خانه ای با شکوه در شهری تاریخی

كاشان یكی از اولین مراكز تشكیل تمدن انسانی بوده است، طبق حفاری های باستان شناسی در تپه های سیلك كاشان، سابقه حضور بشر در این منطقه به هفت هزار سال پیش می رسد.
موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی منطقه كاشان باعث ایجاد شرایط ویژه ای برای سكونت و فعالیت شده و وجود خانه های باارزش، مساجد، آب انبارها، بازار تاریخی، باغ فین، تپه سیلك و حصار تاریخی، كویر مركزی، چشمه های زیبا، وجود آثار هنری متنوع و زیاد مانند: گچ بری ها،كنده كاری ها، نقشه كشی قالی، قالی بافی، رنگ رزی و نقاشی و جاذبه های سكونتگاهی كه می توان به تك تك بناها یا مجموعه های معماری روستایی مانند: نیاسر، قمصر، اسحاق آباد، ابیانه، آران و بیدگل و . .. اشاره كرد.
در شهر كاشان تابلوهای راهنمایی دیده می شود كه اشاره به خانه های قدیمی دارد و هر تماشاگری در هر چهارراه و هر میدان، كنار ورودی شهر تابلوهای خانه قدیمی را نشانه گرفته از جمله خانه عامری ها، بروجردی ها، خانه طباطبایی ها، خانه عباسیان و . ..این خانه در نزدیكی خانه تاریخی بروجردی و در جوار بقعه مباركه امامزاده سلطان امیر احمد (ع) قرار دارد و به خاطر اینكه سنگ بنای این خانه را شخصی به نام حاج سید جعفر طباطبایی نطنزی بنا نهاده است به خانه طباطبایی موسوم و مشهور گردیده است.
این خانه در زمینی به مساحت ۴۷۳۰ متر مربع و در حدود سال ۱۲۵۰ قمری با مهارت و هنرمندی معمار معروف كاشانی استاد علی مریم احداث گردیده است.این خانه مشتمل بر چهار صحن و حیاط می باشد كه حیاط مركزی متعلق به قسمت بیرونی و دو حیاط متعلق به اندرونی و یك حیاط متعلق به خدمه بوده است.
▪ قسمت اندرونی:
شامل اتاق پنج دری ساده در مركز و دو حیاط در دو طرف آن و دارای سرداب هایی كه بادگیر ها هوارا در آن جریان می دهند كه این قسمت محل سكونت خانواده مرحوم طباطبایی بوده است .حیاط ضلع شمال غربی بزرگتر و تعداد اتاق های آن بیشتر می باشد و دارای سرسرای پذیرایی مجزایی است.
در زیر قسمت اندرونی مخصوصاً اتاق مركزی ، سرداب بزرگی قرار دارد كه دارای مشخصات منحصر به فرد خود است و به علل مختلف از جمله : وجود بادگیر ، سقف ضربی ، نوع مصالح به كار رفته در بدنه ، دو جداره بودن بدنه ، وجود حوضی كه قبلا در مركز سرداب بوده، اختلاف ارتفاع با سطح كوچه حدود ۸ تا ۱۰ متر ، نسیم خنكی كه از سطح حوض حیاط مركزی وارد زیر زمین می شود ؛ همه این عوامل باعث شده تا به خصوص در فصل تابستان ۱۵ تا ۲۰ درجه اختلاف دما بین زیرزمین و بیرون آن مشاهده شود.
▪ قسمت بیرونی:
شامل تالار بزرگ (اتاق شاه نشین) در مركز با نورگیرها و پنجره های مشبك رنگی و پنجره های كناری دو جداره كه عمودی باز و بسته می شود . این اتاق دارای تزیینات نقاشی و آیینه كاری و گچ بری های جالب از جمله پنجره های مشبك گچی است كه همچون پارچه توری ظریفی به نظر می رسد .
در دو طرف اتاق شاه نشین اتاق های گوشواره بنا شده است در جلوی اتاق شاه نشین ، ایوانی با آیینه كاری و گچبری های جالب دیده می شود.در طرفین تالار بزرگ دو حیاط خلوت و نور گیر به صورت قرینه یكدیگر احداث شده است كه دارای تابلو های بدیع نقاشی می باشند و از نفایس آثار هنری این دیار به شمار می آیند.
اسناد و قراین نشان می دهد كه هنرمند بزرگ و نقاشباشی در بار ناصرالدین شاه قاجار یعنی میرزاابوالحسن غفاری كاشانی ملقب به صنیع الملك با مالك خانه دوستی نزدیك و مراوده خانوادگی داشته است لذا به احترام دوستی كه با مرحوم طباطبایی داشته در اجرای گچ بری ها و ترسیم نقاشی های این خانه نظارت داشته است و این مطلب ارزش و اعتبار تزیینات خانه طباطبایی را بسیار افزایش می دهد.
▪ حیاط خدمه:
شامل اتاق های خدمه ، زیرزمین خدمه، آشپزخانه و اصطبل زمستانی و تابستانی می باشد كه تعدادی از اتاقهای خدمه از بین رفته است .
آب خانه از دو رشته قنات دولت آبادی و نصرآبادی تأمین می شده است . خانه طباطبایی دارای ۵ درب ورودی می باشد كه ورودی اصلی به دو ورودی اندرونی و بیرونی در قسمت هشتی تقسیم می گردد. علت پیچ و خم های راهرو های ورودی جهت شكستن اختلاف ارتفاع و نداشتن دید مستقیم است.لازم به توضیح است كه خانه مسكونی وزادگاه شادروان «سپیده كاشانی» شاعر بزرگ معاصر نیز در مجاورت خانه تاریخی طباطبایی و در جنوب آن قرار دارد.

منبع : روزنامه ابرار