آموزش توالت رفتن بچه ها، چگونه؟

بيشتر بچه‌ها بين 18 تا 24 ماهگي شروع به نمايش اين علايم مي‌كنند، البته برخي زودتر و گاهي ديرتر از اين، علايم را از خود بروز مي‌دهند. پسرها اغلب ديرتر از دخترها اين آمادگي را كسب كرده و زمان بيشتري نيز براي يادگيري لازم دارند.به جاي توجه به سن و سال به عنوان نشانه آمادگي كودك، به ديگر نشانه‌هايي كه او از خود بروز مي‌دهد توجه كنيد. برخي از اين نشانه‌ها عبارتند از:
ـ درك كردن و پيروي از دستورات ساده
ـ فهم كلمات مربوط به فرآيند دستشويي رفتن
ـ توانايي كنترل ماهيچه‌هاي مربوط در اين كار براي جلوگيري از خيس كردن خود
ـ بيان شفاهي نياز به دستشويي رفتن
ـ خشك نگه داشتن پوشك به مدت 2 ساعت يا بيشتر
ـ رفتن به دستشويي، نشستن و سپس برخاستن از آنجا
ـ نشان دادن علاقه به دستشويي رفتن يا عدم علاقه به استفاده از پوشك

ممكن است وقتي شما مي‌خواهيد شروع به آموزش اين مهارت به كودك خود كنيد، زمان‌هاي سخت و استرس‌زايي وجود داشته باشد. هنگام مسافرت، هنگام تولد يك خواهر يا برادر كوچك‌تر، هنگام تعويض منزل، يا وقتي كودك بيمار است (خصوصا اگر دچار اسهال باشد)‌ بهتر است اين آموزش را تا زماني به تعويق بيندازد كه شرايط كودك پايدار شود.همچنين متخصصان توصيه مي‌كنند كه بهتر است شروع اين آموزش در فصل تابستان باشد كه كودك، لباس كمتري به تن مي‌كند، اما اگر كودك آمادگي يادگيري را دارد نبايد منتظر بود و اين فرآيند را به فصل تابستان موكول كرد.آموزش كودك براي رفتن به دستشويي يك تجربه يك‌شبه نيست. اين فرآيند اغلب بين 3 تا 6 ماه طول مي‌كشد، اگرچه براي همه بچه‌ها اين زمان ثابت نيست و براي برخي كمتر و براي برخي بيشتر طول مي‌كشد و اگرچه برخي بچه‌ها همزمان ياد مي‌گيرند كه در طي شب هم خود را خيس نكنند اما براي بيشتر كودكان چند ماه يا حتي چند سال طول مي‌كشد تا بتوانند خود را در طول شب هم كنترل كنند.

 

براي آموزش اين مهارت مي‌توانيد از توالت‌هاي پلاستيكي كوچك كه در بازار وجود دارد و مخصوص بچه‌هاست استفاده كنيد. بهتر است از توالت با سايزي استفاده كنيد كه كودك براحتي بتواند روي آن بنشيند.معمولا بهتر است به پسربچه‌ها هم به صورت نشسته، دستشويي رفتن را بياموزيد و اگر كودك از نشستن روي توالت مي‌ترسد و اضطراب دارد از صندلي‌هاي مخصوص اين كار استفاده كنيد.اگر منزلتان داراي چند دستشويي است براي كودك به تعداد دستشويي‌ها، توالت بچگانه خريداري كنيد. حتي مي‌توانيد يكي از آنها را در صندوق عقب اتومبيل براي مواقع اضطراري نگه داريد. مخصوصا براي مواردي كه سفر به جاهاي دور را در دستور كار خود قرار داده‌ايد. در اين حالت هر يك يا 2 ساعت يكبار بايد توقف كنيد و نبايد منتظر پيدا كردن يك جاي تميز و دستشويي بهداشتي باشيد چرا كه كودكتان نمي‌تواند مثل شما تحمل كند و احتمال دارد كه نتواند خود را كنترل كند.

 

مشكلات رايج

براي كودكي كه قبلا تحت آموزش قرار گرفته خيلي متداول است كه در استفاده از توالت در طول زمان‌هايي كه دچار استرس است، دچار مشكل شود و به مراحل قبل‌تر بازگردد. مثلا يك كودك 2 يا 3 ساله كه بتازگي صاحب يك خواهر يا برادر كوچك‌تر شده، ممكن است دچار پسرفت شود و به يك مرحله قبل‌تر يادگيري خود برگردد.اما اگر كودك شما قبلا آموزش‌ديده و اكنون دوباره دچار مشكل شده، با پزشك او درخصوص احتمال عفونت و اطمينان از سلامت او مشورت كنيد.اگر كودكتان 3 سال يا بيشتر دارد و هنوز قادر به كنترل ادرار خود نيست، با پزشك او مشورت كنيد تا شما را در نحوه آموزش راحت‌تر به كودك كمك كند.

 

نكاتي براي آموزش مهارت توالت رفتن
حتي قبل از اين كه كودكتان آمادگي يادگيري اين مهارت را داشته باشد، شما مي‌توانيد او را به طرق زير آماده كنيد:
ـ كلماتي را براي بيان عمل توالت رفتن او استفاده كنيد (مثلا تو جيش كردي...)
ـ از كودكتان بخواهيد كه وقتي خود را خيس كرد، به شما اطلاع دهد.
ـ براي ادرار و مدفوع كودك نامگذاري كرده و بگذاريد كه او ياد بگيرد كه هر زمان كدام عمل را انجام داده است.
ـ يك توالت پلاستيكي بچگانه خريده و اجازه دهيد كه كودك روي آن بنشيند. بارهاي اول حتي مي‌تواند با لباس روي آن بنشيند تا عادت كند. سپس با پوشك و وقتي آماده شد، بدون لباس روي آن بنشيند.اگر احساس كرديد كه كودكتان آمادگي لازم براي يادگيري را دارد، اين نكات مي‌تواند به شما كمك كند:
ـ زمان خاصي را براي آموزش اين مهارت به كودك اختصاص دهيد.
ـ برخلاف ميل كودك از او نخواهيد كه روي توالت بنشيند.
ـ براي كودك خود توضيح دهيد كه چگونه بايد روي توالت نشست و به سوالات او در اين مورد كه در آنجا چه بايد كرد، پاسخ دهيد.
ـ براي او يك برنامه روتين و معمول ايجاد كنيد. مثلا شايد بخواهيد آموزش توالت رفتن را هر روز بعد از بيدار شدن از خواب يا 45 دقيقه يا يك ساعت بعد از نوشيدن مايعات به او بياموزيد.
بهتر است كودك را چند بار در طول روز به مدت چند دقيقه روي توالت نشانده و به او اجازه دهيد كه هر وقت خواست، بلند شود.
ـ وقتي كودك نياز به مدفوع كردن دارد معمولا اين مورد را به شكلي نشان مي‌دهد مثلا صورتش سرخ مي‌شود و اكثر كودكان در زمان خاصي از روز تمايل به اين كار دارند كه اين مساله‌ مي‌تواند به آموزش او توسط شما كمك كند.
ـ كودك خود را 15 تا 30 دقيقه پس از غذا خوردن به دستشويي ببريد تا متوجه شود كه بدن در اين زمان تمايل به دستشويي رفتن دارد.
ـ از لباس‌هايي براي كودك خود استفاده كنيد كه در هنگام دستشويي رفتن راحت باشد.
لباس‌هاي يكسره و يك تكه خوب نيست. بايد لباس طوري باشد كه به راحتي كودك بتواند آن را درآورد.
ـ برخي از والدين تمايل دارند كه مدت زماني را در طول روز به كودك خود اجازه دهند كه بدون پوشك باشد، اگر كودك طي اين زمان‌ها خود را خيس كند احتمالا بهتر احساس خواهد كرد كه چه اتفاقي افتاده و مي‌تواند ناراحتي خود را بهتر بيان كند. البته در اين حالت بايد خود را براي پاك كردن فرش و تميز كردن مبل‌ها و ديگر وسايل منزل آماده كنيد.
ـ به كودك خود جوايز كوچكي را پيشنهاد دهيد مثل كتاب خواندن براي او به ازاي هر بار كه او به دستشويي رفت يا خريدن كادوهاي كوچك. مي‌توانيد جدولي تهيه كنيد، موفقيت‌هاي او را در آن ثبت كنيد و هر بار كه او به دستشويي مي‌رود يك علامت در جدول بگذاريد.
هرگاه او توانست دستشويي خود را كنترل كرده و خود را خيس نكرد برايش لباس جديد بخريد.
ـ مطمئن شويد هر كسي كه از بچه مراقبت مي‌كند (مثل پدربزرگ و مادربزرگ، پرستار يا مربيان مهدكودك)‌ از قوانين مشابه شما استفاده مي‌كنند و از واژه‌هايي كه شما به كار مي‌بريد بهره مي‌گيرند. سعي كنيد با آنها هماهنگ كنيد تا از كلمات مشابهي براي اين فرآيند استفاده كنيد تا كودك دچار سردرگمي نشود.در كل، همه تلاش‌هايي را كه كودك براي استفاده از توالت انجام مي‌دهد تشويق كنيد حتي اگر هيچ اتفاقي نيفتد. به خاطر داشته باشيد كه طي دوران آموزش، همواره احتمال دارد كه كودك، خود يا رختخوابش را خيس كند، مهم اين است كه او را تنبيه نكنيد يا او را از روند فرآيند نااميد نكنيد. در عوض، به او دلداري داده و بگوييد كه اين يك اتفاق بوده و مي‌تواند روي حمايت و كمك شما حساب كند. به او اطمينان دهيد كه هر چه بزرگ‌تر شود اين مهارت را بهتر ياد مي‌گيرد.يك نكته مهم را به خاطر بسپاريد. هرگز به دليل فشار از طرف ديگران مثل والدينتان يا والدين همسرتان، دوستان يا همكاران، كودك خود را مجبور به يادگيري فرآيند دستشويي رفتن نكنيد بلكه وقتي شروع به اين كار كنيد كه خود كودك آمادگي لازم را داشته باشد. آنها خودشان به شما نشان مي‌دهند كه چه زماني براي اين كار مناسب است.