دوستی قدیمی كه با آل‌‏سعود دارند، ازدواج‌‏هائی هم میان این خاندان صورت گرفته كه بیشتر سبب نزدیكی این دو خاندان شده است. از جمله ازدواج‌‏هائی كه بین آل‌‏سعود وآل‌‏سدیر انجام شده، ازدواج ابن‌‏سعود با سه تن از دختران آل‌‏سدیر است كه «حصه» یكی از آنهاست كه از او فهد و شش برادرش تولد یافته‌‏اند و دیگری «جوهره» دختر سعد سدیری است كه مادر سعد، مساعد، و عبدالمحسن است. ابن‌‏سعود پس از این زن، با خواهر او «هیا» ازدواج نمود كه از او نیز سه پسر به نام‌‏های بدر، عبدالله و عبدالمجید متولد شدند.عبدالعزیز به جهت ازدواج‌‏های مكری كه با خاندان سدیری كرده بود، خاندان سدیری در زمان وی در دولت سعودی مقام بلندی داشتند و قسمتی از پُست‌‏های حساس حكومتی در اختیار آنها بود. سرزمین سدیری‌‏ها شامل منطقه نسبتاً وسیعی است كه در شمال‌‏شرقی ریاض قرار دارد. اینان از وفاداران اولیه ابن‌‏سعود بودند كه از این روی، «فهد» و شش برادرش را «سدیریون سبعه» و «آل‌‏سدیر» می‌‏گویند.
حجاز؛ جایی برای سلطنت
ملك فهد بن‌‏عبدالعزیز آل‌‏سعود، پادشاه سرزمین عربستان‌‏سعودی در حالی در بستر بیماری مرگ را پذیرا شده است كه این پادشاه، سرزمین حجاز، مدت‌‏ها است از پادشاهی‌‏سعودی، تنها پیشوند «ملك» برایش به لقب مانده است و بس.خادم حرمین شریفین كه قریت دو دهه است حتی به زیارت حرمین مشرف نشده است، در حالی حكومت «مردسالار» آل‌‏سعود را ترك می‌‏كند كه عربستان در طول تاریخ، همیشه «جایی برای سلطنت» بوده است. سلطنت تمامیت‌‏خواه مردسالار این سرزمین حتی در زمان رواج شورا پس از اسلام نیز از میان مردان و بر اساس سن و سال و نام و نسبت خانوادگی، حاكمان خود را برمی‌‏گزید.سرزمین حجاز و شتر، هنوز نیز جایی برای سلطنت مردان است؛ چنانكه وزیر امور خارجه آمریكا كه یك زن است نیز از حكومت مردان مقتدر سعودی حمایت می‌‏كند.اما در این میان، هنوز شیعیان نمی‌‏دانند كه پس پادشاهی امیرعبدالله، آیا اصطلاحات در این سرزمین حجاز به احتضار می‌‏رود یا نه. گذشت زمان بهترین برهان است برای اثبات هر قضیه‌‏ای.

امیرعلی‌ علامه‌‏زاده

منبع : خبرگزاری کار ایران ـ ایلنا