تربیت کودک کتابخوان، چطور فرزندمان را تشویق کنیم؟

جام جم: راه‌هاي گوناگوني براي تشويق كودكان به مطالعه كتاب وجود دارد. يك كتابخانه پر از كتاب، راه خوبي براي علاقه‌مند كردن فرزندان به خواندن كتاب است. اما چه نوع كتاب‌هايي بايد براي بچه‌ها خوانده شود؟ درباره علايق فرزندانتان سوال كنيد. اما اگر آنها خيلي كوچك هستند، كتابخانه شما در منزل مي‌تواند درباره كتاب‌هاي مناسب به شما ايده بدهد.

 

 

سعي كنيد كتاب‌هاي متنوعي با عكس‌هاي مختلف براي بچه‌ها تهيه كنيد. بچه‌هايي كه كمي بزرگ‌تر باشند از داستان‌هاي تخيلي، شعر و داستان‌هاي علمي لذت مي‌برند.

 

كودكان داستان‌ها را در حالي كه خودشان قادر به خواندن آنها نيستند به خوبي درك مي‌كنند. اگر كتاب‌هاي چالش‌برانگيزتر كودك شما را مشتاق مي‌كند، آن كتاب‌ها را برايش بخوانيد. بچه‌هاي كوچكتر مي‌توانند به تصاوير كتاب نگاه كنند و سوالاتي را از شما بپرسند.

 

كودكان را محدود به كتاب‌هاي خاصي نكنيد، چراكه ممكن است آنها از مجلات، عكس‌ها، آلبوم‌ها، روزنامه‌ها، كتاب‌هاي طنز و حتي مطالب موجود در اينترنت نيز لذت ببرند.

 

سعي كنيد كتاب‌ها را همراه با وسايل بازي كودك، در اختيار او بگذاريد تا به راحتي بتواند به آنها دسترسي داشته باشد. كتاب‌هايي كه روي ميز يا در كنار صندلي و مبل باشد هم مي‌تواند باعث جلب توجه كودك شده و او را به سمت خود فراخواند. كتاب‌هاي پلاستيكي حتي در داخل حمام هم قابل استفاده است و كودكان از آنها لذت مي‌برند.

 

سعي كنيد كتاب‌ها را نزديك محل شستن خود قرار دهيد تا بتوانيد پس از غذا دادن به كودك برايش كتاب بخوانيد. مطمئن شويد مكاني كه براي مطالعه در نظر گرفته‌ايد از روشنايي خوبي برخوردار باشد. سعي كنيد مرتبا كتاب‌ها را عوض كنيد و كتاب‌ها و مجلات جديد تهيه كنيد و كتاب‌هايي بخريد كه مطابق علايق كودكان باشد. گوشه و كنار اتاق مطالعه را با كاردستي‌ها و نوشته‌هاي فرزندانتان تزئين كنيد.

 

بچه‌ها را به خلق كتاب‌ها و پوسترهايي كه با نقاشي‌ها و نوشته‌هاي خودشان تزئين شده، تشويق كنيد. بچه‌ها عاشق خواندن چيزهايي هستند كه خودشان نوشته‌اند. همچنين آنها دوست دارند آنچه را كه خودشان درست كرده‌اند به خانواده و دوستانشان نشان دهند.

 

 

راه‌هاي ديگري نيز براي تشويق كودكان به مطالعه وجود دارد:

 

روزانه زمان خاصي را به خواندن يا نوشتن فرزندتان اختصاص دهيد.

 

زماني را كه كودكتان در مقابل تلويزيون يا كامپيوتر مي‌نشيند، محدود كنيد تا زمان كافي براي مطالعه داشته باشد.

 

با هم كتاب بخوانيد. به او پيشنهاد دهيد كه يك كتاب را برايش با صداي بلند بخوانيد يا از او بخواهيد كه كتابي را براي شما بخواند. اين عادت را در او ايجاد كنيد كه هر دو، زمان خاصي را بنشينيد و كتاب مورد علاقه خود را بخوانيد.

 

خواه فرزند شما خيلي كوچك باشد يا پيش‌دبستاني يا به قدر كافي بزرگ باشد كه بتواند كتابي را به صورت مستقل مطالعه كند، يافتن زمان براي خواندن كتاب براي ايجاد مهارت در او بسيار مهم است، راه‌هاي ساده و راحت زيادي براي اين كه خواندن كتاب را به بخشي از زندگي روزمره كودكتان تبديل كند وجود دارد حتي اگر يافتن زماني براي نشستن و خواندن يك كتاب بسيار سخت باشد.

 

وقتي در جايي منتظر هستيد، مثلا در مطب پزشك، زمان خوبي براي مطالعه است. همواره همراه خود كتاب يا مجله داشته باشيد. حتي اگر نمي‌توانيد در آن زمان محدود، كتابي را تمام كنيد، مي‌توانيد چند صفحه از آن را مطالعه كنيد. حتي اين كار را به كودكان خود نيز بياموزيد كه همواره همراه خود يك كتاب داشته باشند.

 

از زمان‌هاي مناسب ديگر براي مطالعه در طول روز مي‌توان به صبح، قبل از صبحانه يا قبل از پوشيدن لباس، بعد از شام وقتي فرزندان آرام هستند، هنگام حمام كردن (با كتاب‌هاي پلاستيكي)‌ و زمان قبل از خواب اشاره كرد. فرصت مطالعه هميشه وجود دارد. حتي وقتي در حال رانندگي هستيد مي‌توانيد براي كودك خود با صداي بلند شعر بخوانيد. از كودكان پيش‌دبستاني خود نيز مي‌توانيد بخواهيد كه عكس‌هاي روي مغازه‌ها را با صداي بلند برايتان توضيح دهند و از كودكان بزرگتر بخواهيد كه نام مغازه‌ها را برايتان بخوانند.

 

حتي در هنگام آشپزي مي‌توانيد از كودك دبستاني خود بخواهيد كه دستور غذا را با صداي بلند بخواند. به كودك خود يك كاتالوگ بدهيد تا در هنگامي كه در حال چك كردن ايميل‌هاي خود هستيد، آن را برايتان بخواند. از فاميل و آشنايان بخواهيد تا براي فرزندتان نامه‌هايي بفرستند و سپس آنها را باهم بخوانيد.

 

وقتي در حال تميز كردن منزل هستيد و كودكتان اظهار خستگي و بي‌حوصلگي مي‌كند مي‌توانيد از او بخواهيد كه يكي از كتاب‌هاي مورد علاقه خود را با صداي بلند برايتان بخواند. كودكان كوچك‌تر مي‌توانند درباره تصاوير كتاب‌ها برايتان توضيح دهند.

 

مطمئن شويد كه كودكتان زمان خاصي را با كتاب مي‌گذراند حتي اگر اين امر موجب شود كه از ديگر فعاليت‌هايش مثل بازي‌هاي كامپيوتري يا تماشاي تلويزيون بكاهد.

 

 

اما چرا بايد براي كودك تازه متولد شده‌مان كتاب بخوانيم؟

 

فايده خواندن كتاب براي كودكان چند ماهه بسيار زياد است. مسلما نوزادان آنچه را كه ما انجام مي‌دهيم متوجه نمي‌شوند. اما اين موضوع نبايد باعث شود كه شما منتظر شويد تا كودكتان متوجه تمام آنچه مي‌گوييد بشود. خواندن يك كتاب با صداي بلند براي نوزادتان يك فعاليت مشترك عالي است كه مي‌توانيد آن را تا سال‌ها ادامه دهيد و اين شكل فوق‌العاده‌اي از تشويق فرزندان به خواندن و مطالعه است.

 

براي نوزادتان با صداي بلند صحبت كنيد. براي او راجع به اعداد، حروف، رنگ‌ها و شكل‌ها توضيح دهيد. به كودكتان اطلاعاتي درباره دنياي اطراف بدهيد. شايد اين مطلب باور كردني نباشد اما به هر حال بدانيد زماني كه كودك به دنيا مي‌آيد، در همان روزهاي اول همه صداهايي كه براي صحبت كردن به زبان مادري نياز دارد را مي‌آموزد. هر چه داستان‌هاي بيشتري را با صداي بلند براي او بخوانيد او كلمات بيشتري را مي‌آموزد و در سخن گفتن مهارت بيشتري مي‌يابد.

 

شنيدن كلمات به كودك كمك مي‌كند تا آنها را در مغز خود ثبت كند. وقتي والدين بيشتر با كودك سخن بگويند او در 2 سالگي دايره لغات بيشتري نسبت به بقيه بچه‌ها دارد.وقتي براي فرزندتان مطلبي را مي‌خوانيد كودكتان طرز استفاده از احساسات مختلف و اصطلاحات متفاوت را مي‌آموزد كه اين موضوع باعث رشد اجتماعي او خواهد شد.

 

همچنين خواندن، كودكتان را به نگاه كردن، اشاره كردن، لمس كردن و پاسخ به سوالات دعوت مي‌كند كه همه اين‌ها علاوه بر رشد اجتماعي به رشد فكري او هم كمك مي‌كند. با اين كار مهارت‌هاي زباني فرزند به واسطه تقليد اصوات، شناسايي تصاوير و يادگيري كلمات ارتقاء مي‌يابد.اما مهم‌ترين نكته در مورد اهميت بلند خواندن كتاب براي كودكتان اين است كه بين آنچه كودك به آن علاقه دارد (يعني صداي شما و نيز نزديكي با شما)‌ و كتاب، ارتباط تنگاتنگي ايجاد مي‌شود.

 

و اما در مورد كودكان بزرگ‌تر، شايد آنها معناي دقيق تصاوير كتاب‌ها را نفهمند اما مي‌توانند روي آنها تمركز كنند، خصوصا روي چهره‌ها و رنگ‌هاي روشن. بين 4 تا 6 ماه، كودك علاقه بيشتري به كتاب از خود نشان مي‌‌دهد. او كتاب‌ها را از دست شما مي‌گيرد و ممكن است آن را در دهان خود بگذارد يا پاره كند. كتاب‌هايي با رنگ‌هاي جذاب انتخاب كنيد و آنها را در دسترس كودك قرار دهيد.

 

بين 6 تا 12 ماه، كودك شروع به فهم معناي تصاوير مي‌كند و كم‌كم متوجه مي‌شود كه بين اجسام و تصاوير رابطه‌اي وجود دارد. او مي‌تواند در هنگامي كه برايش كتاب مي‌خوانيد كتاب را ورق بزند (البته با كمك شما)‌ و برخي كلمات و اصوات را تكرار كند.