|
ديبا کهن شود ولى پاتاوه نشود (از جوامع‌الحکايات)
|
|
|
صورت ديگرى است از: 'اطلس کهنه مى‌شود اما پاتابه نمى‌شود' رجوع به اين مَثَل شود
|
|
ديدار خليل شفاى طبل است (يا: لقاى خليل شفاى طبل است)
|
|
|
رک: دوست را چيست بِهْ از ديدن دوست
|
|
ديدار دوست راحت حيات است (و دورى دوست زهر حيات)
|
|
|
رک: دوست را چيست بِهْ ز ديدن دوست
|
|
ديدار دوست مزهٔ عمر است (از جامع‌التمثيل)
|
|
|
رک: دوست را چيست به ز ديدن دوست
|
|
ديدار يار نامتناسب جهنم است٭
|
|
|
نظير:
|
|
|
روح را صحبت ناجنس عذابى است اليم (حافظ)
|
|
|
ـ از هم‌نفس که دل نفور است
|
عفريت نمايد ار چه حور است (ناصرخسرو)
|
|
|
|
٭ما را بهشت صحبت ياران همدم است
|
....................... (سعدى)
|
|
ديدِ خدائى داشته باش نه ديدِ جدائى
|
|
ديدن روى عزيزان ديده را روشن کند (همام تبريزى)
|
|
ديدن ميوه چون شنيدن نيست (سعدى)
|
|
|
رک: شنيدن کى بوَد مانند ديدن
|
|
ديده از ديدار خوبان بر گرفتن مشکل است٭
|
|
|
|
٭ نيست مشکل دل ز جان برداشتن بر عاشقان
|
............... (کمال اسماعيل)
|
|
ديده‌بانى مجو ز ديدهٔ کور٭
|
|
|
نظير: از کور ديده‌بانى نيايد
|
|
|
|
٭..............................
|
آبِ شيرين نزايد از گِل شور (مکتبى)
|
|
ديده بيمار است بينى بار عينک مى‌کنند (صائب)
|
|
ديده بينا اگر نبوَد دلِ دانا بس است (بيدل)
|
|
|
نظير: دل چو بيناست چه غم ديده، اگر نابيناست (صائب)
|
|
ديده را جز به ديده نتوان ديد (سنائى)
|
|
ديده را فايده آن است که دلير بيند
|
ور نبيند چه بوَد فايده بينائى را (سعدى)
|
|
|
نظير: گر دوست نبينى به چه کار آيد چشم (سعدى)
|
|
|
نيزرک: خدا چشم را براى ديدن داده
|
|
ديده را نديده بگير
|
|
|
رک: شتر ديدى نديدى
|
|
ديده گر بينا بوَد هر روز روز محشر است٭
|
|
|
رک: از مکافات عمل غافل مشو
|
|
|
|
٭ متصل گرم است بازار مکافات عمل
|
......................... (صائب)
|
|
ديده مى‌بيند دل مى‌خواهد
|
|
|
رک: چشم مى‌بيند دل مى‌خواهد
|
|
ديده نابيناست بينى بار عينک مى‌کشد!
|
|
|
رک: ديده بيمار است...
|
|
ديدى که چه کرد اشرف خر
|
او مظلمه برد و ديگرى زر٭
|
|
|
رک: براى هر نحور يک بخور پيدا مى‌شود
|
|
|
|
٭اشاره است به داستان ملک اشرف از سلسلهٔ چوپانيان و مظالم وى و عاقبت کار او (براى اطلاع بيشتر در اين باب رجوع شود به بحث در آثار و افکار و احوال حافظ، تأليف دکتر قاسم غنى، ج ۱، ص ۶۰)
|
|
ديديم تمام هر چه در عالم بود
|
چيزى که نديديم همين آدم بود (عنوان تبريزى)
|
|
|
رک: آدمى در عالم خاکى نمى‌آيد به‌دست
|
|
دير آمده است زود مى‌خواهد برود (عا).
|
|
|
نظير: دير زائيده زود مى‌خواهد بزرگ کند
|
|
دير آى و درست آى٭
|
|
|
نظير:
|
|
|
دير آى و شير آى
|
|
|
ـ دير بيا درست بيا
|
|
|
ـ دير بيا چُست بيا
|
|
|
ـ اگر دير آمدم شير آمدم
|
|
|
|
٭ تمثّل:
|
|
|
|
چه خوش گفت اين سخن پيرجهانگرد
|
که دير آى و درست آى در جوانمرد (نظامى)
|
|
دير آى و شير آى٭
|
|
|
رک: دير آى و درست آى
|
|
|
|
٭ تمثّل:
|
|
|
|
به عرض بندگى دير آمدم دير
|
اگر دير آمدم شير آمدم شير (نظامى)
|
|
دير بگو، گُل بگو
|
|
دير بيا، درست بيا (يا: دير بيا، چُست بيا)
|
|
|
رک: دير آى و درست آى
|
|
دير زائيده زود مى‌خواهد بزرگ کند (عا).
|
|
|
نظير: دير آمده است زود مى‌خواهد برود
|
|
دى رفت و باز نيايد، فردا را اعتماد نشايد، حال را غنيمت دان که دير نپايد (خواجه عبدالله انصارى)
|
|
|
رک: غنيمت دان دمى تا يک دَمَت هست
|
|
ديزى بيار جيزه ببر! (عا).
|
|
|
رک: کاش ننه‌ام زنده مى‌شد، اين دورانم ديده مى‌شد!
|
|
ديزى دو سير و نيمى را پنج سير گوشت بريزى سر مى‌رود
|
|
|
نظير: نتوان کرد طرف پُر را پُر (سنائى)
|
|
ديزى مى‌گردد درش را پيدا مى‌کند
|
|
|
نظير:
|
|
|
سر مى‌گردد همسر پيدا مى‌کند
|
|
|
ـ آب مى‌گردد گودال را پيدا مى‌کند
|
|
|
ـ قاتق نان خود را به‌هم مى‌رساند
|
|
ديشب همه شب کمچه زدى کو حلوات؟
|
|
|
نظير: آن همه چريدى کو دنبه‌ات؟
|
|
ديگ به ديگ مى‌گويد: رويت سياه! (عا).
|
|
|
نظير:
|
|
|
آبکش به کفگير مى‌گويد نُه سوراخ داري!
|
|
|
ـ آبکش به آفتابه مى‌گويد دو سوراخه!
|
|
|
ـ سير را باش که طعنه به پياز مى‌زند!
|
|
|
ـ غربال به غليان مى‌گويد دو سوراخ دارى
|
|
|
ـ کفگير به آفتابه مى‌گويد دو سوراخ داري!
|
|
|
ـ دنيا را ببين چه فنده کور به کچل مى‌خنده!
|
|
ديگ بى‌گوشت در عدم بهتر (انورى)
|
|
ديگ را آتش جوش مى‌آورد، آدم را حرف
|
|
ديگران رفتند و ما هم مى‌رويم٭
|
|
|
رک: آدميزاد تخم مرگ است
|
|
|
|
٭ هر که آمد، هر که آيد، بگذرد
|
اين جهان محنت‌سرائى بيش نيست
|
|
|
|
..........................
|
کيست کو را منزلى در پيش نيست (جامى)
|
|
ديگران کاشتند ما خورديم، ما کاريم تا ديگران خورند
|
|
|
نظير:
|
|
|
ديگران نشاندند ما خورديم، ما بنشانيم ديگران خورند (مرزبان‌نامه)
|
|
|
|
ـ بکاشتند و بخورديم وکاشتيم و خورند
|
چو بنگرى همه برزيگران يکديگريم (مرزبان‌نامه)
|
|
|
ـ ز باغى که پيشينيان کاشتند
|
پس آيندگان ميوه برداشتند (نظامى) |
|
|
ـ چو در کشت و کار جهان بنگريم
|
همه دِه کشاورز يکديگريم (نظامى)
|
|
ديگران کردند کار خويش را
|
نوبت تو شد بجنبان ريش را!
|
|
|
رک: نوبت تو شد بجنبان ريش را
|
|
ديگران نشاندند ما خورديم، ما بنشانيم ديگران خورند (مرزبان‌نامه)
|
|
|
رک: ديگران کاشتند ما خورديم، ما کاريم تا ديگران خورند
|
|
ديگ رفت و با ديگچه برگشت
|
|
|
به مزاح و تعويض دخترى به خانهٔ شوهر رفت و با فرزندى به خانهٔ پدر بازگشت
|
|
ديگِ سيه، جامه سيه مى‌کند
|
|
|
رک: با بدان سر مکن که بد گردى
|
|
ديگ شراکت به جوش نمى‌آيد
|
|
|
رک: شريک اگر خوب بود خدا هم مى‌گرفت
|
|
ديگ طمع دير به جوش مى‌آيد
|
