عبور از سرما

<طولا‌نی و سرد>؛ این کوتاه ترین و جامع ترین تعریفی است که بر اساس پیش بینی‌های هواشناسی می‌توان از زمستان امسال ارائه کرد. حال طبیعی است که برای گذر از چنین روزهایی باید توشه‌های مناسبی در کوله‌بار داشته باشیم.
چه زمستان امسال خاصه با تجربه‌هایی که در سال ۸۶ از سرگذراندیم، نظیر قطع‌شدن گاز وارداتی، افت‌فشار، رشد‌مصرف و... هرگز پذیرفتنی نیست که دوباره <غافلگیر> شویم؛ حتی اگر باز هم پذیرای سرمایی باشیم که به‌تعبیر شاعر <ناجوانمردانه> باشد و مثل آن در نیم قرن یا حتی یک قرن اخیر بی‌سابقه بوده باشد.
این البته هرگز به فرهنگ و شخصیت مردم کشور ما مربوط نیست، چرا که به زعم ظرفیت بالا‌ی مردم ایران زمین برای پذیرش و وفق یافتن با شرایط که البته صفحات تاریخ گواه خوبی بر آن است در آموزه‌های دینی و ملی خود همچنین تعلیم یافته‌ایم که <از یک سوراخ دوبار گزیده نشویم>، <آزموده را آزمودن خطاست> و <علا‌ج واقعه قبل از وقوع باید کرد.> پس هنوز که اندک زمانی فرصت باقی است باید <فکر> و <اجرا> برای گرم نگه‌داشتن منازل ساکنان گستره ایران اسلا‌می به‌کار گرفته شود.
پیش نیازهای این مهم اما چیست؟ آیا برای ورود به میدان مبارزه با سرما فصل آماده‌سازی خوبی را گذرانده‌ایم؟ دمای خانه مردم امسال آیا تفاوت قابل ملا‌حظه‌ای با سرمای بیرون خواهد داشت؟ آیا لذت نوشیدن چای گرم در گرمای مطبوع داخل خانه در کنار تماشای منظره بارش زیبای برف در پشت پنجره‌ها، خاطره خوشی برای مردم کشور به جای خواهد گذاشت؟ اول از مدیریت می‌گوییم و می‌نویسیم: نیک می‌دانیم که فصل سرما، موعد پرکاری معاونت‌های امور <گاز> و <پالا‌یش‌و‌پخش> است. این دو معاونت را به دو تیم ورزشی ترجیحا فوتبال مانند کنید، اما دو تیمی که فصل آماده‌سازی را با یک سرمربی گذرانده‌اند و همین که قرار شده مسابقات آغاز شود، رئیس باشگاه- به هر دلیل و مصلحتی- سکان هدایت تیم را به‌دست یکی از اعضای کادر فنی البته به‌طور <موقت> سپرده است.
از آنجا که تیم‌ها تدارک خوبی دیده‌اند، البته انتظار کسب نتیجه خوب دور از ذهن نیست اما تفکر <موقت> بودن سرمربی تیم، چه تاثیری روی کار او خواهد گذارد؟‌آرمان‌گراها پاسخ آماده‌ای به این پرسش دادند: <اهمیتی ندارد که مسئولیت را یک روز عهده‌دار باشید یا یک قرن. باید به موفقیت مجموعه فکر کنید و کار خود را به بهترین شکل انجام دهید.> این پاسخ کاملا‌ درست است اما در آن کوچکترین اشاره‌ای به برخی موضوعات نشده است.
اینکه مسئول یک روزه چگونه می‌تواند برنامه چند ساله بنویسد؟ فرض کنیم مسئول <موقت> با عشق به‌خدمت، قصد تنظیم برنامه‌ای چند ماهه را کند. حال طبیعی است که چنین امری نیازمند صرف هزینه است، اما اگر درحین تنظیم این برنامه یا در پایان تهیه آن، مدت مسئولیت فرد مذکور پایان یافت و نفر جایگزین هم اعتقادی به مجموعه تهیه و تنظیم شده نداشت، چه کسی پاسخگوی هزینه زمانی و ریالی انجام شده خواهد بود؟ برای آنکه به بدبینی هم متهم نشویم، تاکید می‌کنم که چنین اتفاقی تاکنون بارها در بخش‌های مختلف کشور رخ داده و مثال‌های زنده آن در صنعت نفت می‌تواند اساسنامه شرکت ملی نفت- که‌هامانه دو سال برای آن زمان گذشت و نوذری وقتی به وزارت رسید اعلا‌م کرد اساسنامه تنظیم شده مناسب نیست- یا قرارداد کرسنت- که در زمان وزیر اسبق نفت آماده شد و وزرای سابق و فعلی با آن قویا مخالفت کرده‌اند یا قرارداد الفین یازدهم پتروشیمی که نعمت‌زاده آن را با لینده آلمان بست و ابراهیمی‌اصل با استدلا‌ل ناکارآمد بودن پیمانکار و پیشرفت بسیار کم پروژه قصد فسخ آن را کرد- باشد.
در هیچ یک از این مثال‌هایی که طرح شد، هرگز قصد‌دادن حق به شخص یا گروهی خاص را نداریم و مراد از ذکر آنها تنها آوردن شاهدی برای اثبات مدعای خویش بود و بس. اکنون هم می‌خواهیم به این نتیجه برسیم که اداره موقت هر مجموعه‌ای معنایی جز <گذراندن امور> ندارد و اگر این زمان <موقت> بیشتر از آنچه در عرف تعریف و تعبیر می‌شود گردد، ‌بی‌تردید مدیر موقت به <روزمرگی> خواهد افتاد. کما اینکه قانون اساسی جمهوری اسلا‌می ایران مدت اداره وزارتخانه‌ها توسط مسئول موقت - سرپرست- را سه ماه ذکر کرده و پس از آن باید اداره مجموعه فوق، حالتی پایدار به خود بگیرد.امروز متاسفانه وزارت نفت، دو معاونت خود را در این حالت موقت می‌بیند.
معاونت‌های امور <گاز> و <پالا‌یش‌و‌پخش>، اینک همانند تیم‌های ورزشی هستند که شرح آن را در سطور فوق آوردیم و هم میدانی فعلا‌ موقت دارند. این مدیران اگرچه زمان عرفی موقت را هنوز به پایان نرسانده‌اند، اما از آنجا که این اتفاق در آغاز فصل سرما رخ داده است، طبیعی است که زمان کمتری برای تبدیل از حالت موقت به پایدار دارند. در نظر گرفتن اینکه این دو بخشی از بدنه معاونتی هستند که امروز <سرپرست> آن شده‌اند و گذشته از آن رزومه درخشانی که در طول سنوات خدمت خود پر کرده‌اند می‌تواند آنها را افرادی شایسته برای تبدیل به مدیری پایدار و تغییر حکم آنها از <سرپرست> به <مدیرعامل> بنمایاند.دوم اما باید از بخش‌های فنی و عملیاتی گفت: فرآورده‌های نفتی‌و‌گازی مورد نیاز برای فصل سرما، بی‌تردید باید از محلی تامین شود. تولید، واردات و یا... هر چه که هست باید در نیمسالی که میان این دو فصل سرما فرصت بود محلش پیدا می‌شد. چه امروز زمان اجراست و دیگر مجال چندانی برای فکر‌کردن نیست. تولید اگر کم است،‌واردات راهکار خوبی برای کوتاه‌مدت می‌تواند باشد. فرهنگ‌سازی برای صرفه‌جویی هم که به مانند غذایی است که باید روی آتش یکنواخت پخته شود و زیاد‌کردن شعله آن، روی پخت اثری ندارد.
از این رو نمی‌شود و نباید انتظار داشت که میزان صرفه‌جویی مردم در قیاس با سال قبل رشدی چند صددرصدی پیدا کند، اما می‌توان برنامه‌ای نوشت که تا ۳۶۵ روز آینده، با اطلا‌ع‌رسانی‌های فراگیر و تبلیغات مفید و گسترده و البته اتخاذ سیاست‌های تشویقی، روز‌به‌روز بر شمار صرفه‌جوها افزوده شود.راهکارهای بلند‌مدت هم البته شکی نیست که در دستور کار خواهد بود، پالا‌یشگاه‌ها و خطوط انتقال و سیستم توزیع اگر نیاز به تقویت، افزایش یا هر چیز دیگری که دارد، صد البته باید به مرحله اجرا برسد تا اندک‌اندک از شمار راه‌های کوتاه‌مدت کاسته شود و راهکارهای بلند‌مدت، کارایی خود را نشان دهند.از اینها گذشته، فلا‌ن کشور اگر منبع خوبی برای واردات نیست یا فلا‌ن حامل انرژی احتمال می‌رود که گران و ارزان شود هم نیازمند بررسی عمیق و دقیق است، چه برازنده کشور بزرگ و تاثیر‌گذاری مثل جمهوری اسلا‌می ایران نیست که در چنین شرایطی < رو دست> ‌بخورد و تاوان اشتباهات در بخش‌های فوق را از <سرمایه ملی> بپردازد.آنچه ذکر ‌شد‌، <مشتی نمونه خروار> از ملزومات موجود در <کوله‌گذر از سرما> بود. به این نکته واقفیم که <مجریان> و <تصمیم‌گیران> بزرگی در کشور، خاصه در صنعت نفت داریم، اما طرح چنین مسائلی را که احساس کردیم از توجه دور مانده را هم وظیفه خود دانستیم... با این همه سپری‌کردن سرمای گرمی را امید داریم.

رضا لیاقت‌ورز

منبع : روزنامه سیاست روز