آلودگی هوا و نابودی گیاهان

از شیشه خودرو به شاخه های درختان نیمه مرده و خشك شده كنار بزرگراه نگاه می كنم، دلم می گیرد برای سبزی به فراموش سپرده شده ای كه از دست رفته است. انبوه درختانی كه در فشار بی پایان آلاینده های هوا دچار خفگی شده اند و حتی برای نفس كشیدن و جان دوباره ای گرفتن نمی توانند شاخه هایشان را رو به آسمان بلند كنند و كمك بخواهند.
خسارات آلودگی هوا بر گیاهان، درختان و محصولات كشاورزی پدیده ای است كه كمتر به آن به طور جدی توجه شده است و كمتر تحقیقی در كشور به بررسی عدد و رقم ناشی از خسارات اقتصادی و زیست محیطی این بخش پرداخته است.
طی ۲۵سال گذشته تحقیقاتی در مورد خسارت ازن روی محصولات كشاورزی بخصوص سه محصول زراعی ذرت، سویا و پنبه در آمریكا انجام شده است. در این تحقیقات با نصب اتاقك هایی در سطح مزارع وكنترل مقدار ازن میزان خسارت این گاز را بر روی محصولات كشاورزی سالیانه ۱‎/۶میلیارد دلار برآورد كرده اند.
یك متخصص بهداشت هوا و استاد دانشگاه، گفت: افزایش آلاینده های موجود درهوا، منجر به كاهش گل دهی، میوه دهی و در نهایت مسمومیت درختان می شود. تحقیقات كارشناسان محیط زیست نشان می دهد، آلاینده ازن موجود در هوا می تواند علاوه بر میزان گل دهی و میوه دهی، بر ایجاد حساسیت در درختان و گیاهان تاثیر داشته باشد.
براساس تحقیقات انجام شده، آلاینده های موجود در هوا باعث می شودروزنه های برگ گیاه از خود حالت دفاعی داشته باشد و درمقابل آلاینده های هوا بسته شوند.به گفته این متخصص بهداشت هوا، نوع و درجه واكنش برگ گیاه، به میزان ازن، درجه، شدت و مدت زمان تماس با گاز ازن بستگی دارد.تماس معین ازن معمولا در رطوبت بالا اثر زیادتری نسبت به رطوبت كم دارد، زیرا دررطوبت بالا روزنه ها بیشتر باز هستند و تبادل گازها به آسانی صورت می گیرد. وی ادامه داد: بر اثر آلودگی هوا، سبزینه گیاه از بین می رود و باعث می شود، برگ گیاه كه مواد مورد نیاز برای درختان و گیاهان را فراهم می كند زرد شود.
این متخصص گفت: به این ترتیب مواد مورد نیاز غذایی به درختان و گیاهان نمی رسد ونشانه های مسمومیت گیاه با آلاینده های هوا را می توان به صورت پلاسیدگی گیاه مشاهده كرد. وی ادامه داد: به این ترتیب آلاینده ازن می تواند باعث كاهش فتوسنتز، كاهش سطح برگ، كاهش امكان بهره وری از آب وكاهش گل و میوه در گیاه شود.وی ادامه داد: كاهش رشد درختان بیشتر براثر گازهای اكسید نیتروژن و دی اكسید گوگرد است كه بارش بارا نهای اسیدی را منجر می شود و رشد گیاه و درخت را مختل می كند.
با افزایش آلودگی هوا بتدریج گونه های گیاهی سازگار با اقلیم تهران از پهن برگ به سوزنی برگ تغییرشكل داده اند. وی ادامه داد: تغییر گونه های سازگار از پهن برگ به سوزنی برگ خود عامل دیگری برای افزایش آلودگی هوا بوده، زیرا توان پالایش هوا به وسیله سوزنی برگها در مقایسه با پهن برگها، كمتر است.این متخصص و استاد دانشگاه، گفت: بررسی ها نشان می دهد كه ماده اكسیدان مه - دود باعث ایجاد لكه های زرد روی برگ های سوزنی شده و این برگها زودتر از موعد خزان می كنند.
نحوه ارایه گزارش میزان آلودگی هوا شدت واقعی آن را نشان نمی دهداز سوی دیگر مسوول بخش آلودگی هوا دانشكده بهداشت دانشگاه تهران گفت:آماری كه سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص شدت آلودگی هوا اعلام می كند نمی تواند شدت واقعی آلودگی هوا در مناطق مختلف را نشان دهد.
این آمار بر اساس میانگین غلظت آلاینده های هوا در ایستگاههای اندازه گیری آلودگی هوا گزارش می شود كه بیانگر شدت آلودگی هوا در مناطق مختلف نیست.
وی گفت: در گزارش كیفیت هوا درجات مختلف میزان آلودگی هوا در ایستگاه های مختلف سنجش میزان آلودگی هوا كه درمناطق مختلف وجود دارد جمع آوری می شود و میانگین آنها به عنوان درجه شدت آلودگی هوا اعلام می شود.وی افزود:این روش نمی تواند بیانگر شدت واقعی آلودگی هوا باشد به عنوان مثال اگر در منطقه ای شاخص آلودگی هوا ۵۰ و در منطقه ای دیگر ۱۴۰ باشد میانگین این دو، عددی كمتر از ۱۰۰را نشان می دهد كه نشانگر هوای استاندارد است در صورتی كه واقعیت اینطور نیست و مردم یك نقطه در معرض آلودگی هوای بالاتر از استاندارد قرار دارند.اگر شاخص آلودگی هوا ۱۰۰باشد هوا استاندارد و چنانچه غلظت آلاینده ها كمتر از این میزان باشد كیفیت هوا خوب یا متوسط است و اگر بالاتر از ۱۰۰ باشد نشان هنده افزایش غلظت آلاینده های هوا است.
بررسی آمارهای جهانی نشان می دهد سالانه حدود چهار و نیم میلیون نفر در جهان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند.وی گفت آلاینده های هوا متنوع هستند از جمله آنها ذرات معلق و گازهای آلاینده ای از جمله دی اكسید گوگرد، دی اكسید نیتروژن و ازن است كه ازن در غلظت های خاصی می تواند برای سلامت انسان ضرر داشته باشد.وی می گوید هر چه زمان تماس با این آلاینده ها و غلظت آنها بیشتر باشد سلامت انسان بیشتر در معرض خطر قرار می گیرد. مهمترین منابع آلودگی هوای تهران ناشی از آلاینده های COو ذرات معلق است كه معمولا بالاتر از حد استاندارد است.

منبع : روزنامه ابرار