همسرم پس از وضع حمل هنوز مشکل یبوست دارد

پرسش: همسر بنده 28 سال دارد و پس از وضع حمل تا کنون که حدود چهار سال می گذرد دچار مشکل یبوست مزاج می باشد که چندین بار هم به پزشک مراجعه کرده و از داروهای انتی هیموروئید هم استفاده کرده که به صورت موقت بهبود یافته ولی دوباره مشکل عودت کرده است. در مورد درمان این مشکل راهنمایی بفرمایید .

پاسخ: یبوست شکایت شایعی در طبابت است و معمولا به عمل دفع, همراه با اشکال دفعات کم دفع , احساس دائمی دفع کم یا دفع به ظاهر ناقص مدفوع گفته می شود. تعریف دقیق یبوست به دلیل وجود طیف وسیعی از عادات دفع مشکل است. اکثر افراد حد اقل 3 بار در هفته عمل دفع دارند. با این حال دفعات اجابت مزاج به تنهائی برای تشخیص یبوست معیار مناسبی نیست, زیرا بسیاری از بیماران مبتلا به یبوست, دفعات دفع را طبیعی بیان می کنند اما از فشار وارد آوردن بیش از اندازه, سفتی مدفوع, احساس پری در قسمت تحتانی شکم و احساس عدم تخلیه شکایت دارند. نشانه های هر بیمار باید بطور کامل بررسی شود تا مشخص گردد منظور وی یبوست است یا سختی همراه با اجابت مزاج....
شکل و سفتی مدفوع ارتباط کامل با زمان عبور مدفوع قبل از عمل دفع دارد. چنانچه انتقال مدفوع کند باشد سفت و گلوله ای است در حالی که مدفوع شل و آبکی با انتقال سریع همراه است. دفع مدفوع اندک و گلوله ای شکل مشکل تر از مدفوع حجیم است. در بسیاری از مردم ، یبوست خطری به همراه ندارد، اما گاهی شاید نشان دهنده یك بیماری زمینه ای باشد.
علایم شایع
اجابت مزاج در افراد مختلف ، متفاوت است . هر كدام از موارد زیر می تواند علامت یبوست باشد:
سفتی مدفوع
زور زدن به هنگام اجابت مزاج
درد یا خونریزی به هنگام اجابت مزاج
احساس عدم دفع كامل پس از اجابت مزاج
علل
ناكافی بودن نوشیدن مایعات
ناكافی بودن فیبر در رژیم غذایی . فیبر باعث حجیم شدن مدفوع و نگهداری آب در آن می شود و به این ترتیب مدفوع نرم و به راحتی دفع می شود.
عدم فعالیت ؛ افسردگی
كم كاری تیرویید؛ زیاد شدن كلسیم خون
شقاق و زخم مقعدی
نارسایی مزمن كلیه
كمردرد
سرطان روده بزرگ یا راست روده
نشانگان روده تحریك پذیر (كولیت عصبی )
عوامل افزایش دهنده خطر
استرس
وجود یك بیماری كه نیازمند استراحت كامل در رختخواب باشد.
مصرف بعضی از داروها، از جمله بلادونا، مسدودكننده های كانال كلسیم ، مسدودكننده های بتا آدرنرژیك ، ضدافسردگی های سه حلقه ای ، مخدرها، آتروپین ، آهن ، و داروهای ضد اسید
پشت میزنشینی و عدم تحرك
پیشگیری
یك رژیم غذایی متعادل و پر از فیبر غذایی داشته باشید.
به طور منظم ورزش كنید.
روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشید.
عواقب مورد انتظار
معمولاً با ورزش ، رژیم غذایی ، و نوشیدن مایعات به اندازه كافی ، خوب می شود.
عوارض احتمالی
بواسیر؛ وابستگی به مسهل ها (یعنی بدون آنها بیمار همواره یبوست دارد).
فتق به علت زورزدن بیش از حد
افتادگی رحم یا راست روده
كولیت اسپاستیك ؛ انسداد روده
یبوست مزمن
درمان
اصول كلی
خود را به یك وقت مشخص در روز برای اجابت مزاج عادت دهید. بهترین موقع معمولاً در عرض یك ساعت پس از صبحانه است . به هنگام اجابت مزاج عجله نكنید. حداقل 10 دقیقه بنشینید، بدون توجه به این كه اجابت مزاج انجام گرفته است یا خیر.
نوشیدن آب داغ ، چای ، یا قهوه ممكن است به تحریك روده كمك كند.
اگر یبوست 4-3 روز ادامه پیدا كند، می توانید از تنقیه یك بار مصرف برای رفع موقتی آن استفاده كنید. اگر مایل نیستید از محصولات تنقیه تجاری استفاده كنید، می توانید این كار را بكنید: ـ یك حصیر یا كفی را در وان یا كف حمام پهن كنید؛ ـ یك كیسه تنقیه را با آب ولرم پر كنید؛ ـ كیسه تنقیه را طوری آویزان كنید كه ارتفاع آن بیشتر از حدود 75 سانتیمتر از كف حمام نباشد؛ ـ به پهلوی چپ ، روی حصیر یا كفی دراز بكشید؛ ـ نوك تنقیه را به ملایمت در مقعد فرو كنید؛ ـ اجازه دهید آب به آهستگی وارد شود. اگر احساس ناراحتی كردید، جریان آب را موقتاً قطع كنید تا درد بر طرف شود. سپس جریان آب را دوباره برقرار سازید؛ ـ اجازه دهید حدود یك لیتر آب وارد شود؛ ـ اجازه دهید مایع بماند تا زمانی كه احساس ناراحتی كنید، سپس برای اجابت مزاج بنشینید.
فعالیت
ورزش منظم و آمادگی جسمانی مناسب می تواند باعث تحریك روده شوده و به حفظ یك برنامه منظم اجابت مزاج كمك كند.
رژیم غذایی
روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشید. در رژیم غذایی خود موادی مثل سبوس ، و میوه ها و سبزیجات خام ، كه باعث حجیم شدن مدفوع می شوند، را بگنجانید. از مصرف غلات و نان تصفیه شده (بدون سبوس )، نان روغنی یا شیرینی آردی ، و شكر خودداری كنید.
در این شرایط به پزشك خود مراجعه نمایید
اگر یبوست علی رغم مراقبت های معمول ادامه یابد، خصوصاً اگر تغییری در الگوی طبیعی اجابت مزاج شما به وجود آمده باشد. توجه داشته باشید كه تغییر در الگوی اجابت مزاج ممكن است یكی از علایم اولیه سرطان روده بزرگ باشد.
اگر به همراه یبوست ، علایمی مثل تب یا درد شدید شكمی وجود داشته باشد.
درمانهای دارویی:
انواع ملین‌ها:
الف- ملین‌های حجیم كننده مدفوع:
اینگونه ملین‌ها با نگهداشتن آب در روده‌ها، باعث نرم شدن و افزایش حجم مدفوع می‌شوند و به این ترتیب حركات روده را جهت دفع تسریع می‌كنند.
ملین‌های حجیم كننده مدفوع، برای مصرف دراز مدت، سالم‌ترین ملین‌ها هستند. البته برای شروع اثر آنها، ۱۲ تا ۲۴ ساعت و حتی گاهی تا ۷۲ ساعت وقت لازمست.
نوسیدن یك لیوان آب بزرگ به همراه اینگونه ملین‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا نه تنها اثر آنها وابسته به آب است، بدینوسیله از انسداد لوله گوارش توسط آنها نیز جلوگیری می‌شود.
موارد منع مصرف: حساسیت نسبت به دارو- انسداد روده- آپاندیسیت- هرگونه احساس درد و ناراحتی شكم با علت ناشناخته- اشكال در بلع.
موارد احتیاط: مصرف كنندگان داروهای دیگوكسین (Digoxin) و آسپرین (ASA)- (بدلیل جذب این داروها توسط ملین‌های حجیم كننده و در نتیجه كاهش اثر آنها)- افراد مبتلا به دیابت (مرض قند).
عوارض مصرف بیش از حد دارو: نفخ و اتساع معده و بندرت انسداد روده.
مصرف در بارداری: تحت نظر پزشك.
مصرف در شیردهی: منعی ندارد.
نكات قابل توجه قبل از مصرف دارو:
- برای جلوگیری از انسداد لوله گوارش، پودر این داروها را با آب كافی مصرف كنید.
- فاصله زمانی ۲ ساعت را میان مصرف این داروها با سایر داروهای مصرفی رعایت نمائید.
- برای به حداقل رساندن تداخل دارو با غذا، در صورت مصرف آن بعنوان ملین، دارو را دو ساعت پس از غذا میل كنید اما در صورتیكه جنبه كمكی به رژیم لاغری را داشته باشد، مصرف آن دو ساعت قبل از غذا به بی‌اشتهایی نیز كمك خواهد نمود.
- می‌توانید برای ایجاد طعم مطلوبتر، دارو را با آب میوه و یا شیر مخلوط نمائید.
ب- ملین‌های نمكی و ملین‌های نگهدارنده آب در مدفوع (هیپراسموتیك):
اینگونه ملین‌ها با نگهداشتن آب در مدفوع شده و با نرم كردن مدفوع، دفع آنرا تسهیل می‌كنند. كاربرد اصلی آنها جهت آماده سازی روده برای معاینه، جراحی و یا دفع سموم در مسمومیتهاست و در شرایط معمول نباید از آنها برای درمان یبوست استفاده كرد.
ج) ملین‌های محرك :
اینگونه ملین‌ها معمولاً جهت تخلیه كامل روده برای رادیوگرافی، معاینه و یا جراحی‌های دستگاه گوارش كاربرد دارند و در شرایط معمول نباید از آنها برای درمان یبوست استفاده كرد.
ملین‌های محرك باعث افزایش ترشحات و تحرك روده‌ها و در نتیجه تسریع تخلیه روده می‌شوند. از آنجا كه سریع‌الاثر هستند، غالباً از آنها استفاده نابجا می‌شود كه این مسئله می‌تواند به كم آبی بدن، از دست دادن پروتئین و پتاسیم، دردها و گرفتگیهای عضلانی شكم و یا حتی اختلال در عملكرد روده بزرگ منجر شود.
این ملین‌ها بسیار مؤثر هستند ولی اثر آنها وابسته به میزان مصرف است و از آنجا كه شروع اثر آنها سریع است، توصیه می‌شود كه در مواقع مشخصی (بعنوان مثال بلافاصله قبل از خواب) مصرف شوند تا برای فعالیتهای روزانه فرد مسئله ساز نشوند.
برخی از ملین‌های گیاهی نیز وجود دارند كه با همین مكانیسم عمل می‌كنند از جمله ملین‌های حاوی سنا و كاسكارا ساگرادا و یا روغن كرچك (نظیر سی لاكس C-Lax)- سنالاكس (Senna-Lax) - سنالین (Sennalin)- سناگراف (Sennagraph)- كاسیالاكس (Cassia-Las)- ملین دینه (Dineh-Lasative)- لاگزاریسین (Lazaricin) كه هر چند بر انواع غیر گیاهی ارجحیت دارند ولی نباید به صرف گیاهی بودن، عوارض جانبی و منع مصرف آنها را نادیده گرفت چرا كه مثلاً كاسكاراساگرادا با ترشح در شیر مادر، منجر به اسهال نوزاد خواهد شد.
فرآورده‌های ملین (ضد یبوست)
كاهش حركات روده و در نتیجه كاهش غیر طبیعی دفعات اجابت مزاج كه معمولاً با تغییر در قوام مدفوع همراه است، یبوست نامیده می‌شود.
یبوست می‌تواند در اثرعدم مصرف كافی مایعات و یا رژیمهای غذایی حاوی فیبر (سبزیجات و میوه‌جات)، عدم تحرك و یا بعنوان عارضه برخی بیماریها و یا مصرف داروها بروز كند كه در بیشتر موارد با رفع عامل آن، به راحتی برطرف خواهد شد. درد قسمت تحتانی پشت، نفخ معده و سردرد، از علائم یبوست هستند.
متأسفانه امروزه اغلب از داروهای ملین (ضد یبوست) جهت كاهش وزن و لاغری استفاده می‌شود در حالیكه مصرف ملین‌ها به این منظور بسیار خطرناك بوده و می‌تواند به مشكلات جدی نظیر كمبود ویتامینها و مواد معدنی ضروری بدن منجر شود و از سوی دیگر نوعی وابستگی ایجاد كند بطوریكه بدون مصرف فرآورده ملین، عملكرد دفعی روده مختل خواهد شد. البته در مورد پودر برن (Bran)، كاربردی بعنوان كمك به رژیمهای لاغری مورد تائید می‌باشد.
بنابراین، فرآورده‌های ملین را باید تنها برای درمان كوتاه مدت (كمتر از یكهفته) بكار برد و بلافاصله پس از بازگشت حركات روده، به حالت طبیعی مصرف آنرا قطع نمود.
غالباً یبوست خودبخود بهبود می‌یابد اما در صورتیكه جنبه آزادهنده‌ای به خود بگیرد، می‌توان از یك ملین مناسب برای رفع علائم آن بهره گرفت. ملین‌های متنوعی وجود دارند كه در سرعت شروع اثر، محل اثر (راست روده- روده بزرگ و روده كوچك)، اشكال دارویی، فواصل مصرف، طعم، عوارض جانبی و بهاء متفاوتند. بنابراین، برحسب نوع مشكل خود می‌توانید مناسب‌ترین آنها را انتخاب كنید. توجه داشته باشید كه كلیه فرآورده‌های ملین در مقادیر بالاتر، بصورت مسهل عمل می‌كنند.
هشدار:
- در صورتیكه یبوست با تهوع، استفراغ، خونریزی مقعد، سرگیجه و یا ضعف همراه شود، هرگز خود درمانی نكنید و فوراً با پزشك تماس بگیرید.
- از آنجا كه كودكان قادر به توضیح علائم بیماری خود نیستند، قبل از تجویز داروهای ملین باید تشخیص قطعی را بر عهده پزشك گذاشت. بنابراین مصرف ملین‌ها در كودكان زیر شش سال تنها با تجویز پزشك مجاز خواهد بود.

نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «کودک‌یاری» و «سلامت جنسی» در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد.

براي عضويت در خبرنامه ني ني بان و اطلاع از بهترين و پربيننده ترين مطالب، کافي است يک بار فرم عضويت ما را از اينجا پر کنيد.