تیک های عصبی، 4 نوع مختلف دارد

جام‌جم‌سرا: تيك‌، يكي از شايع‌ترين مشكلات رواني است كه به گفته كارشناسان دلايل شيوع آن چندان مشخص نيست، ولي تخمين زده مي‌شود بين 5 تا 25 درصد كودكان در سنين مدرسه نيز نوعي از اختلال تيك را تجربه مي‌‌كنند.‏ تيك‌ها، حركات غيرطبيعي ناگهاني، مكرر، سريع و هماهنگي كه معمولا به راحتي قابل تقليد هستند. ‏

حركات به‌ صورتي مشابه مكررا رخ مي‌‌دهند و بيمار قادر است به ‌صورتي ارادي براي مدتي كوتاه آن‌ها را مهار كند، اما اين امر ممكن است سبب اضطراب بيمار شود. ‏تيك‌‌ها در نتيجه فشار رواني تشديد مي‌‌شوند و حين فعاليت‌‌هاي ارادي و تمركز فكري كاهش مي‌يابند و در خواب از بين مي‌روند.‏ دكتر عليرضا پيرخائفي، روان‌شناس و عضو هيأت علمي دانشگاه، تيك‌‌ها را فعاليت‌‌هاي حركتي - صوتي مي‌‌داند كه به ‌صورت ناگهاني اتفاق مي‌افتند و در آن، فرد توان مقاومت خود را از دست مي‌دهد و ظاهرا مقابله با‌ آن هيچ فايده‌اي نخواهد داشت.‏

وي، پريدن گوشه‌ چشم، پرش در ناحيه ‌گردن و حركات اضافه در شانه را از تيك‌هاي حركتي مي‌‌داند و در خصوص تيك‌هاي صوتي ابراز مي‌‌كند، در اين ‌گونه تيك‌‌ها علاوه بر تكان‌‌هاي عضله‌ها، سيستم صوتي نيز(مانند صاف كردن گلو، خرخر كردن و بالا كشيدن بيني) درگير مي‌‌شود.‏ تيك‌‌هايي كه به تازگي آغاز شده‌اند، اغلب نياز به درمان ندارند.‏

توصيه مناسب به والدين و اطرافيان كودك مبتلا به تيك اين است كه توجهي به تيك‌ها نداشته باشند، زيرا تمركز روي تيك، باعث تشديد آن مي‌شود. ‏بيشتر تيك‌‌هايي كه تازه آغاز شده‌اند، مسير محدود و گذرايي دارند و به سمت اختلال جدي ‌تري پيش نمي‌روند و حداكثر طي دوره‌هاي استرس ‌آور عود مي‌كنند. معدودي از تيك‌‌ها بيشتر از يك ‌سال طول مي‌‌كشند. ‏تيك در آقايان سه‌ برابر بيشتر از خانم‌ها است و تيك‌‌هاي مزمن بيشتر بين سنين شش تا دوازده سالگي ديده مي‌‌شوند. ‏

تيك‌‌ها را مي‌توان بر اساس ساده يا متعدد بودن، گذرا و مزمن بودن به چهار گروه تقسيم كرد:‏

تيك‌هاي ساده گذرا:‏ در كودكي بسيار شايع‌اند و معمولا پس از يك ‌سال (‌اغلب طي چند هفته) خود به‌ خود بهبود مي‌‌يابند و عمدتا نياز به درمان ندارند. تيك‌‌هاي حركتي معمول كه اغلب در حدود سه‌ونيم سالگي شروع مي‌‌شوند ،به كودكان كمك مي‌كنند تا انرژي عصبي را آزاد كنند. 75 درصد از كودكان، اين نوع تيك را در عرض شش ماه پشت سر مي‌‌گذارند.‏

اگر كودك شما گرفتار تيك شد، بهترين راه، ناديده گرفتن آن است. هيچ گاه او را سرزنش يا تنبيه نكنيد. شما مي‌‌توانيد براي جلوگيري از تبديل شدن اين عمل به يك عادت، با تمرين كردن روش‌هاي پيشگيرانه، به كودكان تان كمك كنيد، ولي تيك‌هاي گذرا نبايد در برنامه كامل ترك عادت مورد توجه قرار گيرد.‏

تيك‌‌هاي مزمن:‏ اگر تيك بيش از 12ماه ادامه يابد، تيك مزمن محسوب مي‌شود. تيك‌‌هاي مزمن پايدار هستند و معمولاً انقباض ماهيچه در آن‌ها بيش از حد و بسيار شديد است. اين تيك‌ها مشخصاً به‌ صورت حمله‌‌هاي دوره‌اي هستند و غالباً شدت آن‌ها ماه به ماه، روز به روز يا حتي ساعت به ساعت تغيير مي‌‌كند. در حقيقت رفتار تيكي ممكن است براي هفته‌‌ها يا ماه‌ها كاملاً محو، اما دوباره ظاهر شود.‏

ممكن است در هر سني پديدار شوند، اما اغلب در كودكي شروع مي‌شوند. درمان در بيشتر موارد لازم نيست. بايد به بيمار توضيح داد كه اين اختلال اهميتي ندارد.‏

تيك‌‌هاي ساده يا متعدد مداوم:‏ معمولا از كودكي يا نوجواني و قبل از پانزده ‌سالگي آغاز مي‌‌شود. در بسياري از موارد تيك‌هاي موردي روي مي‌‌دهد، اما بهبود كامل در خاتمه نوجواني رخ مي‌دهد.‏

سندرم تيك‌‌هاي حركتي و صوتي متعدد مزمن:‏ اين سندرم به نام پزشك فرانسوي‌اي كه نخستين بار اين بيماري را توصيف كرد، «سندرم ژيل دولا توره» ناميده مي‌‌شود.‏

اين اختلال معمولا همراه با تحريك ‌پذيري و وسواس است كه مي‌‌تواند موجب رانده شدن فرد از اجتماع شود و اين واكنش‌هاي اجتماعي منفي مي‌‌‌تواند فرد را به افسردگي دچار كند و حتي در بعضي مواقع او را به سوي خودكشي نيز سوق ‌دهد. ‏تيك‌هاي توره درصورت ‌درمان نشدن مي‌‌توانند به حالتي مزمن در فرد تبديل شود.‏ در اين افراد حركات لب و دهان شان به‌ گونه‌اي هست كه انگار حرف‌‌هاي ركيك به زبان مي‌آورند، در صورتي كه اين طور نيست.‏به جز تيك‌هاي گذرا در ساير تيك‌هاي عصبي احتمال بازگشت وجود دارد. ‏

علت‌‌ها

زماني اعتقاد بر اين بود كه تيك‌‌ها، علائم بيروني احساسات سركوب شده و كشمكش‌هاي دروني ‌اند. امروزه در بسياري از نقاط جهان آن را تركيبي از عوامل محيطي و زيستي مي‌‌دانند.‏ تيك تقريباً در يك سوم موارد، پايه ژنتيك دارد، اما در برخي حالات ممكن است اين عادت از طريق تقليد به دست آيد. ‏همچنين مشخص شده است كه رفتارهاي تيكي در زمان فشارهاي عصبي افزايش مي‌‌يابد كه اين امر به «تيك عصبي» منجر مي‌‌شود.‏ در صورتي كه از وجود تيك‌‌هاي عصبي در كودك ‌تان رنج مي‌بريد، نكته زير را مدنظر داشته باشيد:‏

به لحاظ اين كه رفتارهاي تيكي غالباً با فشار روحي تشديد مي‌شوند، مواردي را در زندگي كودك ‌تان جست ‌وجو كنيد كه ممكن است منشأ ناراحتي يا نگراني او باشند. مثلا ببينيد آيا او تلاش مي‌كند كه از تكاليف مدرسه و درس‌ها عقب نماند؟ آيا انتظارات ورزشي او بالاست؟ ‏براي كاهش تنش‌هاي احتمالي كودك و ايجاد آرامش و اطمينان در او، تا آنجا كه ممكن است موقعيت‌هاي فشارزا را از بين ببريد و با او مهربان باشيد. تعداد تيك‌ها اغلب با كاهش فشار روحي، تقليل مي‌يابند. ‏

چه بايد كرد؟

يكي از نكاتي كه درباره ي انواع تيك‌ها حائز اهميت است، نوع برخورد و نگاه عوام به آن است كه باعث مي‌‌شود، فرد مبتلا دچار احساس ناخوشايندي شود و خود را از انظار پنهان كند و در صورت افزايش بيش از حد اين اختلال، حتي در رفتارهاي اجتماعي او نيز تاثير بگذارد.‏اگر افراد با نشانه‌‌هاي طولاني‌ مدت تيك مواجه شدند، بايد براي جلوگيري از اختلالات وسيع تر به روان ‌پزشك يا روان ‌شناس مراجعه كنند.‏