دوشنبه, ۱ بهمن, ۱۴۰۳ / 20 January, 2025
مجله ویستا

فانتزي ژانري، ادبيات راحت الحلقومي است


 فارس: كاترينا ورزي در سومين نشست از سلسله مباحث ادبيات فانتزي، درباره‌ تعريف فانتزي ژانري گفت: تعريف فانتزي ژانري كمي دشوار است، مي‌توان از آن به عنوان فانتزي تقليدي يا الگويي يا فرمولي ياد كرد، زيرا از الگوها و فرمول‌هاي برقرار شده، توسط نويسندگان برتر اين رشته تقليد و پيروي مي‌كند. البته منظور ما در اينجا اشتراك چند نويسنده در يك جهان نيست. بلكه صحبت از نويسندگاني است كه بدون هيچ خلاقيتي جوامع و خط داستان‌هاي مرسوم شده را برمي‌دارند و اسم‌هاي آنها را تغيير مي‌دهند و بعد به‌عنوان فانتزي به بازار عرضه مي‌كنند.
وي ادامه داد: مي‌توان گفت امروزه فانتزي ژانري «ميل استريم» رشته فانتزي است. متأسفانه اگر شناختي نسبت به فانتزي ژانري داشته باشند ادبيات فانتزي را ضعيف مي‌دانند براي همين من سعي در آشنا كردن اين فانتزي دارم.
"
جان كلوت " يكي از مهم‌ترين كارشناسان ادبيات علمي تخيلي در مورد فانتزي ژانري نوشته است: فانتزي ژانري يك فانتزي قلبي نيست. فانتزي واقعي در مقابل فانتزي ژانري مثل يك رمان كارگاهي "آگاتاكريستي " است.
كاترينا ورزي ادامه داد: 10 سال بعد از فروش ارباب حلقه‌ها اولين اثر فانتزي ژانري شمشير شانارا اثر "تري بروكس است كه يك كپي مستقيم از ارباب حلقه‌هاست. از زمان موفقيت شمشير شانارا تا الان متأسفانه فانتزي ژانري بازار را گرفت و كيفيت آن مرتب پايين رفت.
ورزي اظهار داشت: فانتزي ژانري داراي 2 زيرمجموعه است: 1- فانتزي اعلاء 2- فانتزي ماجرايي، كه خود به دو قسم فانتزي قهرماني و فانتزي سحر و شمشير تقسيم مي‌شود.
به گفته وي، كتابي كه فانتزي ژانري است دليل بر اين نيست كه بد باشد زيرا اين فانتزي مي‌تواند نثر زيبا و جذابي داشته باشد و مي‌تواند عناصر كليشه‌اي را بردارد و استفاده‌اي عالي از آنها بكند.
ورزي ادامه داد: فانتزي ژانري مثل هر زيرگروهي از هر رشته‌اي خوبي‌ها و بدي‌هاي خود را دارد عناصري كه در فانتزي ژانري بررسي مي‌شود معمولاً به صورت كليشه‌اي استفاده مي‌شود.
وي همچنين بيان داشت: عنصر اصلي در فانتزي اعلا و قهرماني كواست (quest) و در بيش از 80 درصد داستان‌هاي اين رشته‌ها با آن مواجه مي‌شويم. عنصر دوم مصنوع است و هر كوششي شامل يك مصنوع است. يك داستان فانتزي مي‌تواند تعداد زيادي مصنوع داشته باشد مانند: "فرشينه " اثر "فيوناوا " كه چندين مصنوع دارد. از شخصيت‌هايي كه در داستان‌هاي فانتزي ديده مي‌شود مي‌توان به شاه، جادوگر، معصوم كه مي‌تواند كودك باشد يا معصوميت كودكانه نسبت به جهان داشته باشد، اشاره كرد.
ورزي در پايان افزود: در اصل طلايي فانتزي، قبل از نوشته شدن و انتشار ارباب حلقه‌ها تعداد زيادي از شخصيت‌هاي زن به خواننده معرفي شدند در بين شخصيت‌هاي كليشه‌اي ديگري كه مي‌توان در ميان قهرمانان يافت سرباز، شواليه، جنگجوي مزدور، تاجر، دزد است. البته هر كدام از اينها مي‌تواند نقابي براي شاه حقيقي، شاه پنهان و حتي در برخي موارد شخص جاوگر باشد. وجود اين عناصر داستان را فانتزي ژانري نمي‌كند بلكه داستان بايد بررسي شود و كاربرد آنها محك استعداد و قدرت نويسنده است.