تربیت کودکان

تربیت خلاق کودکان ، در جریان آموزش به خلاق بار آمدن این ذخایر انسانی خواهد انجامید و این شخصیت های خلاق به سبب برخورداری از ویژگی های شخصیتی مطلوبی مانند اعتماد به نفس ،استقلال اندیشه ،نو آوری و .. که در وجود شان پرورش یافته ،در حل بسیاری از معضلات روانی – اجتماعی جامعه شان مؤثر خواهند بود وبه این ترتیب نه تنها خواهند توانست مانع پس رفت جامعه شان در شرایط متحول جهان کنونی شوند ،بلکه راه تعالی آن را در دست یابی به سوی توسعه ای انسانی هموار خواهند نمود
● خلاقیت چیست ؟
(گاردنر۱۹۹۹ ،Gardner )،بهترین تعریف خلاقیت را مطرح نموده به نظر او افراد خلاق کسانی هستند که در هر محدوده ای تفاوت ایجاد می کنند (مانند علم، موسیقی یا هنر) البته این نوع خلاقیت در عده محدودی وجود دارد.
● کانالهای توسعه خلاقیت دردوره پیش دبستانی
بررسی های موجود در ادبیات جهان بیانگر آن است که آموزش خلاقیت در جریان تدریس از طریق محورهای زیر تحقق می یابد :
▪ آموزش فعال ،
▪ ترکیب درس ها با بازی وخنده ،
● آموزش فعال گامی در جهت توسعه خلاقیت
پیاژه در نظریه تحولیش ،از بنا شدن تدریجی ذهن آدمی سخن گفته است ،به این معنا که کودک در ذهن خود ساخت یابی های مدامی را تجربه می کند ،تحول این ساخت یابی ها نیز منوط به برخورد فعال وی با تجربیات روزمره زندگیش است . بنابر این از آن جا که تفکر کودک دبستانی تفکری عینی است ، ضرورت دارد تا با در دسترس قرار دادن اشیای مختلف در اختیار او وهمین طور برخورد دادن وی با روابط اجتماعی عینی که در اطرافش شاهد آن است ،او را به سمت آموزش فعال سوق داد تا در جریان کشف و اختراع مسایل مختلف علمی و اجتماعی ،آمادگی دست یابی به تفکر صوری و انتزاعی را بدست آورد.
در رابطه با آموختن عمیق درس با هنر نقطه نظراتی وجود دارد .تورنس در جریان مطالعات خود توانمندی فوق العاده بیان تصویری در کودکان کودکستانی تا کلاس های اول و دوم دبستان را مورد تاکید قرار می دهد .به شکل مشابهی دبونو نیز برای آموزش حل مساله در کودکان ،از نقاشی به عنوان اساسی ترین روش آموزش حل مساله به کودکان بهره گرفته است .
● پذیرش بازی و خنده در جریان درس، پیوند هنر وخلاقیت
مطالعات جدیددی که در ارتباط با نقش بازی در جریان آموزش انجام گرفته است حاکی از آن است که بازی در افزایش خلاقیت ها (فیزل ۱۹۹۳ رینولدز و جونز تعمیق یادگیری نقش مؤثری دارد. علاوه بر این بازیها ،خاصه بازی های گروهی به تعمیق همکاری کودکان با یکدیگر می انجامد و به سبب موفقیت هایی که در جریان بازی نصیب کودکان می گردد ،بازی به احساس اعتماد به نفس و تصور مثبت آن ها از خودشان می افزاید. بنابراین بازی برنامه ای متعادل و فرایند محور را فراهم می آورد که همه اهداف رشدی را تحقق می بخشد . بازی رشد فرایندهای یادگیری همچون مشاهده ،تجربه آموزی ،حل مساله و خلاقیت را در کودکان تقویت می کند ،و در عین حال به ارتقای مهارتهای جسمی و گفتاری و اجتماعی آنان کمک می کند .
از سن ۶-۲ سالگی برای پیشرفت خلاقیت ،وقدرت تفکر و تعقل کودکان می بایست اسباب بازی هایی را در اختیارآنان قرار داد. ولی هر وسیله بازی برای بالا بردن خلاقیت کودکان مناسب نیست.وسایل بازیی در پیشرفت خلاقیت کودکان مؤثر می باشد که:
▪ به کودک کمک کند تا تجربه کند ،کشف کند و طبیعت و دنیای اطراف خود را بشناسد .
مانند :آب ،زمین ،گل رس و نقاشی،
▪ محرک قوه خلاقه کودک باشد ،
▪ به کودک کمک کند تا مهارتهایی را که ممکن است در بزرگسالی برای او سودمند باشد بیاموزد
مانند: استفاده از قیچی و چسب
▪ وسیله ای باشد تا غیر مستقیم در جهت تکامل توانایی های فیزیکی و روانی کودک او را یاری کند .
نقاشی
نقاشی کودکان انعکاس نیازها ،نحوه تفکر ،احساسها و تجربه های کسب شده آنها است .در حقیقت کودکان حرفهایی را که نمی توانند با واژه ها بگویند با تصویر می زنند
برای این که بتوان از نقاشی کودکان در شناخت آنها بیشترین بهره را برده و در جهت رشد و شکوفایی قوه خلاقه آنها قدم برداشت ،از راهکارهای زیر می توان استفاده نمود
▪ نقاشی آزاد
▪ کشیدن نقاشی برای داستان نیمه تمام
▪ گفتن یا نوشتن داستان برای نقاشی
● اهداف آموزشی سایر کشورها :
آموزش هسته مرکزی تلاش ملتهایی است که در صدد بدست آوردن رشد و ترقی اقتصادی اجتماعی هستند.در جهت شناخت اهمیت اساسی و بنیادی آموزش دولت نیوزیلند اهدافی را برای سیستم آموزشی خود قرار داده است .در این نظام آموزشی آموزش عمومی بر طبق برنامه مناسب ،زمینه های اساسی یادگیری را فراهم می نماید.
همچنین برنامه درسی تصویب شده دولت سنگاپور برای آموزش پیش دبستانی ( سن۳-۶ سال ) شامل مواردی از قبیل:هنر،بازی و تفریح،داستان های آهنگین ،موسیقی و تحرک و... است .
در مورد هنر و خلاقیت در مواد ( درسی ) آموزش پیش دبستانی سن ۰-۶ سال کشور اسپانیا ، برنامه درسی شامل زمینه هایی از تجربیات و تاکید بر یاد گیری فعال با برنامه درسی کامل و فرا گیر است.
سه زمینه مهم تجربه تدریس در سطح پیش دبستانی این کشورعبارتند از :
۱) هویت شخصی و استقلال که شامل :بدن ،تصور شخصی ، بازی ، حرکت، فعالیت و مراقبت شخصی می شود .
۲) محیط اجتماعی و فیزیکی که شامل: تماس های نخستین اجتماعی ، توسعه اجتماعی ،مواد طبیعی و ساخته شده و حیوانات و گیاهان می شود .
۳) ارتباطات و طرز بیان که شامل: زبان متداول ، تسلط به زبان نوشتار، طرز بیان هنرمندانه ، بیان موسیقیائی ، ساختار زبان، اندازه گیری ها ، روابط و نمایش فضایی می شود.
از نظر صاحبنظران نظام آموزشی انگلستان ،برنامه آموزشی باید دانش آموزان را قادر به فکر کردن خلاق و منتقدانه کند تا مشکلات حل شود و تغییراتی را برای بهتر شدن ایجاد کند. باید فرصتی به دانش آموزان بدهد تا خلاق تر، نوآورتر شوند و قابلیت رهبری و مدیریت آنها را برای زندگی آینده شان به عنوان افراد کارامد یک کشور آماده سازد.

سیدرفیع موسوی