برگی از تاریخ (۱۷خرداد)

امروز هفدهم خرداد ماه ۱۳۸۶ هجری شمسی ، برابراست با ۲۱ جمادی الاول ۱۴۲۸قمری و ۷ ژوئن ۲۰۰۷ میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، در چنین روزی ، به وقوع پیوسته از این قرارند:
● شكست نظامی دانمارك از سوئد و باز شدن دریای بالتیك به روی همه كشورها
۳۴۷ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۶۶۰ میلادی ، کشور دانمارک از سوئد شکست خورد و این موضوع باعث باز شدن دریای بالتیك به روی كشتی های جنگی همه كشورها شد. پیش از این شکست کشور دانمارك مانع این كار بود .
کشورهای دانمارک و سوئد از سالیان دور با یکدیگر درگیری های نظامی متعددی داشتند . در سال ۱۳۹۷ میلادی پادشاه وقت دانمارک ، ملكه مارگریت (دختر والدمار چهارم ) اتحادیه كالمار را بین دانمارك و سوئد و نروژ برقرار ساخت . این اتحاد با نروژ تا سال ۱۸۱۴ دوام داشت ولی اتحاد با سوئد در سال ۱۵۲۳ پایان یافت . از آن تاریخ دو کشور بارها با یکدیگر به نبرد پرداخته بودند .
● جدایی نروژ از سوئد
۱۰۲ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۹۰۵ میلادی ، کشور نروژ از سوئد جدا شد . در حدود یک قرن پیش از آن ، در زمان پادشاهی فردریك ششم بر دانمارک ( حدود سال های ۱۸۰۸ ) ، جنگ هایی میان دانمارك و انگلستان در گرفت. تا آن زمان نروژ ضمیمه دانمارک بود . در سال های ۱۵ – ۱۸۱۴ براساس معاهده وین، نروژ از دانمارك تجزیه شد و ضمیمه سوئد گردید. تا اینکه در تاریخ فوق الذکر بنا به میل کشور نروژ ، این کشور به صورت واحد درآمد و از سوئد نیز جدا شد . نروژ در ۲۷ نوامبر سال ۱۹۴۵ میلادی به عضویت سازمان ملل متحد در آمد .
امروزه نروژ یك كشور ثروتمند دارای نفت است. این نفت سال ها پس از جدایی این کشور از سوئد به بهره برداری رسید . در مقایسه با سایر کشورهای اروپایی مهاجرت به نروژ کمتر است به همین دلیل مردم نروژ افراد بسیار یکنواختی هستند و حتی امروز تعداد افرادی که فرهنگ و مذهبشان با نروژی ها متفاوت است ، بسیار کم است.
● سپردن حفظ نظم تهران به ژنرال روس ، پالكونیك
۹۹ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۲۸۷ شمسی ، محمد علیشاه قاجار در پی استقرار در باغ شاه ( پادگان حر ) و بازداشت گروهی از سران كشور و تبعید پاره ای از آنان به خراسان و اشغال نظامی سازمان های پست و تلگراف ، حفظ نظم تهران را به پالكونیك ، ژنرال روس ، و نیروی قزاق سپرد .
مجاهدان مسلح مشروطیت هم در بهارستان و مجلس سنگر بندی كردند تا از نمایندگان حفاظت كنند و به این ترتیب ، شهر تهران در داخل حصار و باروی خود چهره یك منطقه نظامی را به خود گرفت. این اقدام محمد علیشاه سقوط او را تسریع كرد.
پالكونیك (سرهنگ) لیاخوف افسر ارتش روسیه ، در مقابل وزیر جنگ و هیچ یك از مقامات وقت ایران برای خود مسئولیتی قائل نبود و مستقیماً از پطرزبورگ كسب تكلیف می‌كرد. وی در ۲۲ جمادی‌الاولی سال ۱۳۲۶ قمری از طرف محمدعلی شاه به سمت فرماندار نظامی تهران منصوب شد و در ۲۳ جمادی‌الاولی به دستور شاه و توصیه «سرگی شابشال» روسی كه در خدمت محمدعلی شاه بود و «گارتویك» وزیرمختار روسیه در ایران، مجلس شورای ملی را به توپ بست. بر اثر این واقعه جمعی از نمایندگان مجلس را متفرق ساخت و عده‌ای را كشت و قوای قزاق وارد مجلس شدند و دست به تخریب و غارت زدند و لیاخوف از طرف محمدعلی شاه مورد قدردانی قرار گرفت.
او تا روز اول رجب سال ۱۳۲۷ قمری در خدمت محمدعلی شاه بود، ولی پس از فتح تهران توسط مجاهدان، تسلیم اردوی مشروطه‌خواهان شد و از طرف علیقلی خان سردار اسعد و محمدولی خان سپهسالار تنكابنی فاتحان مشروطه‌خواه تهران، تحت حفاظت یوسف خان امیر مجاهد قرار گرفت تا مورد حمله مشروطه‌خواهان واقع نشود. لیاخوف، سوم رجب سال ۱۳۲۷ ق استعفای خود را تسلیم سپهسالار وزیر جنگ كرد و به پطرزبورگ رفت. در سال ۱۹۱۷ میلادی (۱۳۲۶ ق) كه انقلاب روسیه پدید آمد به ژنرال «نیكین» پیوست و چون تزار سقوط كرد به «باتوم» گریخت و در آنجا توسط سه تن گرجی كشته شد.
● تشكیل كمیته انقلاب سرخ در گیلان توسط میرزا كوچك خان
۸۷ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۲۹۹ شمسی ، میرزا كوچك خان و همفكرانش در گیلان كمیته انقلاب سرخ تشكیل دادند. میرزا یك روز پیش از این ، روسای ادارات دولتی گیلان را زندانی كرده و ۱۸ خرداد تشكیل یك دولت محلی را در رشت اعلام داشته بود. میرزا كوچك فرزند میرزا بزرگ رشتی كه مخالف سلطه انگلیسی ها بود هنگام تاسیس كمیته انقلاب گیلان ۴۰ ساله بود .
● زادروز كاظم سادات اشكوری ، شاعر معاصر
۶۹ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۱۷ شمسی ، كاظم سادات اشكوری در اشكور (یكی از توابع گیلان) به دنیا آمد. وی تحصیلات خود را تا مقطع لیسانس در دانشگاه تهران ادامه داد.
از"کاظم سادات اشکوری" شاعر ، مترجم و محقق ادبی ایرانی تاکنون حدود ۲۰ اثر ادبی منتشر شده که از آن جمله می توان به این مجموعه شعرها اشاره کرد: آنسوی چشم انداز، از دم صبح ، از برکه ها به آیینه ، در کنار جاده ی پاییز، هوای منتشر ، تصویرهای بامدادی و در سایه سکوت.
به جز این از او مجموعه های داستانی «یك ساعت از ۲۴ ساعت» و «برگ ها می ریزند» ، و چند كتاب نقد و بررسی شعر معاصر و ترجمه نیز انتشار یافته است. كاظم‌سادات اشكوری بیش از چهار دهه است كه شعر می‌سراید.
● پرده برداری از مجسمه فردوسی در تهران
۴۸ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۳۸ شمسی ، با برپایی مراسمی با شكوه ، از مجسمه ابوالقاسم فردوسی در میدان فردوسی شهر تهران پرده برداری شد. تردید نیست که فردوسی بیش از هر كس دیگر به ایران و ایرانی خدمت بی شائبه كرده است . فردوسی بدون چشمداشت تمام عمر خود را وقف خدمت به زبان فارسی كرد. او درسال ۱۰۲۰ میلادی در توس در گذشت و ایرانیان هر روز كه می گذرد بیشتر متوجه عمق و عظمت خدمات بی دریغ فردوسی می شوند.
اما سازنده این مجسمه زیبا استاد ابوالحسن صدیقی از بزرگترین مجسمه‌سازان ایران در قرون اخیر است . او غیر از مجسمه فردوسی در تهران ، خالق مجسمه‌هایی چون مجسمه‌ی فردوسی در توس، مجسمه‌ی نادرشاه در باغ نادری مشهد، ابن سینا در همدان، سعدی در شیراز و پیکره‌ی خیام در پارک لاله است.
مرحوم ابوالحسن صدیقی که از شاگردان کمال‌الملک است علاوه بر فعالیت در مجسمه‌سازی در زمینه نقاشی هم صاحب آثار ارزنده‌ای است. فریدون صدیقی، فرزند استاد ابوالحسن صدیقی، خود هنرمند و مجسمه‌سازی قابل است که این هنر را به طور آکادمیک در اتریش فراگرفته و سال‌ها به عنوان دستیار پدر در کارگاه ایشان در شهر رم مشغول بوده‌اند.
فریدون صدیقی فرزند آن مرحوم در مورد آثار پدرش گفته است :
"... یک تابلو دیگراز تابلوهای نقاشی پدرم تابلویی است که از روبنس کپی کرده که متاسفانه بر اثر سهل‌انگاری از بین رفت. هنگام کشیدن این تابلو در موزه لوور بوده و وقتی کارش تمام می‌شود اجازه نمی‌دهند بیرون بیاید می‌گویند شما دارید این تابلو را می‌دزدید! بعدا می‌روند و می‌بینند این تابلو را تازه کشیده و آن یکی خشک شده است..."
● سومین یورش نظامی حكومت ستمگر پهلوی به مدرسه فیضیه قم
۳۲ سال پیش درچنین روزی در سال ۱۳۵۴ شمسسی ، سومین یورش نظامی حكومت ستمگر پهلوی به مدرسه فیضیه قم صورت گرفت.
در آن ایام رژیم پهلوی تبلیغات عوام فریبانه گسترده ای در راه رسیدن به دروازه های تمدن بزرگ به راه انداخته بود و در همین مسیر حزب رستاخیز را تشكیل داد . امام خمینی(ره) به مناسبت برگزاری مراسم بزرگداشت دوازدهمین سالگرد شهدای ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ اعلامیه ای صادر فرمودند كه در آن ضمن تحریم حزب رستاخیز، از روحانیون و طلاب خواسته بودند تا مراسم این روز را هرچه با شكوه تر برگزار كند .
از این جهت روز ۱۵خرداد جنب و جوش و تظاهرات در اطراف و داخل مدرسه فیضیه آغاز شد؛ و سرانجام روز ۱۷ خرداد نیروهای پلیس و ساواك ضمن محاصره مدرسه، پس از قطع جریان آب و برق آن مكان، به درون مدرسه هجوم بردند و جمعی را مضروب و دستگیر ساختند. در این میان عده ای هم به شهادت رسیدند. مطبوعات خارجی تعداد شهدا را در این روز ۴۵ تن و مجروحان را بسیار زیاد و دستگیرشدگان را ۵۰۰ تن ذكر كردند .
مدرسه فیضیه در قم به عنوان نماد جنبش ضد سلطنتی همواره در حرکت های ضد پهلوی و ستمشاهی پیشرو بود . به همین دلیل رژیم پهلوی در جهت نشان دادن خوی ضد دینی خود همواره روحانیت را از این طریق مورد آزار و اذیت و گاه کشتار قرار می داد . پیشتر در سال ۱۳۴۲ شمسی عمال رژیم پهلوی با حمله به مدرسه فیضیه قم فجایع اسفناکی را در این مدرسه رقم زده بودند .
● ملی اعلام کردن کلیه بانک ها
۲۸ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۵۸ شمسی ، بنابر تصمیم شورای انقلاب، كلیه بانك ها در كشور ملی اعلام شد . به دنبال این تصمیم ۲۴ بانك خصوصی و بانك های مختلط به صورت ملی درآمدند. قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بانك ها درایران به عنوان شریان های حیاتی ابرقدرت ها عمل می كردند و با افزایش قیمت نفت و نفوذ سرمایه های خارجی رشد فراوان یافتند. این رشد بی رویه بیانگر میزان وابستگی اقتصادی رژیم حاكم، به امپریالیسم خارجی بود. پس از ملی شدن بانك ها تحولات مثبتی در اقتصاد داخلی و خارجی كشور پدید آمد .
بانك ها پس از ادغام از ۳۷ بانك، به ۶ بانك تجاری و ۳ بانك تخصصی تقسیم بندی شدند. بانك های تجاری شامل : بانك رفاه، بانك ملی ایران، بانك صادرات ایران، بانك تجارت، بانك ملت و بانك سپه می‌باشند. بانك های تخصصی نیز شامل: بانك كشاورزی، بانك مسكن و بانك صنعت و معدن می‌باشند. پس از جنگ بانك ها نقش مهمی را در توسعه و بازسازی اقتصاد كشور ایفا كردند.
● عملیات ظفر ۱
۲۲ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۶۴ شمسی ، رزمندگان ارتش جمهوری اسلامی ، در یک اقدام متهورانه عملیات ظفر یک را ، در منطقه جزیره مینو ، آغاز کردند . در این عملیات پیروزمندانه رزمندگان اسلام با حمله به نیروهای عراقی مستقر در جزیره مینو و پس از یک درگیری سخت ، مواضع گسترده ای در این منطقه به تصرف در آوردند . در این حمله شماری از نیروهای دشمن کشته یا زخمی شدند و عده ای نیز به اسارت رزمندگان اسلام درآمدند و نیز مقادیر زیادی جنگ افزار سنگین و سبک منهدم و یا به غنیمت گرفته شد .

منابع :
۱- مهر
۲- روزنامک
۳- صداوسیما
۴- سایت نظام اموزشی دانمارک
۵- سایت شهیدآوینی
۶- ویکی پدیا
۷- سایت قابیل
۸- تهران امروز
۹- موسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
۱۰- انجمن ادبی عنبران
۱۱- خبرگزاری میراث فرهنگی

منبع : تبیان