ذخیره خون بندناف نوزاد، مدت زمان نگهداری

فوق تخصص زنان، زایمان و نازایی در چهارمحال و بختیاری با اشاره به اهمیت ذخیره خون بند ناف نوزاد، گفت: نمونه فریز شده در بانک سلول‌های بنیادی خون بند ناف رویان فقط یک بار برای پیوند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
 
مریم نعمتی اظهار کرد: از نظر علمي نمونه خون بندناف فريز شده در 196- درجه سانتي‌گراد تا 20 سال قابل نگهداري است ولي آمارهاي جهاني بهترين زمان استفاده از نمونه را در 5 سال اول بعد از فريز اعلام مي‌كند.
 
وی افزود: تعداد سال‌هاي نگهداري نمونه با در نظر گرفتن تعداد سلول‌هاي ذخيره شده در برخي كشورها متفاوت است. به طور مثال نمونه‌هاي با تعداد سلول بالاي يك ميليارد سلول براي بيش از ده سال و كمتر از آن بين 5 تا 10 سال نگهداري مي‌شوند .
نعمتی با اشاره به مزایای سلول‌های بنيادي خون بندناف نسبت به سلول‌های مغز‌استخوان و خـون محيطـي، خاطرنشان کرد: نبود خطر براي مادر و نوزاد، جمع‌آوري آسان بدون درد براي مادر يا نوزاد، افزايش شانس يافتن دهنده پيوند و نيز افزايش تعداد دهندگان به علت تحمل دو آلل نامنطبق(بر مبناي نوع بيماري سازگاري متفاوت است) به هنگام پيوند نسبت به پيوند مغز‌استخوان که بايد تطابق کامل وجود داشته باشد، کاهش احتمال رد پيوند ناشي از GVHD. به دليل تعداد کم سلول‌های T  و سازمان يافته نبودن اين سلول‌ها در خون بندناف، کاهش احتمال آلودگي ويروسي نظير CMV و EBV، عدم انصراف دهنده به علت درد يا بيماري يا رضايت وي به هنگام اهدا، تبادل اطلاعاتي بين بانک‌هاي مختلف در کشورهاي عضو نت کورد از مهم ترین مزایای استفاده از سلول‌‎های بنیادی خون بند ناف نسبت به سلول‌های بنیادی مغز‌استخوان و خـون محيطـي است.
 
وی در پاسخ به این سوال که در چه مواردي می‌توان از سلول‌های بند‌ناف استفاده کرد، افزود: به طور کلي در هر موردي که می‌شود از سلول‌های بنيادي مغز‌استخوان استفاده کرد، سلول‌های بنيادي خون بندناف نيز  قابل استفاده است. در حال حاضر بيشترين استفاده از سلول‌های خون بندناف در بیماری‌هایي است که منشاء خوني دارند؛ از قبيل لوسمي‌هاي اطفال و نارساييهاي خوني غير بدخيم اطفال .
 
به گفته وی، خون‌گيري از وريد بند‌ناف انجام می‌شود و تجربه نشان داده است در زايمان طبيعي، نمونه خون بندناف حجم بيشتر و تعداد سلول بيشتري نسبت به زايمان سزارين دارد.
 
نعمتی ادامه داد: در زايمان طبيعي، خون‌گيري داخل رحمـي اسـت و بـه علت انقباضات رحم جهت بيرون راندن جفت به خارج رحم، اين انقباضات به مانند يک پمپ طبيعي عمل کرده و باعث تخليه تقريباً کامل خون جفت می‌شود. در اين‌گونه موارد، احتمال مخلوط شدن خون جنين با خون مادر بسيار کم است البته در زايمان طبيعي ميزان آلودگي نسبت به زايمان سزارين کمي بيشتر است زيرا بند‌ناف از کانال زايمان خارج می‌شود لذا در زايمان طبيعي خون‌گير بايد شرايـط سترونـي را کـاملاً رعايت کند تا احتمال آلودگي به حداقل برسد.
 
وی افزود: در زايمان سزارين، خونگيري مي‌تواند داخل رحمي (قبل از جداشدن جفت از ديواره رحم) يا خارج رحمي باشد. يعني پس از جدا شدن جفت از ديواره رحم و خروج از بدن مادر خونگیری انجام شود. در اين‌گونه موارد خونگيري داخل رحمي نسبت به خارج رحمي ارجح است؛ زيرا هنوز ارتباط جفت و رحم مادر برقرار است و خون بيشتري جمع‌آوري می‌شود.
 
فوق تخصص زنان، زایمان و نازایی در چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه در خون‌گيري خارج رحمي نيز ميزان خون جمع‌آوري شده نسبت به حالت‌هاي ديگر کمتر است، افزود: بر اساس نيروي جاذبه به علت تفاوت ارتفاع، خون از جفت به سمت کيسه جمع‌آوري در جريان است. در اين نوع خون‌گيري احتمال اختلاط خون مادر و جنين نسبت به حالت‌هاي ديگر بيشتر است زيرا جفت کنده شده و آسيب‌ديده است. منطقه کلامپ زدن بند‌ناف و زمان کلامپ کردن نيز در ميزان خون جمع‌آوري شده مؤثر است.
 
به گفته وی، خون جفت بايد در مدت 3 تا 5 دقيقه جمع‌آوري شود زيرا پس از اين مدت زمان، احتمال لخته شدن خون در جفت و بند‌ناف افزايش پيدا می‌کند. ميزان خون بندناف جمع‌آوري شده تقريباً 50 تا 150 ميلي‌ليتر است که اين ميزان بستگي به نوع خونگيري، نوع زايمان، حجم و وزن جفت و ديگر شرايط ناشناخته دارد.
 
نعمتی منابع اصلی سلول‌های بنیادی را مغز استخوان، بندناف، پالپ دندان، بافت جفت و برخی از بافت‌های چربی عنوان و تصریح کرد: با وجود سلول‌های بنیادی بندناف که از خون باقی مانده در بندناف انسان تهیه می‌شود و ویژگی آن‌ها این است که از لنفوسیت‌های نابالغ تشکیل شده‌اند، می‌توان با پیوند زدن آن‌ها به تامین سلول‌های خونی جدید دست یافت.
وی ادامه داد: از ویژگی‌های سلول‌های بنیادی در دسترس بودن سلول‌ها،کاهش ریسک انتقال بیماری‌های ویروسی، تهیه آسان و بدون ریسک آن‌ها در هنگام زایمان، کاهش میزان بروز بیماری پیوند علیه میزبان و امکان انجام پیوند با تشابه کمتر HLA است.
نعمتی تصریح کرد: کاهش زادو ولد، لزوم نگهداری خون بند ناف را بالا برده است. امروزه به نظر می‌رسد با وجود خانواده‌های تک فرزندی، پیدا کردن دهنده مناسب برای پیوند بین خواهر و برادرهایی که قصد پیوند مغز استخوان دارند محدود شود.