این محصولات رژیمی واقعا رژیمی اند

پرسشی از دکتر مسعود کیمیاگر متخصص تغذیه و رژیم درمانی

رژیمی، بدون قند، کم‌کالری، ضدچاقی! اینها عباراتی هستند که روی برچسب بسیاری از موادغذایی دیده می‌شوند اما سوال اینجاست که محصولاتی با این برچسب‌ها واقعا کالری ندارند و چاق‌کننده نیستند؟ آیا به راحتی می‌توانیم آنها را در سبد غذایی روزانه خود قرار دهیم و با خیال راحت بخوریم؟ برای گرفتن پاسخ این سوالات گفتگویی انجام داده‌‌ایم با دکتر مسعود کیمیاگر متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی که آن را پیش رو دارید...

▪ آقای دکتر! واقعا محصولات رژیمی کالری ندارند؟

ـ محصولات رژیمی در چند گروه مختلف تقسیم‌بندی می‌شوند. مثلا نوشابه‌های استاندارد رژیمی به دلیل اینکه قند رژیمی دارند، فاقد کالری‌اند و در واقع کالری آنها را می‌توان با آب مقایسه کرد. اما محصولاتی مانند شکلات رژیمی فقط قند ندارند و در واقع با حذف قند ماهیت شکلات همچنان به قوت خود باقی است. این شکلات رژیمی در مقایسه با سایر شکلات‌ها فقط قند ندارد اما به هیچ عنوان بی‌کالری نیست. حتی عبارت «رژیمی» روی بسیاری از نان‌های موجود در سوپرمارکت‌ها به چشم می‌خورد اما تعریف درستی از این محصولات ارایه نشده است که آیا این نان کم‌نمک یا بی‌نمک است و یا فیبر زیادی دارد یا نه؟ حتی با توجه به این موارد هم نان رژیمی، بی‌کالری نیست و نمی‌توان به این بهانه که رژیمی هستند، آنها را به مقدار دلخواه مصرف کرد. البته نمک کمتر، استفاده از سبوس در ترکیب نان و... موجب سالم‌سازی و کم‌کالری شدن آن می‌شود اما مردم به اشتباه فکر می‌کنند که این نان رژیمی چاق‌کننده نیست.

▪ این باور در میان بسیاری از مردم وجود دارد که با اضافه کردن امگا۳ به روغن زیتون، کالری این روغن بسیار کم می‌شود. این موضوع چه‌قدر صحت دارد؟

ـ ببینید، ما اگر می‌گوییم مردم به جای روغن جامد و روغن‌های با اسیدهای چرب مضر از روغن زیتون و آفتابگردان و ... استفاده کنند، به این معنا نیست که این روغن‌ها کم‌کالری یا بی‌کالری‌اند بلکه به دلیل وجود نداشتن اسید چرب ترانس و اسیدهای چرب مضری است که سلامت قلب و عروق را تهدید می‌کنند. در کل، هر گرم روغن در هر شرایطی حدود ۹ کیلو کالری انرژی دارد و با اضافه کردن هیچ ماده‌ای حتی امگا۳، این کالری کمتر نمی‌شود و اصولا ما روغن رژیمی نداریم.

▪ این روزها تبلیغات مختلف چیپس‌ها و پفک‌هایی را می‌بینیم که به ادعای تولیدکنندگان، بدون کلسترول و فاقد اسیدهای چرب مضر هستند و نمک دریایی دارند. آیا چنین ادعاهایی امکان‌پذیر است؟

ـ در بسیاری از کشورهای پیشرفته برای تهیه این محصولات از روغن‌های گیاهی استفاده می‌شود که فاقد کلسترول هستند و اسیدهای چرب مضر هم ندارند و می‌توان نتیجه گرفت که ممکن است در صنعت غذایی ما هم این اتفاق افتاده باشد که اگر واقعیت داشته باشد جای تبریک دارد اما در مورد نمک دریایی من باید چند نکته را متذکر شوم. مهم‌ترین عامل برای منع مصرف نمک، مقدار بالای سدیم آن است چرا که سدیم حجم خون را افزایش می‌دهد و رگ‌های خونی را منقبض می‌کند و درنهایت موجب افزایش فشارخون می‌شود اما منیزیم موجود در نمک دریایی اثرات منفی سدیم را خنثی می‌کند و در نتیجه موجب افزایش فشارخون نخواهد شد اما باید گفت نمک دریایی هیچ مزیتی نسبت به سایر نمک‌ها ندارد و تبلیغ این نمک‌ها در محصولات غذایی صرفا جنبه تجاری دارد تا موجب فروش بیشتر شود.

▪ روی برچسب‌های تغذیه‌ای محصولات رژیمی باید چه چیزهایی ذکر شود؟

ـ متاسفانه ما در کشورمان دچار ضعف برچسب‌گذاری تغذیه‌ای هستیم. مثلا روی برچسب یک سس مایونز رژیمی فقط ترکیبات تشکیل‌دهنده این سس را می‌بینیم و بسیاری از مردم نمی‌دانند که این سس، فقط ۵۰ درصد کالری نوع غیررژیمی دارد. حتی روی بسیاری از همین محصولات رژیمی میزان دقیق قند، چربی، ویتامین‌ها، املاح، مواد تشکیل‌دهنده، افزودنی‌ها و ... نوشته شده و فقط ما روی برچسب می‌بینیم که این ماده غذایی از نمک، روغن، سیب‌زمینی و سایر افزودنی‌ها تشکیل شده و به ازای هر ۱۰۰ گرم x کالری انرژی دارد. بنابراین برچسب‌هایی که در حال حاضر روی محصولات غذایی چه رژیمی و چه غیررژیمی وجود دارد، نیازمند بررسی‌های بیشتر است .

▪ توصیه آخر؟

ـ درج کلمه رژیمی روی برچسب محصولات غذایی صرفا به معنای بی‌کالری بودن آنها نیست. حتی نمی‌توان بدون محدودیت هم از این محصولات بی‌کالری استفاده کرد. بسیاری از کارخانه‌های تولید موادغذایی ادعا می‌کنند که در حال تولید محصولات رژیمی و ضدچاقی هستند اما نباید فراموش کرد که همه این ادعاها صحت ندارد.

● نگاه دوم - دکتر مسعود شفافی/ دکترای صنایع غذایی

در بسیاری از کشورهای پیشرفته درج عبارت «رژیمی» روی محصولات غذایی با سخت‌گیری‌های بسیاری همراه است و حقیقتا در صنعت غذا یک ماده غذایی به شرطی جزو رژیمی‌ها قرار می‌گیرد که کالری صفر و یا بسیار کمی داشته باشد. مثلا اگر روی برچسب تغذیه‌ای یک بسته چیپس واژه رژیمی را می‌بینیم مطمئنا میزان مواد تشکیل‌دهنده این ماده غذایی جزء به جزء روی برچسب و به مقدار دقیق نوشته شده و فرد مصرف‌کننده می‌فهمد به دلیل وجود و حذف چه ماده‌ای در ترکیب این محصول، نام رژیمی به آن داده‌اند و‌ آیا این محصول کاملا بی‌کالری است و یا نه رژیمی بودن موجب کاهش کالری اولیه آن شده است. در عین حال در گذشته برچسب «No Sugar» (بدون قند) روی تعداد محدودی از فرآورده‌های غذایی دیده می‌شد اما در حال حاضر بیش از ۷ هزار نوع محصول غذایی با برچسب‌هایی این چنینی در بازار وجود دارند و این مصرف‌کنندگان هستند که باید چشم خود را باز کنند و بین عبارات رژیمی، لایت، بدون قند، کم‌کالری، بی‌کالری، ضدچاقی و... تفاوت‌های عمده‌ای قایل شوند.

سامان گلناری