فرانسه - ناتو پیشینه و شرایط نوین

بعد از نزدیک به چهل سال که از خروج فرانسه از بخش نظامی سازمان پیمان‌‌ ‌اتلانتیک شمالی (ناتو) می‌گذرد، پاریس تصمیم گرفته است به‌طور رسمی به این سازمان بازگردد.‌‌‌
گرچه این تصمیم از تابستان گذشته با اعزام نیروهای فرانسوی به افغانستان بطور‌ ‌عملی آغاز شده بود، اما اعلام رسمی این تصمیم توسط نیکلا سارکوزی در آستانه نشست‌‌ ‌شصتمین سال تاسیس این سازمان که قرار است در روزهای سوم وچهارم آوریل درشهرمرزی <کرل‌‌> ‌آلمآن وشهر <استراسبورگ> فرانسه برگزار شودو در میان مخالفت‌های احزاب رقیب دولت او‌،‌قابل تامل است.‌‌‌
فرانسه به دستور شارل دوگل، رئیس‌جمهوری وقت این کشور از سال ۱۹۶۶و ۱۷ سال‌‌ ‌بعد از تاسیس ناتو در اعتراض به توسعه طلبی آمریکا از آن خارج شد.‌‌‌
در آن سال ژنرال دوگل در نامه‌ای از لیندون جانسون، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا خواست‌‌ ‌با توجه به کنار کشیدن فرانسه از مجمع فرماندهی ناتو، آمریکا و کانادا نیروهای‌‌ ‌نظامی خود را هرچه سریع‌تر از خاک فرانسه خارج کنند.‌‌‌‌
با این وجود فرانسه هیچگاه از عضویت در این سازمان کناره نگرفت وهمیشه به عنوان‌ ‌پایه گذار و عضو اتمی و قدرتمند پیمان نظامی آتلانتیک در حاشیه این سازمان ماند.‌‌‌
فرانسه از سال ۱۹۴۹تا سال ۱۹۵۲ مقر اصلی ناتو به‌شمار می‌رفت و در ‌‌۱۹۵۲ ‌این‌ ‌مقر به بروکسل انتقال یافت.‌‌‌ شمار سربازان آمریکایی در فرانسه در آن سالها به ۲۹ هزار نفر و مجموع اعضای‌ ‌خانواده‌های آمریکایی در خاک فرانسه به ۸۰ هزار نفر می‌رسید.‌‌‌‌
عزیمت سربازان آمریکایی و کانادایی و خانواده‌های آنان در سال ۱۹۶۶‌چندان هم‌ ‌برای فرانسه ارزان تمام نشد، چرا که حدود۳۰ هزار بیکار روی دست فرانسه گذاشت، از‌‌‌ ‌این تعداد تنها ۱۷ هزار نفر در پایگاههای آمریکایی کار می‌کردند. بعد از خروج از‌‌ ‌فرانسه، همین سربازان و خانواده‌های آنان در بلژیک و آلمان مستقر شدند.‌‌‌
ژنرال دوگل در ۲۸ اکتبر سال ۱۹۶۶ در نشستی خبری اعلام کرد که فرانسویان در‌ ‌پایگاههای نظامی ناتو در آلمان (اغلب پایگاههای هوایی) خواهند ماند، ولی معلوم نیست‌‌ ‌که در صورت بروز یک درگیری نظامی میان ناتو و رقیب آن ورشو، در آن شرکت کنند.‌‌‌
شارل دوگل با این خبر در واقع می‌خواست به دوستان اروپایی خود اعلام کند که این‌ ‌درگیری احتمالی میان منافع آمریکا با قطب مخالف‌اش یعنی اتحاد جماهیر شوروی وقت‌‌ ‌خواهد بود و چرا اروپا برای بار چندم باید درگیر جنگ شود؟‌‌ ‌
‌از آن سال تا سال۱۹۹۵‌‌ ‌و با وجود بر سرکار آمدن دولت‌های راستگرا در فرانسه، رابطه با ناتوچندان که‌ ‌باید بهبود قطعی نیافت و این کشور به عنوان عضو معترض این سازمان شناخته می‌شد.‌‌‌
در طول این مدت نیز این وسوسه که نیروی نظامی مایل به آمریکای ناتو بتواند با‌ ‌حضور قوی خود در اروپا، فرانسه را از جاه طلبی‌های سنتی خود دور نماید، توهمی بیش‌‌ ‌نبود و پاریس همیشه از عصر ژنرال دوگل تاکنون می‌کوشید تا وزن خود را به عنوان یک‌ ‌مرجع نظامی در اروپای غربی حفظ کند.‌‌‌
شرکت فرانسه در نشست‌های فرماندهی ناتو در سال ۱۹۹۵ به بعد نشان از آن داشت که‌ ‌این کشور تصمیم گرفته است مواضع گذشته خود را مورد بازنگری قرار دهد.‌‌‌
در آن سال و برای نخستین بار، <فرانسوا لئوتار> وزیر دفاع وقت فرانسه همراه با‌ ‌فرماندهان عالی رتبه نظامی این کشور در اجلاس فرماندهی ناتو شرکت کرد و یخ‌های‌ ‌موجود میان فرانسه و فرماندهی آمریکایی ناتو رو به آب شدن رفت.‌‌‌
گام بعدی این ارتباط زمانی بود که ژنرال فرانسوی <ژآن لویی پی> در سال ۲۰۰۴ فرماندهی نیروهای نظامی ناتو در افغانستان را بر عهده گرفت.‌‌‌
دو سال بعد، با راه یافتن سارکوزی به الیزه و مطرح شدن شعار اصلاحات در‌ ‌زمینه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فرانسه، رابطه با ناتو نیز در دور جدید‌‌ ‌حاکمیت سیاسی فرانسه با نگاهی دیگر مورد توجه او قرار گرفت. به گونه‌ای که محو‌ ‌شعارهای سنتی فرانسه از جمله در زمینه مراوده با ناتو، از ویژگی‌های دوره نیکلا‌‌ ‌سارکوزی به‌شمار رفت.‌‌‌
با این حال تناقض میان‌اندیشه تقویت دفاع مشترک اروپایی و بازگشت به ناتوی زیر‌ ‌فرماندهی آمریکا، همواره ذهن منتقدان سیاست‌های نیکلا سارکوزی را به خود مشغول‌ ‌کرده است.‌‌‌
به‌طور معمول و سنتی این مساله در فرانسه وجود داشته است که دفاع مستقل اروپایی در‌ ‌برابر قدرت دفاعی آمریکا قرار دارد و آمریکا از آن به عنوان وسیله‌ای موثر یاد کرده‌‌ ‌که قدرت آن موکول به نظارت و رهبری آمریکاست.‌‌‌
در دوره جدید، یعنی دوران ریاست جمهوری نیکلا سارکوزی، نزدیکی سیاست‌های الیزه‌‌ ‌به کاخ سفید در زمان حاکمیت جورج بوش به گونه‌ای سر و صدا ایجاد کرده بود که به نظر‌ ‌می‌رسید ممکن است از نظر برهم زدن آرایش سنتی دیپلماسی نظامی فرانسه، برای سارکوزی‌‌ ‌دردسرساز شود، اما او به موازات همین رویکرد چنان وانمود می‌کرد که در پی تحقق‌ ‌رویای دفاع مستقل اروپایی نیز هست.‌‌‌
سارکوزی در دوران ریاست خود بر اتحادیه اروپا نیز تقویت دفاع اروپایی را از‌ ‌برنامه‌های خود معرفی کرده بود، ولی جز اعزام نیروی بیشتر به افغانستان در قالب کمک‌‌ ‌به ناتو، در این زمینه اقدامی صورت نداد.‌‌‌‌
او در عین نزدیکی به اهداف نظامی آمریکا از اینکه فرانسه در سال ‌‌۱۹۶۶ ‌فرماندهی‌ ‌ناتو را ترک کرده و به انزوا رانده شده است، اظهار نگرانی کرده و خواستار بازگشت‌‌ ‌فعال فرانسه به متن این اتحادیه دفاعی شده بود.‌‌‌
به نظر سارکوزی، اروپا می‌تواند از نظر دفاعی متحد مانده و در متن یک خانواده‌‌ ‌متحد پیوندهای فرا آتلانتیکی خود را نیز دوباره تجدید و تقویت کند سارکوزی می‌گوید:‌‌ ‌‌من معتقدم که اروپا و در متن آن فرانسه، می‌تواند بهره‌ای موثر برای امنیت جهانی در‌‌ ‌دوری از برخورد تمدنها داشته باشد، برخوردی که برخی نیروهای در دنیا قصد‌ ‌هدایت ما به آن سو را دارند.‌‌‌
نگاهی به سازمان نظامی فرانسه در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که این کشور در یک‌ ‌دوران گذار نظامی بسر می‌برد، به گونه‌ای که میان حفظ وضع گذشته و رویکرد آینده در‌ ‌تبدیل به یک مجموعه کوچک ولی پویا و توانا به‌سر می‌برد.‌‌‌
در همین زمینه، کلید آخرین تحول ارتباط فرانسه با ناتو زمانی زده شد که سارکوزی‌‌ ‌در سفر سال گذشته خود به رومانی، در بخارست پایتخت این کشور اعلام کرد که فرانسه‌‌ ‌دوباره آماده ورود به مجمع فرماندهی ناتو است و حاضر است تا نیروهای نظامی خود را‌‌ ‌برای اهداف این سازمان در اختیار فرماندهی آن قرار دهد.‌‌‌
<برنار آکوایه> رئیس مجلس ملی فرانسه از طرح سارکوزی برای اصلاح روابط فرانسه با‌ ‌ناتو حمایت کرده و در پاسخ به مخالفان، آن را تصمیمی دوگلی خوانده است.‌‌‌
او معتقد است که همانطور که دوگل متناسب با نیاز زمان عمل کرد، امروز سارکوزی‌‌ ‌هم بنا بر مقتضیات زمانه و متناسب با شرایط امروز جهان و تهدیدهای پیش رو، اقدام‌‌ ‌به ترمیم مناسبات گذشته با ناتو می‌کند.‌‌‌
این مقام راست گرای ارشد قوه مقننه تاکید کرده است که اوضاع امروز ربطی به شرایط۵۰‌‌ سال پیش ندارد و برخی اقتضائات آن روز ایجاب می‌کرد که فرانسه بنابه‌ ‌تشخیص رهبر کشور از ناتو خارج شود، ولی امروز شرایط کاملا متفاوت است، جنگ سرد تمام‌‌ ‌شده و ناتو نه به عنوان آلت دست آمریکا که به عنوان ابزار مفیدی در دست سازمان ملل‌ ‌و شورای امنیت مطرح است!‌‌ ‌
رئیس مجلس با همین استدلال از نمایندگان چپگرای‌ ‌پارلمان خواسته است تا با درایت به برنامه‌های نظامی سارکوزی رای دهند تا فرانسه‌ ‌بتواند در صورت ضرورت و نیاز، فوری در خارج از مرزهای این کشور نیرو پیاده کند و یا‌‌ ‌با تسلیم قطعنامه‌ای به شورای امنیت درخواست رای کند.‌‌‌
با این همه، تصمیم سارکوزی تاکنون نتوانسته است حمایت همه سران سیاسی فرانسه را‌ ‌بدست آورد. گلیست‌های سنتی و طرفدارآن حفظ حاکمیت ملی، نارضایتی خود را از این‌‌ ‌برنامه اعلام داشته و آن را خیانت به آرمانهای ژنرال دوگل می‌دانند.‌‌‌
گروههای چپ در اردوگاه مخالفآن دولت هم از آن روی که گرایش جدید سارکوزی به ناتو‌ ‌را نوعی تلاش برای نزدیکی رئیس‌جمهوری به آمریکا دانسته‌اند، ابراز نارضایتی کرده‌‌ ‌و آن را موفق ارزیابی نکرده‌اند.‌‌‌‌
برخی از نمایندگان سوسیالیست مجلس فرانسه صدای اعتراض در این زمینه بلند‌ ‌کرده‌اند و حتی سال گذشته دو تن از آنان <پاتریسیا آدام> و <دیدیه بولو>، استعفای خود‌‌‌ ‌را از عضویت در کمیسیون کتاب سفید دفاعی فرانسه اعلام داشتند.‌‌‌
آنان در بیانیه‌ای اعلام کردند که در مدت ۷ ماه حضور، ما تنها شاهد ثبت‌‌ ‌تصمیمات سارکوزی در این کمیسیون بوده‌ایم.‌‌‌‌
آنها برای نشان دادن درستی ادعای خود، به طرح‌های رئیس‌جمهوری در زمینه بازگشت‌‌ ‌فرانسه به ناتو، تقویت نیروهای نظامی در افغانستان، تاسیس پایگاه دائمی نظامی‌ ‌دریایی در ابوظبی، اصلاحات سرویس‌های اطلاعاتی و امنیتی، الحاق ژاندارمری به وزارت‌ ‌کشور، جابجایی واحدهای نظامی بدون مشورت با کارکنان و نمایندگان آنها، اشاره کرده‌‌‌اند.‌‌‌
این نمایندگان بر این باورند که تصمیم سارکوزی با خواست ملی فرانسویان یکی نیست‌ ‌و رابطه سارکوزی با اجماع ملی بر سر سیاست‌های دفاعی و استراتژیک گسسته است.‌‌‌ از نظر آنها وابستگی دوباره فرانسه به فرماندهی ناتو، استقلال تصمیم‌گیری این‌ ‌کشور را دچار مخاطره می‌کند.‌‌‌
در همین حال، سیاستهای سارکوزی در زمینه اصلاحات سیستم دفاعی و نظامی کشور نیز‌ ‌سال گذشته، مخالفت‌هایی را در داخل ارتش این کشور برانگیخت.‌‌‌
دسته‌ای ازفرماندهان در آن زمان به سارکوزی هشدار دادند که دیگر از ارتش فرانسه‌ ‌انتظارات گذشته را نداشته باشد و دیگر این ارتش نخواهد توانست که برخی ماموریتهای‌‌ ‌مورد انتظار را به انجام برساند و یا رتبه جهانی گذشته خود را حفظ کند.‌‌‌
برنامه جدید به ارتش فرانسه اجازه نمی‌دهد که در یک زمان بیش از ۳۰ هزار نیرو را‌‌ ‌آرایش عملیاتی کند، حال آنکه پیش از این، فرانسه می‌توانست در یک زمان ۵۵ هزار‌ ‌نیروی رزمی و پشتیبانی را به‌کار گیرد.‌‌‌
فرماندهان می‌گویند معنای این حرف آن است که ارتش فرانسه از ایستادن در مقام اول‌ ‌ارتش‌های جهان و معادل ارتش انگلیس چشم پوشی کرده و از نظر حجم عملیاتی به ارتش‌های‌ ‌درجه دوم، یعنی جایگاهی همچون ارتش آلمان تنزل رتبه دهد.‌‌‌‌
ظاهر ماجرا نشان می‌دهد که سارکوزی دل به حمایت‌های آمریکا و ناتو خوش داشته است‌‌ ‌و گمان می‌برد که با طرح جدید دفاع اروپایی و ارتباط نزدیک‌تر با حمایت‌های نظامی‌ ‌آمریکا در قاره اروپا، ارتش‌های این قاره خواهند توانست در چارچوب پیمان نظامی ناتو‌ ‌توانایی‌های بیشتری کسب کنند، ولی به نظر می‌رسد این چشم‌انداز،فرماندهان نظامی‌ ‌فرانسه را راضی نمی‌کند.

منبع: ایرنا

منبع : روزنامه اطلاعات