جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
مجله ویستا
مأموریت منصور
پس از اینکه کشمکشهای درون هیئت حاکمه آمریکا بر سر انتخاب شاه یا امینی، سرانجام به ترجیح شاه و ابقای او انجامید، با برکناری امینی، شاه اسدالله علم را به عنوان نخستوزیر، مأمور اجرای اقداماتی کرد که به آمریکا وعده داده بود. مأموریت علم با بحران انجمنهای ایالتی و ولایتی و بحران بزرگتر از آن، یعنی قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، رو به رو شد. به رغم سرکوبی خونین قیام، اما در عمل این دولت علم بود که کارآمدی خود را از دست داد و ناگزیر از کنارهگیری شد. برکناری علم به معنای پایان کارآمدی نسل کهنسال سیاستمداران ایرانی برای اجرای برنامههای آمریکا در ایران بود. دولت آمریکا نه تنها از اینگونه سیاستمداران دولتی قطع امید کرده بود، بلکه به گروههای اپوزیسیون رژیم از قبیل جبهه ملی هم امیدی نداشت. از این رو، از اوایل دهه ۱۳۴۰ در پی آن بود که تکنوکراتهای جوان و متمایل به آمریکا را در قالب یک تشکل سیاسی سازماندهی کند و در این راستا، همواره توجه شاه را به ضرورت برگماردن جوانان معتمد به مشاغل مهم دولتی جلب میکرد.
کانون مترقی در پی چنین رویکردی پا به عرصه وجود گذاشت. به دنبال آن، شایعه به قدرت رسیدن کانون مترقی و حسنعلی منصور در تهران در سال ۱۳۴۲ گسترش یافت. هنگامی که شاه در فکر تعویض علم بود، با یک مقام آمریکایی دیدار کرد و ضمن بررسی مسائل، طرحهای چند ماه آیندهاش را با مقام آمریکایی در میان گذاشت. استوارت راکول، وزیرمختار آمریکا، در حاشیه طرحهای شاه نوشت: ” ما در اینجا به این نتیجه رسیدهایم که هسته اصلی سیاستهای آتی شاه، منصور و کانون مترقی اوست. در آبان ۱۳۴۲ شاه دوباره با سفیر آمریکا دیدار کرد. اگرچه برخی از دیپلماتهای آمریکا، از جمله هولمز، بر این باور بودند که ” منصور از قابلیت کافی برای تشکیل یک حزب سیاسی و رهبری دولت برخوردار نیست، “ اما آمریکاییها در جمعبندی نهایی خود او را مناسب یافتند. شاه در سال ۱۳۴۲ در یک اقدام نامتعارف، فرمانی صادر کرد و حمایت خود را از کانون مترقی ابراز داشت. این اقدام شاه آشکارا نشان میداد که زمان به قدرت رسیدن منصور نزدیک است. در مهر ماه ۱۳۴۲ منصور با جولیس هولمز، سفیر آمریکا در ایران، دیدار کرد و اظهار داشت که به گمانش ظرف سه یا چهار ماه آینده وظیفه تشکیل دولت جدید به او سپرده خواهد شد.
● حسین فردوست در خاطرات خود مینویسد:
منصور نیز از مهرههایی بود که توسط انگلیسیها به آمریکا معرفی شد و لذا حمایت هر دو قدرت را به حد کافی پشت سر داشت. من از طرح نخستوزیری منصور اطلاع نداشتم، حوالی بهمن ۱۳۴۲ بود و محمدرضا برای مسافرت یک ماهه و بازی اسکی به سویس رفته بود. در این مسافرتها معمولاً جلسات سالیانه او با رئیس MI۶ و شاپورجی برگزار میشد. روزی حسنعلی منصور برای دیدنم به ساواک آمد و پرسید که مگر دفتر ویژه اطلاعات با شاه تماس ندارد؟ پاسخ مثبت دادم. گفت از طرف من سؤال کنید که فرمان نخستوزیری من کی صادر میشود؟ گفتم من از این موضوع بی اطلاعم. گفت خود ایشان میدانند، شما کافی است تلگراف کنید، تلگراف شد. پاسخ چنین بود: پس از مراجعت به تهران، تلفنی مطلب را به منصور گفتم. گفت الان میآیم. به ساواک آمد پرسید که محمدرضا چند روز دیگر باز میگردد؟ گفتم حدود ۲۰ روز دیگر، گفت خیلی دیر میشود. تلگراف کنید فرمان را از همانجا صادر کند.
تلگراف صادر شد. جواب رسید بگویید چه عجلهای دارد، به اضافه ممکن است زودتر به تهران مراجعت شود. منصور دیگر چیزی نگفت ولی از این موضوع ناراحت شد. به هر حال پس از مراجعت محمدرضا فرمان صادر و منصور نخستوزیر شد.
بدینگونه و با چنین فرایندی، حسنعلی منصور، در ۱۷ اسفند ۱۳۴۲ به نخستوزیری منصوب شد تا به عنوان یک تکنوکرات جوان و تازه نفس و آمریکاگرا، سیاستهای موردنیاز را به اجرا بگذارد. او مدتی پس از آغاز به کار، طرح مصونیت مستشاران نظامی آمریکا را که از قبل تهیه شده بود به مجلسین برد و به تصویب آنان رساند. بدین ترتیب، مهمترین مأموریت او یعنی برقراری دوباره کاپیتولاسیون، برای مصونیت آمریکاییها در ایران صورت گرفت. روشن بود که ملت ایران و رهبران آن، نمیتوانستند چنین ننگی را تحمل کنند. امام خمینی (ره) رهبری بلامنازع مبارزه با آمریکا را در این مقطع تاریخی به دست گرفته بود. او به شدت به کاپیتولاسیون واکنش نشان داد. این امر منجر به تبعید ایشان به ترکیه گردید. پس از تبعید ایشان، یکی از اعضای هیئت های مؤتلفه اسلامی، محمد بخارایی در اول بهمن ۱۳۴۳ منصور را به قتل رسانده و فرجام مأموریت او بدینگونه رقم خورد.
سیدمصطفی تقوی
منبع : موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
انتخابات احمد وحیدی عراق حسن روحانی مجلس شورای اسلامی حجاب دولت نیکا شاکرمی مجلس روز معلم رهبر انقلاب شهید مطهری
ایران سیل هواشناسی تهران آتش سوزی شهرداری تهران قوه قضاییه پلیس آموزش و پرورش معلم فضای مجازی سلامت
قیمت خودرو سهام عدالت قیمت طلا سازمان هواشناسی مالیات دولت سیزدهم بازار خودرو قیمت دلار خودرو بانک مرکزی حقوق بازنشستگان ایران خودرو
مهران غفوریان موسیقی تلویزیون سریال ساواک عمو پورنگ سینمای ایران مهران مدیری تبلیغات مسعود اسکویی سینما عفاف و حجاب
رژیم صهیونیستی فلسطین اسرائیل غزه آمریکا جنگ غزه روسیه ترکیه حماس نوار غزه انگلیس اوکراین
استقلال فوتبال پرسپولیس سپاهان باشگاه استقلال علی خطیر لیگ برتر جواد نکونام بازی لیگ برتر ایران تراکتور رئال مادرید
هوش مصنوعی اپل فناوری خودروهای وارداتی گوگل آیفون ناسا
فشار خون کبد چرب