سه شنبه, ۱ خرداد, ۱۴۰۳ / 21 May, 2024
مجله ویستا
سازوکارهای حقوقی حمایت از آثار سینمایی
حیات و قدمت صنعت سینما و آثار سینمایی به عنوان یکی از صنایع نوین و مولود انقلاب صنعتی به حدود یک قرن پیش بازمی گردد. در واقع مدتی پس از شکل گیری انقلاب صنعتی، فرآیند پیدایش و تکامل دستگاه ها و تجهیزات ضبط و نمایش تصاویر از طریق تلفیق دستاوردهای علوم و فنون جدید به صورت جدی و توسط مخترعان بزرگی همچون ادیسون دنبال شد که با اختراع و به کارگیری تجهیزات مذکور به صورت تفریحی و بسیار ابتدایی به ضبط تصاویر و نمایش آنها می پرداختند. در آن زمان و با توجه به محدود و جدید بودن تجهیزات فوق و دلایل متعدد فنی و اقتصادی عملاً نیاز چندانی به وضع مقررات حمایتی از آثار تولیدی که برای نمایش تهیه می شدند احساس نمی شد. چرا که در چارچوب حقوق اختراع و ثبت اختراعات، انواع تجهیزات ضبط و نمایش توسط مخترعان آنها نزد مراجع ذی صلاح به ثبت رسیده و از طریق انحصار ناشی از حق ثبت اختراعات از تجهیزات مذکور استفاده می کردند. اما دیری نپایید که به دلیل جذابیت و استقبال فراوان از این صنعت و محصولات آن در مدت زمانی نسبتاً کوتاه استفاده از آن بسیار فراگیر و عمومی شد و حقوق انحصاری موصوف نیز پاسخگوی نیازهای روزافزون و متنوع این صنعت نبود.
به ویژه از زمانی که سرمایه گذاری های عظیم در حوزه سینما آن را از یک تفریح و سرگرمی ساده تبدیل به صنعتی عظیم و تجارتی سودآور کرد که به صورت منسجم و سازماندهی شده با ایجاد چرخه تولید و تقسیم کار به صورت حرفه ای و تخصصی در همه مراحل تولید، توزیع و نمایش زمینه تولید و عرضه انبوه آثار را فراهم کرد و همین امر ایجاب می کرد تا در جهت استمرار و تداوم تولید و تضمین سرمایه و بازگشت آن و نیز سودآوری تمهیداتی اندیشیده شود.
در همین راستا و به همین منظور بسیاری از کشورهای پیشرو در عرصه این صنعت با وضع مقرراتی در چارچوب حقوق مالکیت فکری به مفهوم اعم (شامل کپی رایت حق مولف و حقوق مرتبط با آن) به کنترل بازار مصرف از طریق ایجاد محدودیت در استفاده از آثار و ضابطه مند کردن آن به حمایت از این صنعت و تولیدات آن پرداختند. انتخاب این شاخه از علم حقوق و سازوکارهای آن برای حمایت از آثار سینمایی دلایل متعددی داشت؛ اولاً مبانی و مفاهیم بنیادین این شاخه از علم حقوق دوران تکامل خود را پشت سر گذاشته و خود را به صورت یک نظام حمایتی کارآمد و موثر مطرح کرده و هدف اصلی و اساسی آن نیز حمایت از خلاقیت مهارت و تلاش انسان و نتایج و دستاوردهای آن است. ثانیاً حمایت از آثار سینمایی به عنوان پدیده ای نوظهور و به دلیل طبع تلفیقی و چندوجهی آن (فنی، هنری، اقتصادی) در چارچوب مقررات این شاخه از حقوق بهتر فراهم می شد. به طور خلاصه و در یک نگاه کلی فرآیند حمایت از اموال مذکور در حقوق مالکیت ادبی و هنری (اعم از کپی رایت، حق مولف و حقوق مرتبط) بدین شرح است؛ ابتدا قانونگذار با استفاده از نتایج مطالعات و بررسی های مختلف و واقعیت های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به شناسایی و تعریف اثر قابل حمایت می پردازد، سپس ضمن تعیین دارنده و مالک حقوق با توجه به نوع اثر، حقوق متنوع متعلق به آن اعم از حقوق مادی و معنوی و نیز دوره زمانی حمایت و ضمانت اجرای این حقوق را برمی شمرد.
در حوزه آثار سینمایی نیز قانونگذار از همین فرمول و فرآیند استفاده می کند که به صورت مختصر و به شرح زیر آنها را بررسی می کنیم؛
۱) تعریف و شناسایی اثر؛ اثر سینمایی در یک تعریف کلی عبارت است از هر گونه تصاویر متحرک ضبط و تثبیت شده بر روی یک حامل اعم از این که همراه با صدا یا بدون صدا باشد. در ماده ۲ معاهده ثبت فیلم (film register treaty) اثر سمعی - بصری (audiovisual works) این گونه تعریف شده است؛ هر اثر متشکل از مجموعه ای از تصاویر مرتبط به هم و تثبیت و ضبط شده اعم از این که به همراه صدا یا بدون صدا باشد.
تعریف مذکور هر چند بسیار کلی است اما کم و بیش و با برخی تغییرات جزیی در بسیاری از قوانین ملی و نیز اسناد و معاهدات ملی و منطقه ای بین کشورها پذیرفته شده است.
۲) دارنده حق؛ اثر سینمایی در بسیاری موارد به دلیل تعدد دست اندرکاران ساخت و تهیه آن یک اثر جمعی یا مشترک محسوب می شود. به همین جهت ضروری است یک یا چند شخص حقیقی یا حقوقی معین جهت استیفای حقوق مادی و معنوی اثر تعیین شوند. در بسیاری موارد قانونگذار با توجه به عرف جاری بین اهل سینما و مقررات صنفی یا قرارداد بین آنها سرمایه گذار، تهیه کننده، کارگردان یا... را به عنوان دارنده حقوق و مالک اثر تعیین می کند و بر همین مبنا نیز سایر دست اندرکاران تهیه اثر نیز در واقع تحت نظر دارنده حق و برای او فعالیت می کنند.
۳) حقوق اثر؛ به طور کلی حقوق مادی و اقتصادی متعلق به اثر با توجه به نوع اثر و ماهیت و ساختار آن و نیز کیفیت استفاده و بهره برداری از آن تعیین می شود.مهم ترین این حقوق که تاکنون برای اثر سینمایی تعیین و شناسایی شده عبارتند از؛ حق هر گونه تکثیر و نسخه برداری از اثر و توزیع آنها، حق هرگونه عرضه و نمایش عمومی اثر به هر شکل اعم از سالن های نمایش و سایر اماکن عمومی، انواع پخش تلویزیونی و ماهواره ای و حق اجاره اثر. نقض حقوق مذکور نیز با توجه به میزان و اهمیت نقض و خسارت وارده به دارنده حق با واکنش و ضمانت های اجرایی متعدد جزایی و مدنی از سوی قانونگذار مواجه می شود.
مصطفی سلطانی
منبع : روزنامه شرق
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران سیدابراهیم رئیسی سقوط بالگرد رئیسی شهادت سقوط بالگرد بالگرد حسین امیرعبداللهیان دولت سیزدهم شهادت رئیسی شهادت سید ابراهیم رئیسی
کنکور تهران هواشناسی پلیس هلال احمر سیل قوه قضاییه سیل مشهد آموزش و پرورش بارش باران
شهادت رئیس جمهور پیام تسلیت یارانه بورس قیمت خودرو قیمت دلار خودرو دلار قیمت طلا حقوق بازنشستگان بازار خودرو ایران خودرو
آیت الله سید ابراهیم رئیسی تلویزیون سینما سینمای ایران لیلا حاتمی هنرمندان زری خوشکام نمایشگاه کتاب رسانه ملی
قرآن تجهیزات پزشکی
آمریکا اسرائیل رژیم صهیونیستی روسیه ترکیه لبنان غزه فلسطین جنگ غزه حماس چین اوکراین
فوتبال پرسپولیس استقلال رییس جمهور لیگ برتر لیگ برتر ایران لیگ برتر انگلیس فدراسیون فوتبال باشگاه پرسپولیس بازی تراکتور منچسترسیتی
هوش مصنوعی سامسونگ تبلیغات اپل موبایل نمایشگاه ایران هلث اینترنت هواپیما
مردان رژیم غذایی خواب آلزایمر استرس کاهش وزن افسردگی