چرا کودکان لجباز می شوند؟

لج ‌بازی خصیصه‌ای است که در اغلب کودکان مشاهده می‌شود. والدین از رفتارهای کودکان خود نگران‌اند و برخی اوقات متوجه نیستند که خود مقصر این‌گونه رفتارها هستند. در این نوشتار به صورت مختصر به لج‌بازی که یکی از مسائل بین والدین و کودکان است، پرداخته می‌شود.

از مسائلی که به دنبال ظهور انگیزۀ استقلال‌طلبی در نوجوان به وجود می‌آید، این است که نوجوان از پند و نصیحت، امر و نهی کردن و تحکم گریزان است. علت این پدیده از یک طرف عقده‌های حقارتی است که نوجوان به طور طبیعی از دوران کودکی دارد، و از طرف دیگر بیدار شدن همان حس استقلال‌طلبی است؛ او می‌خواهد خود را بشناسد و از وابسته بودن نجات پیدا کند. با نوجوانی که این روحیات را دارد، از در پند و اندرز وارد شدن و سخن گفتن از باید و نباید درست نیست و گمان می‌کند که انگیزۀ پند و اندرز دادن در بزرگ‌تر‌ها این است که آنها خود را کامل و دارای قدرت درک، و او را موجودی ناتوان می‌دانند و به همین دلیل پیوسته او به امر و نهی می‌کنند. از آنجا که این برخورد درست در نقطۀ مقابل حساسیت روانی اوست، این روش نه تنها کارساز نیست، بلکه آسیب‌های تربیتی را نیز به دنبال دارد.

نکتۀ مهم در اینجاست که تذکرات زیاد و پی در پی از نظر تربیتی شیوۀ درستی نیست و به پیدایش لجاجت و مقاومت منفی در کودکان منتهی می‌شود. در تربیت لازم است که نصیحت و انتقاد را به حداقل رساند، از خطاهای جزئی و کم ‌اهمیت فرد تربیت ‌شونده صرف ‌نظر کرد و با بزرگواری از کنار آن گذشت تا بتوان از موارد مهم‌تر جلوگیری کرد. والدین باید در بعضی از اوقات بعضی اشتباهات را نادیده بگیرند و خود را کور و کر کنند. امام علی (ع) می‌فرماید: از برترین اخلاق انسان بزرگوار تغافل او از دانسته‌های خویش است. نباید فراموش کرد که چشم ‌پوشی نیز حدی دارد. اگر نوجوان خطاها را تکرار کند، باید به گونه‌ای از کار او جلوگیری کرد.

 

همۀ ما در دور و بر خود چنین خصیصه‌ای را در فرزندان خود مشاهده نموده‌ایم، زیاده‌روی در سرزنش کردن شعله‌های لجاجت را دامن می‌زند. لازم است پدر یا مادر اشتباهات جزئی را در ذهن خود جمع‌آوری کنند و به موقع و در شرایط مساعد به نوجوان تذکر دهند. در برابر هر خطا به تذکر و سرزنش پرداختن، ارزش سخن والدین را نیز از بین می‌برد و سبب می‌شود نوجوان به این‌گونه انتقادها خو بگیرد و دیگر از آنها متأثر نشود. لازم به ذکر است در اینجا به روش نادرست (تربیتی) دیگری اشاره کنیم و آن روش پدران و مادرانی است که در برابر تخلفات فرزندان خود بیش ‌از‌ حد بی‌تفاوت و خونسرد هستند. در بعضی از خانواده‌ها والدینی را می‌بینیم که فرزندانشان آزادی بی قید و شرطی دارند و به خطاهایی دست می‌زنند و والدین هم در برابر این خطاها سکوت بیش‌از‌حد نشان می‌دهند.
چنین روشی اغلب فرزندان را به انحطاط می‌کشاند. پس بیایید با روش‌های زیر نقشی مؤثر در تربیت فرزندانمان داشته باشیم:
. از تذکر دادن بیش ‌از ‌حد به فرزندانمان پرهیز کنیم.
.بدون قید و شرط آنها را دوست داشته باشیم.
. هر‌از‌گاهی موقعیتی را برای موفقیت و خودی نشان دادن فرزندانمان فراهم کنیم.
. با آنها هم‌بازی شویم، چرا که رشد ‌دهندۀ کودک است.
. محبت وسیله‌ای مناسب است که می‌تواند عزت نفس فرزندانمان را تقویت کند.
. الگویی مثبت برای فرزندانمان باشیم.
. محیط خانه را سالم و با نشاط سازیم.
. در برخورد با فرزندانمان از زور استفاده نکنیم؛ این کار به آنها می‌آموزد که قدرت تنها چیزی است که به حساب می‌آید.
قول‌هایی که ممکن است نتوانیم به آن عمل کنیم، به فرزندانمان ندهیم، چراکه این کار اعتماد او را به ما کم خواهد کرد.