اهمیت آهن در سلامت مغز

آهن برای تولید هموگلوبین خون ضروری است؛ همان ماده‌ای که اکسیژن توسط آن در خون شما، به همه سلول‌هایتان حمل می‌شود. رنگ قرمز خون به علت وجود هموگلوبین است. کمبود آهن و در نتیجه کمبود هموگلوبین، باعث می‌شود که سلول‌های قرمز خون کمرنگ و کوچک شوند و قدرت حمل اکسیژن کافی را نداشته باشند. شما ممکن است در مورد «خون خسته» چیزهایی شنیده باشید. بدین معنی که خونی که کمبود آهن دارد، نمی‌تواند اکسیژن کافی به عضوها و ماهیچه‌های بدن برساند. پیامد «خون خسته»، بدنی خسته است.
آهن تنها برای خون لازم و ضروری نیست بلکه برای مغز نیز لازم است. نورون‌ها که سلول‌های عصبی هستند، برای انتقال پیام‌ها از عصب به جاهای دیگر بدن، نیازمند آهنند. فردی که با کمبود آهن مواجه است، علاوه بر بدنی خسته، فکری خسته دارد. اما سوال این است که ما چه مقدار آهن نیاز داریم؟ کودکان و بزرگسالان، با توجه به زمان‌های مختلف زندگیشان، به مقادیر متفاوتی آهن نیاز دارند.
نوزادان، وقتی در شکم مادر هستند آهن مورد نیازشان را از خون مادر تامین می‌کنند. نوزادانی که زودتر از موعد متولد می‌شوند، به آهن اضافی احتیاج دارند. زیرا آنها در شکم مادرهایشان زمان کافی برای ذخیره آهن لازم را نداشتند. نوزادان به موقع، باذخیره کافی آهن متولد می‌شوند که در حدود ۶ ماه دوام می‌آورد. اگر در رژیم غذایی نوزاد آهن اضافی در نظر گرفته نشود، این ذخیره آهن مصرف خواهد شد. به این علت کودکان باید آهن اضافی دریافت کنند و این عمل از بدو تولد یا بعد از گذشت اولین ماه انجام می‌شود. شیر مادر مقدار کمی‌ آهن دارد ولی این مقدار به خوبی در شیر حل شده است. به همین دلیل کودکان شیرخوار نیاز به آهن متمم دارند.
بین ۶ ماهگی تا یک‌سالگی، ذخیره آهن کودک به پایان می‌رسد. دکتر شما ممکن است میزان هموگلوبین خون طفل شما را در ماه ۹ و ۲۰ چک کرده باشد؛ به ویژه اگر به دلیل سابقه رژیم غذایی یا رنگ پریدگی کودکتان، تشخیص آنمی‌ بدهد. کودکان نوپا در سنین ۱ تا ۳ سالگی، به علت عادات غذایی مخصوصشان، مستعد آنمی ‌کمبود آهنند.
کودکان سنین ۳ تا ۱۱، به ۲ دلیل مستعد کمبود آهن نیستند. آنها به سرعت سنین رشد، رشد نمی‌کنند و در ضمن غذاهایی که می‌خورند مانند همبرگر سرشار از آهن است.
نوجوانان، به آهن بیشتری نیاز دارند. زیرا یک دوره رشد ناگهانی را سپری می‌کنند و نیاز آنها به تمام مواد غذایی افزایش می‌یابد.
دختران بالغ یا زنانی که در سنین باروری قرار دارند، به دلیل خونی که در دوران قاعدگی از دست می‌دهند، تقریبا در روز به ۱۰ میلی گرم آهن بیشتر از مردان در رژیم روزانه نیاز دارند.
زنان باردار، مصرف آهنشان بسیار بیشتر است. زیرا آنها دو بدن را تغذیه می‌کنند. همچنین، در طول دوران بارداری، حجم خون افزایش می‌یابد و این پدیده نیاز به آهن را افزایش می‌دهد.
ورزشکاران، برای آنکه پایداری خود را در طول یک فعالیت ورزشی حفظ کنند نیازمند افزایش مقدار آهن بدنشان هستند. عدم استفاده از آهن اضافی برای بدن در طول یک تمرین شدید طولانی، باعث می‌شود که ورزشکاران دچار کمبود آهن شوند.
گیاهخواران (کسانی که از هیچ نوع گوشت جانوری استفاده نمی‌کنند)، ممکن است که دچار خطر کمبود آهن شوند. به این دلیل که مقدار آهن غذاهای گیاهی نسبت به غذاهای گوشتی، بسیار ناچیز است.
کمبود آهن در میان گوشتخواران بسیار نادر است. اکثر مردم آمریکا بیشتر از گوشت جانوران استفاده می‌کنند. آنمی ‌کمبود آهن، ممکن است یکی از دلایل دقیق و مخفی کارایی ضعیف تحصیلی باشد. چون کمبود آهن یکی از عوامل تمرکز کم، کاهش کارایی در مدرسه و تست‌های هوش و کاهش گسترده کارایی در دانشگاه و محیط کار است. وقتی آنمی ‌کنترل می‌شود، کارایی تحصیلی نیز بهبود می‌یابد. چرا کودکان به آهن بیشتری نیاز دارند؟
یکی از عوامل مهم در رشد کودکان خردسال، منظور کردن آهن کافی در برنامه غذایی آنهاست. کودکان یک تا دوساله، که آنمی‌ کمبود آهن دارند، در تست‌های هوش و تحرک، نمرات پائین‌تری نسبت به همسالان خود کسب می‌کنند. نمرات آنها در سنین ۵ سالگی نیز کم است. تحقیقات نشان می‌دهد، آنمی ‌کمبود آهن در خردسالی، صدمات جبران‌ناپذیری به بخش آگاهی و شناساننده مغز می‌زند. پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. تمام تلاش‌ها در این سنین باید معطوف پیشگیری از کمبود آهن شود. استفاده از شیر مادر تا یک سالگی به دلیل منبع غنی آهن، ما را به این هدف نائل می‌کند.
چرا زنان بیشتر به آهن نیاز دارند؟
یک زن قاعده‌شونده و فعال، دست کم روزانه به ۱۸ میلی‌گرم آهن نیاز دارد. یک رژیم غذایی سالم، برای هر ۱۰۰۰ کالری، ۶ میلی‌گرم آهن ذخیره می‌کند. زنان در روز معمولا ۲۰۰۰ کالری مصرف می‌کنند که در حدود ۲۰ میلی‌گرم آهن مورد نیاز است. اضافه بر کم شدن آهن جذب‌شده، زنان سبزیجات و میوه‌جات بیشتری می‌خورند (که مقدار کمی‌آهن دارد) و به طور کلی زنان از گوشتخواران بزرگ نیستند. این دلیل آن است که آنمی‌ در خانم‌ها شایع‌‌تر است. عاقلانه است که خانم‌ها تنها به یک تست هموگلوبین سالانه اکتفا نکنند. آنها برای دستیابی به میزان ذخیره آهن بدنشان، باید همیشه میزان آهن خون خود را نیز چک نمایند.
چگونه میزان کمبود آهن یا آنمی‌ خود و فرزندانمان را بفهمیم؟
اگر شما مشکوک به آنمی‌ هستید، نشانه‌های زیر را جستجو کنید: رنگ‌پریدگی (مخصوصا نشانه‌های برجسته در صورت و لاله گوش‌های کودک؛ در کف دست و ناخن‌های بزرگسالان)
ضعف،خستگی، اشکال در تنفس، کج خلقی، عدم تمرکز، افزایش حساسیت به عوامل عفونی، عدم تحمل سرما، یبوست و ناخن‌های نازک، پهن و شکننده.

منبع : روزنامه فرهنگ آشتی