داستان بیژن و منیژه (۱۱)

ز هر بد تو باشی مرا دستگیر		تو زن بر دل و جان بدخواه تیر
بده داد من زآنک بیداد کرد		تو دانی غمان من و داغ و درد
مگر بازیابم بر و بوم را		نمانم بننگ اختر شوم را
تو ای دخت رنج آزموده ز من		فدا کرده جان و دل و چیز و تن
بدین رنج کز من تو برداشتی		زیان مرا سود پنداشتی
بدادی بمن گنج و تاج و گهر		جهاندار خویشان و مام و پدر
اگر یابم از چنگ این اژدها		بدین روزگار جوانی رها
بکردار نیکان یزدان پرست		بپویم بپای و بیازم بدست
بسان پرستار پیش کیان		بپاداش نیکیت بندم میان
منیژه بهیزم شتابید سخت		چو مرغان برآمد بشاخ درخت
بخورشید بر چشم و هیزم ببر		که تا کی برآرد شب از کوه سر
چو از چشم خورشید شد ناپدید		شب تیره بر کوه دامن کشید
بدانگه که آرام گیرد جهان		شود آشکارای گیتی نهان
که لشکر کشد تیره شب پیش روز		بگردد سر هور گیتی فروز
منیژه سبک آتشی برفروخت		که چشم شب قیرگون را بسوخت
بدلش اندرون بانگ رویینه خم		که آید ز ره رخش پولاد سم
بدانگه که رستم ببربر گره		برافگند و زد بر گره بر زره
بشد پیش یزدان خورشید و ماه		بیامد بدو کرد پشت و پناه
همی گفت چشم بدان کور باد		بدین کار بیژن مرا زور باد
بگردان بفرمود تا همچنین		ببستند بر گردگه بند کین
بر اسبان نهادند زین خدنگ		همه جنگ را تیز کردند چنگ
تهمتن برخشنده بنهاد روی		همی رفت پیش اندرون راه جوی
چو آمد بر سنگ اکوان فراز		بدان چاه اندوه و گرم و گداز
چنین گفت با نامور هفت گرد		که روی زمین را بباید سترد
بباید شما را کنون ساختن		سر چاه از سنگ پرداختن
پیاده شدند آن سران سپاه		کزان سنگ پردخت مانند چاه
بسودند بسیار بر سنگ چنگ		شده مانده گردان و آسوده سنگ
چو از نامداران بپالود خوی		که سنگ از سر چاه ننهاد پی
ز رخش اندر آمد گو شیرنر		زره دامنش را بزد بر کمر
ز یزدان جان آفرین زور خواست		بزد دست و آن سنگ برداشت داست
بینداخت در بیشه‌ی شهر چین		بلرزید ازان سنگ روی زمین
ز بیژن بپرسید و نالید زار		که چون بود کارت ببد روزگار
همه نوش بودی ز گیتیت بهر		ز دستش چرا بستدی جام زهر
بدو گفت بیژن ز تاریک چاه		که چون بود بر پهلوان رنج راه
مرا چون خروش تو آمد بگوش		همه زهر گیتی مرا گشت نوش
بدین سان که بینی مرا خان و مان		ز آهن زمین و ز سنگ آسمان
بکنده دلم زین سرای سپنج		ز بس درد و سختی و اندوه و رنج
بدو گفت رستم که بر جان تو		ببخشود روشن جهانبان تو
کنون ای خردمند آزاده خوی		مرا هست با تو یکی آرزوی
بمن بخش گرگین میلاد را		ز دل دور کن کین و بیداد را
بدو گفت بیژن که ای یار من		ندانی که چون بود پیکار من
ندانی تو ای مهتر شیرمرد		که گرگین میلاد با من چه کرد
گرافتد بروبر جهانبین من		برو رستخیز آید از کین من
بدو گفت رستم که گر بدخوی		بیاری و گفتار من نشنوی
بمانم ترا بسته در چاه پای		برخش اندر آرم شوم باز جای
چو گفتار رستم رسیدش بگوش		ازان تنگ زندان برآمد خروش
چنین داد پاسخ که بد بخت من		ز گردان وز دوده و انجمن
ز گرگین بدان بد که بر من رسید		چنین روز نیزم بباید کشید
کشیدیم و گشتیم خشنود ازوی		ز کینه دل من بیاسود ازوی
فروهشت رستم بزندان کمند		برآوردش از چاه با پای‌بند
برهنه تن و موی و ناخن دراز		گدازیده از رنج و درد و نیاز
همه تن پر از خون و رخساره زرد		ازان بند زنجیر زنگار خورد
خروشید رستم چو او را بدید		همه تن در آهن شده ناپدید
بزد دست و بگسست زنجیر و بند		رها کرد ازو حلقه‌ی پای بند
سوی خانه رفتند زان چاهسار		بیک دست بیژن بدیگر زوار
تهمتن بفرمود شستن سرش		یکی جامه پوشید نو بر برش
ازان پس چو گرگین بنزدیک اوی		بیامد بمالید بر خاک روی
ز کردار بد پوزش آورد پیش		بپیچید زان خام کردار خویش
دل بیژن از کینش آمد براه		مکافات ناورد پیش گناه
شتر بار کردند و اسبان بزین		بپوشید رستم سلیح گزین
نشستند بر باره ناموران		کشیدند شمشیر و گرز گران
گسی کرد بار و برآراست کار		چنانچون بود در خور کارزار
بشد با بنه اشکش تیزهوش		که دارد سپه را بهرجای گوش
به بیژن بفرمود رستم که شو		تو با اشکش و با منیژه برو
که ما امشب از کین افراسیاب		نیابیم آرام ونه خورد و خواب
یکی کار سازم کنون بر درش		که فردا بخندد برو کشورش
بدو گفت بیژن منم پیش‌رو		که از من همی کینه سازند نو
برفتند با رستم آن هفت گرد		بنه اشکش تیزهش را سپرد
عنانها فگندند بر پیش زین		کشیدند یکسر همه تیغ کین
بشد تا بدرگاه افراسیاب		بهنگام سستی و آرام و خواب
برآمد ز ناگه ده و دار و گیر		درخشیدن تیغ و باران تیر
سران را بسی سر جدا شد ز تن		پر از خاک ریش و پر از خون دهن
ز دهلیز در رستم آواز داد		که خواب تو خوش باد و گردانت شاد
بخفتی تو بر گاه و بیژن بچاه		مگر باره دیدی ز آهن براه
منم رستم زابلی پور زال		نه هنگام خوابست و آرام و هال
شکستم در بند زندان تو		که سنگ گران بد نگهبان تو
رها شد سر و پای بیژن ز بند		بداماد بر کس نسازد گزند
ترا رزم و کین سیاوخش بس		بدین دشت گردیدن رخش بس
همیدون برآورد بیژن خروش		که ای ترک بدگوهر تیره هوش
براندیش زان تخت فرخنده‌جای		مرا بسته در پیش کرده بپای
همی رزم جستی بسان پلنگ		مرا دست بسته بکردار سنگ
کنونم گشاده بهامون ببین		که با من نجوید ژیان شیر کین
بزد دست بر جامه افراسیاب		که جنگ‌آوران را ببستست خواب
بفرمود زان پس که گیرند راه		بدان نامداران جوینده گاه
ز هر سو خروش تکاپوی خاست		ز خون ریختن بر درش جوی خاست
هرآنکس که آمد ز توران سپاه		زمانه تهی ماند زو جایگاه
گرفتند بر کینه جستن شتاب		ازان خانه بگریخت افراسیاب
بکاخ اندر آمد خداوند رخش		همه فرش و دیبای او کرد بخش
پریچهرگان سپهبدپرست		گرفته همه دست گردان بدست
گرانمایه اسبان و زین پلنگ		نشانده گهر در جناغ خدنگ
ازان پس ز ایوان ببستند بار		بتوران نکردند بس روزگار
ز بهر بنه تاخت اسبان بزور		بدان تا نخیزد ازان کار شور
چنان رنجه بد رستم از رنج راه		که بر سرش بر درد بود از کلاه
سواران ز بس رنج و اسبان ز تگ		یکی را بتن بر نجنبید رگ
بلشکر فرستاد رستم پیام		که شمشیر کین بر کشید از نیام
که من بیگمانم کزین پس بکین		سیه گردد از سم اسبان زمین
گشن لشکری سازد افراسیاب		بنیزه بپوشد رخ آفتاب
برفتند یکسر سواران جنگ		همه رزم را تیز کردند چنگ
همه نیزه‌داران زدوده سنان		همه جنگ را گرد کرده عنان
منیژه نشسته بخیمه درون		پرستنده بر پیش او رهنمون
یکی داستان زد تهمتن بروی		که گر می بریزد نریزدش بوی
چنینست رسم سرای سپنج		گهی ناز و نوش و گهی درد و رنج
چو خورشید سر برزد از کوهسار		سواران توران ببستند بار
بتوفید شهر و برآمد خروش		تو گفتی همی کر کند نعره گوش