نذر زباله برای «الهه شیوا»!

گردشگری در ایران طی سال‌های اخیر رشد فزاینده‌ای داشته است و البته به عنوان یك جایگزین و یا ابزار كمكی برای كاهش اتكا به صنعت نفت در كشورهای متكی به نفت مورد توجه دولتمردان بسیاری قرار گرفته است.
جالب آنكه این صنعت اغلب به عنوان راهكاری برای كاهش فشار بر منابع طبیعی تلقی می‌شود كه در صورت گسترش آن در مناطق گرم و خشك یا نواحی كویری می‌تواند از مهاجرت سكنه این مناطق به مناطق سبزتر و یا جنگلی بكاهد. منطقه شمال ایران دیری است كه با معضل فشار ناشی از افزایش جمعیت مهاجران از یك‌سو و فشار گردشگران از دیگر سو مواجه است.
و تلخ‌تر آنكه مسوولان هنوز در صدد ایجاد تسهیلاتی برای گسترش این مهاجرت و تشدید این فشارها هستند، تسهیلاتی نظیر احداث آزادراه تهران ـ شمال یا ایجاد صنایع و یا گسترش صنعت ساختمان (و از همه بدتر شهرك‌های مسكونی) كه مشوق مهاجرت است.
سواحل دریای خزر اغلب در انحصار هتل‌ها و مهمانسراهای مختلف در آمده و بدل به انبار انواع زباله و فضولات انسانی شده به نحوی كه دیگر به تغییر بو و رنگ ناخوشایند دریای (روزگاری آبی‌ و اكنون سبز لجنی) خزر برای آنان كه ۲۰ سال پیش در كناره این دریا آرامشی می‌یافتند، كاملاً محسوس و بسیار آزاردهنده است.
انبوه زباله‌ها در نواحی جنگلی و انبوه ساخت و سازها در دل این نواحی معضل دیگری است كه قرار است معضل ساخت و ساز و زباله در شهرهای شمال را تا حدی بپوشاند.
ما ایرانیان خود را مردمانی با فرهنگ و دارای فرهنگ و تاریخ و نیز رسوم و آداب عالی می‌دانیم. ما از نظر مذهبی‌به پاكی و نجاست پایبند هستیم و به فرموده پیامبر اسلام، نظافت را نشانه ایمان می‌دانیم. پس این همه ناپاكی، انبوه زباله، بوی بد و مناظر زشت در جنگل و سواحل و حتی كوچه و خیابان و جاده‌ها، به راستی اگر نشانه بی‌فرهنگی و بی‌ایمانی ما نیست، نشانه چیست؟
گزارش زیر شاید از نظر شباهت و همانندی میان مناطق پرگردشگر ما و مسیر و ساختار صنعت گردشگری ما با مردمان هند بسیار تكان‌دهنده باشد. شاید بهتر است یا به سخنان پرطمطراق خود از هوش و دانش ایرانیان پایان دهیم و یا در عمل تفاوت خود را با مردمان كشورهایی كه شاخص توسعه انسانی در آنها پایین‌تر از ماست، اثبات كنیم.
▪ و اینك گزارش «نیتا باهالا» از دهلی نو:
صدها هزار زائر هندو كه بنا به رسوم آیینی در نواحی مقدس هیمالیا گرد هم می‌آیند، مهم‌ترین عامل ناپاكی و تخریب اكوسیستم كوهستانی شكننده و حساس هیمالیا هستند.
این زائران با تولید و رها كردن انواع زباله، فضولات انسانی، تجمع و ایجاد آلودگی صوتی و هوایی، همچنین لگدمال كردن و كندن انواع گیاهان، سبب كاهش و تخریب مرتع و جنگل در این كوهستان شده‌اند كه همچنان رو به گسترش است.
بنا بر اعتقادات رایج در میان هندوها، هیمالیا ماوا و مسكن خدای شیوا یا خدای تباهی و سپس تجدید حیات موجودات است.
اما به گفته متخصصان و فعالان محیط‌زیست افزایش تعداد زائران در این نواحی كه زمانی كاملاً بكر و دست نخورده بود، سبب شده است كه این منطقه، این خانه خدای شیوا، توسط دوستدارانش، در هزاران تن زباله و فضولات انسانی محاصره شده است كه اكنون آب رودخانه‌های جاری در این منطقه را به شدت آلوده كرده است.
بسیاری از فعالان و متخصصان محیط‌زیست در هند اعلام كرده‌اند با توجه به افزایش تعداد زائران هندو در این نواحی كه زمانی زیبا و پاك بوده و اكنون انباشته از انواع زباله و ناپاكی شده باید از این زائران عوارض ویژه آلودگی اخد شود كه صرف كاهش و دفع آلودگی در منطقه شود.
هم اكنون انواع جعبه و قوطی و ظروف پلاستیكی چرك و پر از انواع انگل و میكروب، در همه جای این منطقه دیده می‌شود. سواحل رودها انباشته از فضولات و زباله‌های انسانی است و جاده‌هایی نیز كه برای سهولت تردد این گردشگران مذهبی ‌ساخته شده، روزانه محل تردد صدها اتوبوس و اتومبیل حامل این زائران است كه این مساله نیز سبب آلودگی شدید هوا می‌شود.
كوهستان هیمالیا كه اغلب به عنوان بام دنیا شهرت دارد، از هند تا افغانستان را فرا می‌گیرد اما زائران هندو بیش از هر دسته و جمعیت دیگری در این منطقه رفت و آمد دارند.
علاوه بر این، اجرای پروژه‌های عمرانی و رشد انفجاری اقتصاد و صنعت در هند سبب رشد طبقه متوسط در این كشور و همچنین افزایش درآمدهای حاصل از ارائه خدمات گردشگری شده است. گسترش فعالیت تعداد زیادی از تورهای گردشگری در این منطقه هم عامل مهم آلودگی است. زیرا این تورهای گردشگری كه معمولا خدمات گردشگری نظیر هلی‌كوپتر، انواع هتل، مهمانسرا و رستوران به گردشگران ارائه می‌كنند، مشوق جلب گردشگران بیشتر به این منطقه‌اند. نكته عجیب آن است كه در كنار این همه گردشگرانی كه با تمام قوا محیط را آلوده می‌كنند، خیل كثیری از مردم علاقه‌مند به محیط طبیعی نیز برای پاكیزه كردن منطقه تلاش‌های گسترده‌ای می‌كنند. اما به‌رغم تلاش‌ها ی بسیار، ظاهراً قوای گردشگران آلوده كننده بیشتر از توان این داوطلبان عمدتا محلی است كه سعی در پاكیزگی و جبران خسارت‌های ایجاد شده در محیط می‌كنند.
به گفته محمد اشرف رئیس انجمن زیست محیطی كوهستان جامو و كشمیر سال گذشته اعضای این انجمن تلاش گسترده‌ای برای پاكیزه كردن یكی از مسیرهای گردشگری كرد اما این تلاش‌ها در برابر حجم آلودگی‌هایی كه هر روز افزایش می‌یابد، درست همانند قطره‌ای در اقیانوس، ناچیز و كم اثر بود.
این وضعیت در مورد رودخانه گنگ نیز كه از جمله مكان‌های مقدس هندو‌هاست، مطرح است. فعالان محیط زیست هند برآورد كرده‌اند این رود مكانی شده است كه تنها در منطقه گنگوتری كه سرچشمه این رود به اصطلاح مقدس است، انبار انواع كثافات و زباله‌هایی است كه
۸۰۰ هزار زائر هر سال در این منطقه برجای می‌گذارند.
متخصصان می‌گویند درختان در این مناطق گردشگری عمدتاً برای تهیه آتش، احداث هتل و نیز فعالیت‌های راه‌سازی قطع می‌شوند و این قبیل فعالیت‌های آشكارا مخرب، روند گرم شدن و ذوب شدن یخچال‌های همیالیا را تسریع كرده است.
به گفته «سیداقبال حسنایین» متخصص یخچال‌شناسی از مركز تحقیقات دهلی نو، گازهای گلخانه‌ای تنها عامل ذوب شدن یخچال‌ها نیست بلكه افزایش فعالیت‌های مخرب انسانی نظیر رشد گردشگری در مناطق حساسی چون كوهستان‌ها، رودخانه‌ها و نواحی جنگلی نیز در ایجاد این پدیده مقصر است.
وی تاكید دارد كه این قبیل اكوسیستم‌ها در برابر فعالیت‌های مداخله‌گرانه انسانی بسیار بسیار حساس و آسیب‌پذیر هستند. درحالی كه ضروری است جمعیت مردم ساكن در منطقه را نیز كه در تغذیه و معیشت خود به این رودها و یخچال‌ها و منابع طبیعی منطقه متكی هستند، باید در نظر گرفت.

منبع : روزنامه تهران امروز